به گزارش خبرنگار تئاتر شبستان، جشنواره ی تئاتر رضوی از معدود رویدادهای دینی حوزه ی تئاتر است که همچنان به حیات خود ادامه می دهد. رویدادی که نخستین دوره ی آن در سال ۸۲ و در بخش جنبی جشنواره ی فرهنگی هنری امام رضا (ع) برگزار شد و تا کنون دوازده دوره برگزاری را در شهرهای مشهد، تهران و بجنورد تجربه کرده است. جشنواره ای که هدف از برگزاری ان بازشناسی فرهنگ رضوی و ارائه ی آن در قالب هنرهای نمایشی و همچنین جریان سازی تولید تئاتر دینی در کشور بوده است.
پیام دهکردی، بازیگر مولف تئاتز ایران که در طی دو دهه فعالیت خود آثار قابل توجه ای را به یادگار گذاشته، یکی از داوران دوازدهمین دوره ی جشنواره ی تئاتر رضوی بود. بازیگری که هماره مسائل فرهنگ و هنر، دغدغه ی او بوده و مرور آثار نمایشی او و شناخت اندیشه هایش، او را بازیگری مستقل و صاحب اندیشه معرفی می کند. در حاشیه ی برگزاری این جشنواره در شهر بجنورد فرصتی پیش آمد تا با او درباره ی ساختار جشنواره ی تئاتر رضوی، بحران ها و موانع رشد کیفی جشنواره و راهکارهای موثر گسترش این رویداد گفت و گو کنیم.
* برای گسترش جشنواره تئاتر رضوی، چه اقداماتی را لازم می دانید؟
جشنواره ی تئاتر رضوی به چند اتفاق مهم نیاز دارد. نخست اینکه به شکل پروژه ای متن تولید شود که پیشنهاد سعید اسدی بود و پیشنهاد خوبی است. بخش دیگر ماجرا این است که کارگروهی تشکیل شود که بتواند اندیشه های رضوی را استخراج کند و در یک بسته ی مشخص در اختیار هنرمندان قرار بگیرد تا مطالعه و پژوهش کنند و بدانند دیدگاه امام رضا (ع) در حوزه های مختلف چه بوده است. این ها می تواند دستمایه ی شکل گیری یک لحظه ای باشد که یک تئاتر موفق را شاهد باشیم. دیگر اینکه جشنواره به هنرمندانی که می داند دغدغه ی فرهنگ رضوی دارند و کار کیفی موثر ارائه می دهند، سفارش تولید اثر بدهد.
* با توجه به اینکه رویکرد جشنواره های حرفه ای نظیر تئاتر فجر از تولید محوری به اجرا محموری تغییر کرده، آیا همچنان رویکرد تولید برای جشنواره ی تئاتر رضوی کارآمد است؟
بله. جشنواره ی تئاتر رضوی، رویدادی نوپا و جوان است و به همین دلیل به رویکرد تولید محوری نیاز دارد. این نیاز را می توان با سفارش اثر به استخوان خوردکرده های تئاتر پاسخ داد. باید سفارشِ تولید نمایش به هنرمندان شاخص، کاربلد و با اعتقاد سپرده شود تا تولید نمونه آثار موفق به شکل گیری جریان سازی که هدف برگزاری جشنواره است، کمک کند.
* بحث سفارش تولید بویژه در حوزه ی تئاتر دینی همیشه با حاشیه همراه بوده و اغلب به نتایج نا امید کننده ای منجر شده است، برای پیشگیری از این اتفاقات چه باید کرد؟
قطعا اگر انتخاب بدون هدف و برنامه باشد، شکست می خورد. ممکن است هنرمند حرفه ای تئاتر هم تنها برای دریافت وجه مالی کار را بپذیرند و اثری ناپخته و شعار زده تحویل بدهد. اگر هنرمندی متخصص باشد، حتما متعهد هم هست. اینکه نمایش فقط با در نظر گرفتن توانایی های فنی و یا صرفِ اعتقادات و باورهای مذهبی به کسی سفارش داده شود، نتیجه ای در پی نخواهد داشت. باید تولید اثر را به یک کارگردان کاربلدِ متعهد سپرد. قبل از این ها و بعد از پایان این دوره از جشنواره باید یک آسیب شناسی صورت بگیرد، اگر نیاز است این جشنواره تنفسی داشته باشد یک سال به آن تنفس بدهند و با برنامه ریزی و انرژی مضاعف، از سر گرفته شود. نباید با سهل انگاری کار را به جایی رساند که جشنواره چند دوره ای را با آثار سطحی، کج دار و مریز پی بگیرد و در نهایت به محاق خاموشی برود.
* چرا فعالان شاخص تئاتر به جز گرفتن سفارش تولید اثر، حاضر نیستند برای جشنواره ای نظیر تئاتر رضوی، نمایشی تولید کنند و چرا اغلب نمایش های سفارشی گرفتار کلیشه می شوند؟
نقص سیستم اثرگذار است. وقتی مبانی فکری درست هجی نمی شود، به هنرمندان این انتقال داده می شود که هدف از برگزاری این رویداد پخشِ صلوات خاصه ی امام رضاست، که یک نفر شال سبز بپوشد و شعار بدهد. این مبانی است که به غلط تبلیغ شده و جا افتاده. برای همین است که ما نیاز داریم مبانی اصیل فرهنگ رضوی را بیرون بیاوریم و در آن صورت با شکل گیری درام های تکان دهنده، عمیق و درست و حسابی مواجه می شویم. وقتی نیست، هنرمند که سفارشی کار نیست. باید جوشش و خروشی داشته باشد. وقتی غایت مطالبه سطحی نگری است، چرا هنرمند باید تن به این سطحی نگری بدهد.
* اما فعال تئاتری که با نگاهی کلیشه ای به فرهنگ رضوی می نگرد، در بی کیفیتی جشنواره سهم دارد.
بله. بهرحال مقصر وضع موجود شخص و یا سازمانی خاص نیست، همه ی ما در یک گناه دسته جمعی سهم داریم. چیزی عوض نشده است، زمانی که چیزی عوض می شود شما خروجی را می بیند که بروز فعالیت است. یعنی ما باید رشد بازیگری را شاهد باشیم، رشد کارگردانی و نمایشنامه نویسی را. در غیر این صورت باطل است و مسیر بیهوده ادامه پیدا می کند. آیا زیباتر از اندیشه ی رضوی وجود دارد؟ یا کامل تر؟ چرا خروجی آن باید آثاری باشد که قابل بحث نیست.
نظر شما