خبرگزاری شبستان _ تبریز: روزه یکی از عبادت‌های مهم و از ارکان دین اسلام است، هم در آیات قرآن و هم در احادیث و روایات ائمه در کنار نماز و دیگر عبادات توجه بسیاری به آن شده است تا جایی که قضای آن را باید به جا آورد و هیچ کوتاهی در این مورد از کسی پذیرفته نیست.
سوره بقره آیه 183
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا كُتِبَ عَلَیْكُمُ الصِّیَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَی الَّذِینَ مِن قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ
(ای کسانی که ایمان آورده اید روزه بر شما واجب شد،همانطور که بر اقوام قبل از شما واجب شده بود ،شاید که با تقوا شوید)
فواید روزه
روزه، فرد و جامعه را از شرّ و فساد محفوظ می‌دارد و به فرد زمینه‌های خویشتن‌داری را ایجاد می‌کند. بی‌گمان روزه سپر و مانعی است در برابر شرّ و فساد، وقتی که یکی از شما روزه داشت، دروغ نمی‌گوید، غیبت و تهمت نمی‌زند، چشم و گوش خود را از حرام حفظ می‌کند و به دنبال کسب رضای الهی است و می‌کوشد با تقوا و محفوظ نگه‌داشتن خود از شرّ نفس حیوانی و تقرّب به پیشگاه خداوند و جلب رضایت او سعادتمند گردد. در این حالت، انسان در عالم روحانی به سوی ملکوت أعلی در حرکت است. مسلماً وقتی که فردی توانست خود را از شرّ نفس مصون دارد و جامعه هم از شرّ او محفوظ شد، از زمره متّقین خواهد بود، و این معنی از جمله «لعلکم تَتَّقون» استفاده می‌شود.
فواید دیگر روزه و گرسنگی در احادیث مختلف بیان شده است.
در حدیثی از معصوم علیه السلام آمده: با گرسنگی، مجاری شیطان را تنگ نمایید، که او مانند خون در بدن انسان جاری است. در همین راستا، پیامبر صلی الله علیه و آْله و سلم می فرماید: کسی که شکم خود را گرسنه نگه دارد، اندیشه اش تربیت می شود. ایشان هم چنین می فرماید: با تشنگی و گرسنگی با نفس هایتان مبارزه کنید، همانا پاداش این کار همانند پاداش مبارزه در راه خداست و عملی دوست داشتنی تر از گرسنگی و تشنگی نزد خدا نیست.
در این نوشته بر آن هستیم تا روزه در دین مبین اسلام و سایر ادیان ومکاتب را بررسی کنیم .
روزه درآئین اسلام
مسلمانان یک ماه تمام را روزه می گیرند. ماه رمضان نهمین ماه تقویم قمری مسلمانان است که در این ماه روزه واجب می باشد. این ماه یادآور نزول قرآن بر حضرت محمد(ص) است.
مسلمانان برای روزه گرفتن از شروع سحر(اذان صبح) تا غروب آفتاب(اذان مغرب)، از خوردن و آشامیدن اجتناب می کنند. همچنین مصرف دخانیات و داشتن رابطه ی زناشویی در زمان روزه داری حرام است.
روزه داری در این ماه واجب است، ولی مسلمانان در دیگر اوقات سال نیز به دلخواه می توانند روزه بگیرند
تاريخ روزه، براي اولين بار در اسلام به سال 6 ه.ق مي‌رسد، زماني كه پيامبر صلي‌الله عليه و آْله و سلم پس از صلح حديبيه، راهي مدينه شدند، ايشان در مدينه اعمال ماه رمضان و سپس شوال را بجا آوردند. اسلام جايگاه خاصي براي روزه قائل مي‌باشد، تا آنجا كه در حديثي از پيامبر صلي‌الله عليه و آْله و سلم يكي از ستون‌هاي محكمي كه اسلام برآن استوار گرديده را، روزه‌داري در ماه رمضان مي‌شمردند. و در جايي ديگر يكي از سه ساحت بهره‌برداري از اسلام را روزه مي‌دانند.
