کارگزاران دولت مهدوی؛ راهنمای انتخاب اصلح

به گزارش خبرنگار مهدویت خبرگزاری شبستان ، در ویژه نامه اردیبهشت ماه نشریه الکترونیکی امان بنیاد فرهنگی مهدی موعود(عج) که به مناسبت نیمه شعبان انتشار یافت به قلم نعمت الله حشمتی آمده است:

با توجه به احادیث متواتر وارد شده در حوزه مهدویت ؛از مهمترین و پایه ای ترین کارهای امام عصرعلیه السلام بعد از ظهور؛مبارزه با ظلم ،تشکیل حکومت اسلامی و اجرای عدالت است.و حتی می توان گفت:هدف از تشکیل حکومت، اقامه عدل،از بین بردن ظلم، به اهتزاز در آوردن پرچم توحید و دعوت همگان به یگانه پرستی و نجات از خرافه گرایی و خرافه پرستی است.

امام عصرعلیه السلام با انتخاب کارگزاران صادق،شایسته و لایق،حکومت خود را پی ریزی می کند. با نگاهی به روایات ،شاخصه ها،ویژگی ها و شرایطی برای حکومت امام زمان علیه السلام و کارگزاران ایشان بیان شده است که مرور آن می تواند راهگشای ما در دوران غیبت باشد. راهنمایی برای انتخاب کارگزاران و دولتمردانی با شاخصه های حکومت مهدوی و یا نزدیک به آن شرایط و ویژگی ها؛

آب دریا را اگر نتوان کشید/ هم به قدر تشنگی باید چشید

با این مقدمه به بیان ویژگی های دولتمردان  و کارگزاران حکومت اسلامی در دوران غیبت می پردازیم.

الف)ویژگی های مسؤلان در حکومت اسلامی

1-ساده زیستی و زندگی در میان مردم

دولتمردان در حکومت اسلامی باید در بین مردم زندگی کرده و از وضع زندگی آنها آگاه باشند ؛باید ساده زیست باشند و رعایت حال مستضعفان جامعه را بنمایند ؛همانگونه که حضرت مهدی علیه السلام– اگرچه جهان را فتح می کند و تمام امکانات جهان به دست اوست- در میان مردم زندگی می کند (بشاره المصطفی) و ساده زیست است. امام صادق علیه السلام می فرماید:به خدا سوگند که لباس او غلیظ و غذایش خشک است(الغیبه،نعمانی،ص293)

2-اهل کوشش و تلاش

وزیران و دولتمردان در نظام اسلامی باید همیشه آماده خدمت و تلاش بوده و هرگز نباید در این راه از خود سستی نشان دهند؛بلکه پیشگام و پیشرو در عرصه خدمت رسانی ،تلاش و جهاد باشند. از رسول خدا صلی الله علیه و آله نقل شده که در باره حضرت مهدی علیه السلام فرمود: خداوند برای او از دورترین کشورها به تعداد اهل بدر (313 نفر) جمع می کند که همگی اهل کوشش و جدیت در راه اطاعت او هستند(کمال الدین،ج1،ص268،ب24)

3- فروتنی نسبت به برادران دینی

آفت ریاست،تکبر و خودبرتربینی است(غررالحکم،ح3950).در نظام اسلامی مسؤلان ،خادمان مردم هستند و باید در مقابل ملت متواضع و خاضع باشند. امام صادق علیه السلام در اوصاف حضرت مهدی علیه السلام فرمود:در برابر مؤمنان ذلیل و در مقابل کافران با عزت است(غیبت نعمانی،ص316،ح13)

4-امانت داری و دستور به عدالت محوری

کارگزاران در حکومت اسلامی علاوه بر امانت داربودن باید عدالت محور باشند. ؛هم عدالت خواه و هم عدالت گستر.

