صعود و تقرب انسان با نماز به چه چیز نیاز دارد؟!

به گزارش گروه اندیشه خبرگزاری شبستان: اگر انسان در حال سیر و حرکت است، ناگزیر حرکت دهنده ای برای او هست، زیرا ممکن نیست که حرکت و متحرک وجود داشته باشد، اما محرکی در کار نباشد. گرچه عنوان حرکت و نام متحرک در قرآن نیامده تا نیازمندی به محرک در آن مطرح گردد، لیکن عنوان «سیر» در قرآن طرح شده و خداوند به عنوان مسیِّر و تسییر کننده معرفی شده است. مانند «هُوَ الَّذِي يُسَيِّرُكُمْ فِي الْبَرِّ وَالْبَحْرِ»(1)، «وَيَوْمَ نُسَيِّرُ الْجِبَالَ»(2).

امام کاظم(ع) نیز این حقیقت را چنین بیان می کنند که هیچ متحرکی نیست مگر اینکه نیازمند به محرک است: «وکلّ متحرّکٍ محتاج إلی من یحرّکه أو یتحرّک به»(3)

این سخن، هم در رهبری مُلکی و ظاهری جامعه مطرح است و هم در رهبری ملکوتی و باطنی. یعنی افزون بر امور عادی و مادی انسان، نماز و روزه و دیگر عبادت های آدمی نیز هر یک سیری دارد که با صیرورت و تحول درونی انسان عابد همراه است. حتما چنین حرکتی، محرکی دارد. چه کسی این سیر باطنی و تحول درونی او را رهبری می کند و محرک این قافله پر جنب و جوش کیست؟

امامان معصوم(ع) افزون بر آن رهبری ظاهری و اداره مُلکی، عهده دار این سیر درونی و رهبری ملکوتی جامعه بشری نیز می باشند. اگرچه بیگانگان، رهبری ظاهری را از ائمه اطهار(علیهم السلام) گرفتند و آنان را خانه نشین کردند اما این رهبری ملکوتی، حقیقتی است که از وجود مقدس آنان زوال ناپذیر و جداناشدنی است، زیرا نه قابل نصب اعتباری است و نه مورد تهاجم غصب ظاهری.

نمازی که انسان می خواند اگر پذیرفتنی باشد، کلمه طیبی است که به سوی خدا بالا می رود و موجب تقرب صاحب آن به خدای سبحان می شود؛ زیرا «الصّلاة قربان کلّ تقیّ»(4). روزه و زکات و حج و دیگر عبادات نیز هرکدام این چنین است؛ چون: «إِلَيْهِ يَصْعَدُ الْكَلِمُ الطَّيِّبُ »(5) این صعود و تقرب، سیری به نحو صیرورت دارد که مسلما نیازمند تحریک و رهبری است.

پی نوشت/

برگرفته از کتاب تفسیر موضوعی قرآن کریم، صورت وسیرت انسان در قرآن، تالیف آیت الله جوادی آملی

1.سوره یونس آیه 22

2.سوره کهف، آیه 47

3.بحار، ج3،ص311،ح5

4.وسائل،ج4،باب 12،ح4470

5.سوره فاطر، آیه 10