روزه گرفتن تنها متعلق به دين اسلام نمي‌باشد، در قرآن كريم آمده: « ... روزه بر شما واجب شده، همانطور كه بر اقوام قبل از شما واجب شده بود.» طبق اين آيه روشن مي‌شود كه روزه در همه اديان پيشين وجود داشته. خداوند براي شفاف نمودن بيشتر اين موضوع به ذكر نمونه‌اي از آن در قرآن مي‌پردازد، قرآن كريم به جريان تولد حضرت عيسي اشاره نموده و خطاب به حضرت مريم مي‌فرمايد: « .... اگر كسي از آدميان را ديدي، بگو براي خدا روزه نذر كرده‌ام.» البته روزه ايشان مستحبي بود كه به واسطه نذر واجب مي‌گشت اما از ديگر سو، پيام ديگر آيه عنايت خاصي است كه خداوند به روزه دارد و آنرا به افراد برگزيده خود سفارش مي‌نمايند.
روزه در آیین مسیحیت
در کتاب مقدس مسیحی بار ها به روزه و روزه داری اشاره شده، به عنوان نمونه موسی (ع) چهل روز روزه گرفت
مسیحیان مانند پیروان دیگر ادیان، به روزه معتقد هستند، اما روزه این فرقه دارای قوانین و شرایط خاص و ثابت نیست. آن ها آزادند در هر زمان و به هر اندازه به صورت فردی و جمعی روزه بگیرند. تنها نکته قابل توجه در انجیل این است که روزه ریاکارانه، قابل قبول نیست.
در انجیل متی آمده است که عیسی روزه ریاکاران را تقبیح می کرده است.
و چون روزه می گیرید، چون ریاکاران کشیده رو نباشید که چهره خویش را درهم می کشند تا در نظر مردم روزه دار نمایند، به درستی به شما می گویم که ایشان اجر خود را گرفته اند. لیکن تو هرگاه روزه می گیری، سر خود را چرب کن و روی خویش را بشوی تا در نظر مردم روزه دار ننمایی. بلکه در نظر پدر خود که پدر تو نهان را می داند و آشکارا تو را جزا خواهد داد.
اگرچه آیین روزه در فرقه های مختلف مسیحیت متفاوت است اما به طور کلی می توان روزه های مهم مسیحیان را این گونه فهرست کرد:
1. روزه روز جمعه قبل از عید پاک که در قرن دوم متداول بود.
2. روزه غیرکامل دوشنبه تا پنجشنبه هفته مقدس
3. روزه چهل روز قبل از عید پاک
4. روزه چهل روز قبل از هفته مقدس
5. روزه چهارشنبه و جمعه هر هفته؛ به مناسبت روز توطئه یهودیان برای دست گیری عیسی و روز جمعه به دلیل به صلیب کشیدن عیسی علیه السلام.
6. روزه های فصلی.
7. روزه، به عنوان کفاره گناهان.
همان طور که اشاره شد، روزه در مسیحیت تابع قانون خاصی نیست و هر کس هر طور که می تواند و برای مدت زمانی حتی چند ساعت می تواند روزه بگیرد. همین طور روزه در فرقه های مختلف مسیحیت هم متفات است که به تفکیک بیان می شود.
روزه در آئین یهود
در آئین یهود روزه جزئی از مجموعه اعمالی است که یک یهودی برای ذلیل ساختن تن و رنجور ساختن آن انجام می دهد.
قوم یهود برای اظهار عجز و تواضع در حضور خدا، روزه می گرفتند تا بدین وسیله به گناهان خود اعتراف کنند و با توبه، رضای حضرت اقدس الهی را تحصیل نمایند.
در کتاب های عهد قدیم، از روزه داشتن انفرادی افرادی هم چون داود، عزرا، الیاس، دانیال و دیگران سخن گفته که بیان گر یک اعمال دینی، برای نیل به هدف مورد نظر درمیان یهودیان بوده است. در کتاب عهد قدیم آمده است که موسی پیش از دریافت الواح عهد از یهوه، چهل شبانه روز در کوه سینا روزه گرفت و از خوردن و آشامیدن پرهیز کرد. داوود در هنگام بیماری پسرش از بت شابع زن اوریا، روزه گرفت.
براساس یک طبقه بندی روزه های مرسوم در آیین یهود را می توان به سه طبقه اصلی تقسیم کرد:
1. روزه های حکم شده در کتاب مقدس یا روزه های ایجاد شده به مناسبت یادآوری وقایع مطرح شده در کتاب مقدس. مانند روزه یوم کیپور، روزه نهم آو، روزه 17 تموز و ... .
2. روزه های تعیین شده از سوی ربیه. مانند روزه اولین دوشنبه پس از عید فصح، روزه آخر هر ماه موسوم به یوم کیپور کوچک و ... .