امام باقرعلیه السلام می فرماید: آن کس در قیامت بیشترین حسرت را دارد که از عدل بگوید و ناعادلانه رفتارکند(مصادقه الاخوان،ص136،ح6) و عادلانه ترین روش برای همه بخصوص دولتمردان آن است که با مردم چنان رفتار کنند که دوست دارند با خودشان رفتار کنند(غررالحکم،ح3170). در حدیثی درباره حضرت مهدی علیه السلام می خوانیم: مهدی امیران و کارگزاران خود را به شهرها می فرستد و دستور می دهد که عدالت را در میان مردم پیاده کنند(منتخب الاثر،ص593،ح4) نیک روشی،زیبایی قدرت است(غررالحکم،ح4847) و راهی برای پایداری آن؛ چرا که ستم کردن قدمها را می لغزاند و نعمت ها را از بین می برد و باعث نابودی امتها (غررالحکم،ح1734) و حکومت ها می شود.

5- حق مداری و حق گویی

حق گویی و حق مداری یکی از ویژه گی های دولتمردان باید باشد؛چه بسا سخن و کلامی از زبان یک مسئول و کارگزار در حکومت اسلامی زده شود که بسیار کاری تر و برنده تر از تیر و سلاح جنگی باشد (غررالحکم،ح5322)؛ اگر انفاق مال و ثروت ارزش دارد به یقین حق گفتن و بر مدار حق حرکت کردن نزد خداوند از آن ارزشمندتر است و می توان ادعا کرد هیچ انفاقی نزد خداوند محبوبتر از سخن حق در حال رضایت و غضب نیست (خصال،باب الاثنیین،ح71)؛ ناگفته پیداست نتیجه حق مداری و حق گویی،جلب رضایت و قلوب مردم به سوی حاکم اسلامی است(غررالحکم،ح8646).

ب)وظایف دولتمردان و وزیران در حکومت اسلامی

افرادی که خود را در معرض مسئولیت قرارمی دهند باید بدانند که برای رسیدن به مقصود-هرچه باشد- اگر از راهش وارد شوند و بر طبق قانون و شرع به پیش بروند ان شاءالله لغزشی نخواهند داشت و اگر هم در میانه راه اشتباه و خطایی صورت گرفت ،قابل چاره جویی و اصلاح است (الدره الباهره،ص37) در غیر این صورت این مسیر دامی خواهد بود برای به بند کشیده شدن و چاهی خواهد بود برای بلعیده شدن فرد در قعر تاریکی حرص،طمع، دنیاطلبی و ....

در اینجا به برخی از وظایف دولتمردان در حکومت اسلامی اشاره می کنیم :

1-انتخاب افراد نجیب و باانگیزه

رئیس دولت اسلامی موظف است در کنار توجه به علم و تخصص کارگزاران ،به ایمان و تعهد و انگیزه آنان نیز عنایت ویژه داشته باشد و افرادی نجیب و باانگیزه را جهت خدمت به مردم انتخاب کند تا بتواند به وسیله آنها وظایف خود را در قبال مردم به بهترین نحو به انجام برساند. در روایات اسلامی واردشده است که امام عصرعلیه السلام کارگزاران خود را از میان انسانهای نجیب(دلایل الامامه،ص555)و با انگیزه  جهت خدمت به مردم انتخاب می کند(بحارالانوار،ج52،ص337)

2-پناه مردم بودن و جلب رضایت آنها

وزیران حکومت اسلامی باید در شداید و سختی ها و مشکلاتی که در جامعه وجود دارد پشت و پناه مردم باشند.به آنها خدمت و از آنها حمایت کنند و رضایت آنها را جلب نمایند . نرم خویی با مردم (دلایل الامامه،ص76)و مداراکردن با آنها(کافی،ج2،ص119،ح7)در کنار دیگر وظایف ،از جمله راههای جلب رضایت مردم است. بنابر روایات در دوران حکومت امام عصر علیه السلام مردم در مشکلات خود، به او پناه می برند همانطور که زنبور به دور ملکه می گردد (الحاوی للفتاوی،ج2،ص77)و در حقیقت حضرت مهدی علیه السلام برای فریادرسی مردمان و مظلومان جهان قیام خواهد کرد(کشف الغمه،ج2،ص270). در دوران حاکمیت آن یگانه دوران، اهالی زمین و آسمان او را دوست خواهند داشت و از او راضی خواهند بود ؛ حتی پرندگان در آسمان (بحارالانوار،ج53،ص80) بطوری که زنده ها آرزومی کنند که ای کاش مرده ها زنده بودند تا عدالت و آرامش را به چشم خود می دیدند(کشف الغمه،ج2،ص469)

3-مقابله با رشوه گیری و برخورد با خائنان در حکومت

می توان به جرئت ادعا کرد که رواج رشوه در ساختار یک حاکمیت و خیانت کارگزاران آن، از جمله عوامل مهمی هستند که یک حکومت را به سوی فساد می برد  و مشروعیت آن را به چالش می کشد و اگر به موقع جلو آن گرفته نشود و به صورت جدی با آن برخورد نشود ،همه ارکان حکومت را سست و جامعه را آلوده می کند و مانند موریانه پایه های آن را از بین می برد .

 از این جهت رئیس دولت اسلامی موظف است به کمک بازرسی های پنهان و آشکار خود و به کمک مردم ،رشوه بگیران و خائنان را شناسایی و بعد از سلب مقام ومسؤلیت ،آنها را به مجازات برساند . از جمله کارهای حضرت مهدی علیه السلام این است که به همه کارگزاران خود در همه حوزه ها دستور می دهد رشوه نگیرند و با هر رشوه گیر (بحارالانوار،ج52،ص269)و هر خائنی در هر سطح و مقامی برخورد می کند بطوری که زمین را از وجود هر حیله گرو خائنی پاک می کند.(بحارالانوار،ج51،ص120).

4-کوشش برای گسترش عدالت و یکسان سازی حقوق

دولت مردان به تأسّی از سیره حضرت مهدی علیه السلام در حکومت؛باید نهایت سعی و کوشش خود را در گسترش عدل بکار ببندند. در روایات وارد شده که امام عصرعلیه السلام،عدالت را در دنیا گسترش می دهد و همه از آن بهره مند می شوند بطوری که عدالت وارد خانه  های تک تک مردم می شود همانطور که گرما و سرما داخل خانه های آنها می شود (بحارالانوار،ج52،ص362)؛ البته یکسان سازی حقوق یکی از مصادیق همین اجرای عدالت و گسترش آن است. در دوران آن امام خوبی ها مال به صورت مساوی و یکسان بین مردم تقسیم می شود (بحرالانوار،ج51،ص81) و کسی بر دیگری برتری نخواهد داشت مگر به تقوای الهی و ایمان .

5-استفاده از نیروهای جوان و ایجاد اشتغال برای مردم

غالب اصحاب و کارگزاران آن حضرت از جوانان هستند به طوری که در روایات تعداد پیران به مقدار نمک در غذا تشبیه شده اند (بحارالانوار،ج52،ص334). این نیرو،توان  و پتانسیل متراکم در جوان بهترین دلیل برای انتخاب آنها برای انجام کارهای بزرگ و سنگین در حکومت اسلامی است و به کمک همین کارگزاران جوان است که کارها پیش می رود  و اشتغال و فعالیت که اولین و مهمترین دغدغه مردم است ایجاد می شود. در حکومت اسلامی اشتغال در داخل ایجاد می شود و نباید چشم به خارج از مرزها دوخت و نیرویِ جوانِ فعال،باانگیزه و متراکم را معطل سرمایه های خارجی کرد در حالی که نعمت ها و منابع سرشار طبیعی و خدادادی در کشور وجود دارد و استعدادهای فراوانی هم در این کشور هست تا از این منابع به نفع رشد ثروت،قدرت و حاکمیت دولت اسلامی استفاده کند. حضرت مهدی علیه السلام بعد از ظهور،زمین را مهیا و آماده برای بهره بردای می کند (منتخب الاثر،ص210) و از مواهب و منابع خدادادی زمین جهت پیش برد  تامین نیازهای مردم استفاده می کند.

به یقین اوصاف و وظایف کارگزاران در حکومت اسلامی بیش از این موارد است که شمرده شد و مروری بر حکومت امام مهدی علیه السلام در دوران ظهور به عنوان یک الگوی پیش رفته حکومتی ،می تواند ما را در شناختن شاخصه ها و مؤلفه های حکومت اسلامی و حاکمان اسلامی کمک کند و ما نیز موظفیم جامعه و حکومت خود را با شناخت این شاخصه ها و عمل به آنها ،به حکومت عدالت محور آن امام خوبی ها نزدیک کنیم تا انشاءالله بتوانیم ادعا کنیم "ما منتظریم".