3. روزه های شخصی که اشخاص در مناسبت های مختلف خصوصی به آن مبادرت می کنند. این روزه ها وقت مشخصی ندارد و در زمانی که رخدادی برای کسی پیش می آید روزه می گیرد. مانند روزه برای فوت والدین یا معلم، روزه عروس و داماد در روز ازدواجشان و ... .
روزه یهودیان در بعضی روزها مثل کیپور، از غروب آفتاب تا شامگاه روز بعد است، ولی مدت روزه در روزهای دیگر از هنگام طلوع آفتاب تا شامگاه همان روز است. هم چنین اگر یکی از روزه ها به استثنای روزه یوم کیپور با روز شنبه مصادف شود، روزه به یکشنبه موکول می شود.
روزه در آیین صابئین
صابئین یا مندائیان (پیروان حضرت یحیی) در روزهای ویژه ای از سال که آن ها را مبطل می نامند از خوردن گوشت، ماهی و تخم مرغ خودداری می کنند. از جمله این روزها 26، 27، 28، 29 و 30 ماه سمبلتا، روزهای ششم و هفتم ماه دولا و روز دوم ماه هطیا است.
آن ها روزه واقعی را روزه دار بودن اعضا و جوارح آدمی می دانند. که در کتاب کنزاربا یا صحف آدم، مقدس ترین کتاب مندائی ها آمده است: ای مومنان، برای تان گفتم که روزه بزرگ فقط نهی از خوردن و آشامیدن نیست بلکه دیدگان تان را از نگاه های هیز و شیطانی و گوش های تان را از شنیدن حرف هایی که مردم در خانه خود می زنند برحذر دارید و زبان های تان را به گفتارهای دروغ و ناپسند نیالایید.
روزه در آیین زرتشت
در آیین زرتشت خوردن گوشت حیوانات در روزهای 2، 12، 14، و 21 هر ماه ممنوع است. در این روزها که متعلق به چهار امشاسپند؛ وهمن، ماه، گوش و رام است، زرتشتیان از خوردن گوشت پرهیز می کنند. این چهار نفر از حامیان چهارپایان هستند. حتی در این روزها که به نبر معروف هستند، از ذبح چهارپایان سودمند هم خودداری می کنند.
یکی دیگر از روزهایی که زرتشتیان روزه می گیرند در جشن بهمنگان یا بهمنجه است که در روز بهمن از ماه بهمن برگزار می شود. برخی نیز این روزه را تا پایان بهمن ماه ادامه می دهند.
روزه درهندوئیسم
هندوئیسم 2500 تا 4000 سال پیش از میلاد، از تمدن دره ایندوس برخاسته است. هندوئیسم دین خدایان است که اساس آن اعتقاد بر یگانگی هر چیز است. این کلیت، برهمن نامیده می‌شود.
نحوه روزه بستگی به خود فرد دارد. ممکن است روزه، امتناع از خوردن و آشامیدن هر نوع غذا یا نوشیدنی برای مدت 24ساعت باشد، اما بیشتر شامل نخوردن غذاهای جامد است و نوشیدن مقداری آب یا شیر مجاز است.
هدف از این روزه، افزایش تمرکز در مدیتیشن یا عبادت برای تطهیر درون است و گاهی به عنوان دادن یک قربانی در نظر گرفته می‌شود.
روزه در بودیسم
دین بودا برخاسته از آموزش‌های «سیدارتا گوتاما» است که 535 سال پیش از میلاد به شکوفایی رسید و بودا نام گرفت. او سیاق میانه‌روی را جایگزین ریاضت‌های شدید جسمی یا دنیاپرستی و خوش‌گذرانی زیاد کرد. سال‌ها پس از مرگ بودا، آموخته‌های او به رشته تحریر درآمد و تریپی تاکا نام گرفت.
همه فرقه‌های اصلی بودیسم دوره‌هایی برای روزه دارند که معمولاً روزهای چهاردهم ماه و دیگر روزهای مقدس است. در آیین بودا، روزه به معنای خودداری از خوردن غذاهای جامد است، ولی استفاده از برخی مایعات مانعی ندارد. روزه بودائیان روشی برای پاک سازی است.
راهبان بودایی برای آزادسازی ذهن روزه می‌گیرند. بعضی از راهبان بودایی کشور تبت، برای کمک به رسیدن اهداف یوگا، نظیر انرژی درونی، روزه می‌گیرند.
حسن عبداله زاده
نظر شما