به گزارش خبرگزاری شبستان به نقل از پایگاه اطلاع رسانی دولت، مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری در گزارشی به بررسی دستاوردها و چالش‌های وزارت امور خارجه در دولت یازدهم با عنوان «۲۳ ماه مذاکره» پرداخته است. در این گزارش که روز سه شنبه منتشر شد، آمده است: مجموعه گزارشهای ارزیابی اقدامات و دستاوردهای دولت یازدهم باهدف ارایه تصویری کلی از وضعیت مدیریت امور و سطح تدبیر در دستگاه های اجرایی در چهار سال فعالیت دولت یازدهم تهیه شده است. این مجموعه بر اساس تحلیل گزارش های رسمی عملکرد دستگاه های اجرایی، برنامه ها و اولویت های راهبردی دولت یازدهم، برنامه های ارایه شده توسط وزرا و مدیران دستگاه ها به مجلس و رئیس جمهوری، گزارش سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور و منابع رسانه ای و سایر مطالعاتی که درباره چالش ها، اولویت ها و راهبردهای دستگاه ها انجام شده اند تهیه شده است.
در ادامه این گزارش آمده است: گزارش های حاضر از دو محدودیت فقدان نظام هماهنگ و یکپارچه تولید و گزارش عملکرد در دستگاههای اجرایی از یکسو؛ و زمان محدود موجود برای تهیه گزارش ها متأثر بوده و علیرغم تلاش صورت گرفته ممکن است در بازنمایی عملکرد دستگاه های اجرایی دارای کاستی هایی باشند. گزارش های این مجموعه در نهایت اختصار برای آن تهیه شده اند که تصویری کلان و راهبردی از وضعیت حوزه ماموریت دستگاه قبل و بعد از استقرار دولت یازدهم و برنامه های دستگاه برای رفع چالش ها و موانع پیشروی تحقق اهداف ترسیم شده در حوزه ماموریت دستگاه ارایه کنند.
مرکز بررسی های استراتژیک ریاست جمهوری در این گزارش ادامه می دهد: بدیهی است که در گزارش هایی با این میزان از اختصار و تأکیدات کلان، بسیاری از عملکردها و جزئیات مربوط به برنامه ها، راهبردها و اقدامات دستگاه ها معرفی نمی شوند.
این گزارش سپس به بررسی عملکرد و دستاوردها در حوزه برجام می پردازد و ادامه می دهد: دولت یازدهم در شرایطی فعالیت خود را آغاز کرد که پرونده هسته ای به عنوان مهم ترین چالش سیاست خارجی در سال های گذشته، شرایط دشواری را برای کشور ایجاد کرده و جامعه نسبت به نتایج و دستاوردهای مذاکرات با شیوه های گذشته دچار تردید شده بود. اوج این حساسیت را در مناظرات انتخابات ریاست جمهوری در سال ۱۳۹۲ شاهد بودیم که همه نامزدها در مناظرات انتخاباتی، روی این موضوع تمرکز و اولویت خود را در صورت پیروزی، به نتیجه رساندن این مشکل اعلام نمودند.
در این گزارش افزوده شده است: پس از روی کار آمدن دولت یازدهم، دستگاه دیپلماسی تمام ظرفیت و توان خود را در جهت آغاز مذاکرات جدی با طرف های خود در گروه ۱+۵ قرار داد. مذاکرات فشرده با قدرت ها با هدف نیل به توافق با حفظ شأن، پرستیژ و حقوق کشور، در نوع خود تجربه و الگوی نوینی بود که اعتبار و وزن بالایی به سیاست خارجی و دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران بخشید.
در ادامه این گزارش آمده است: حضور پی در پی و مستمر وزرای خارجه شش قدرت جهانی در پای میز مذاکرات که در تاریخ دیپلماسی نوین کم نظیر بود، انعکاس وسیعی در جهان داشت و الگوی ایرانی برای دستیابی به توانمندی صلح آمیز هسته ای را به رخ جهانیان کشید. در نهایت پس از ۲۳ ماه مذاکرات فشرده و مستمر، در تیرماه ۱۳۹۴ و کمتر از دو سال از شروع به کار دولت، توافق تاریخی میان جمهوری اسلامی ایران و شش قدرت بزرگ بر سر 'برنامه جامع اقدام مشترک' به دست آمد و پایانی بر یک دهه مناقشه و بحران ساختگی علیه ملت ایران را رقم زد.
مرکز بررسی های استراتژیک ریاست جمهوری خاطر نشان می کند: تأملی در ابعاد خارجی و داخلی این توافق، می تواند ابعاد مهم این دستاورد دستگاه دیپلماسی را نمایان سازد. در بعد خارجی، بی اثر ساختن شش قطعنامه الزام آور شورای امنیت ذیل فصل هفتم منشور ملل متحد (که کشور را بالقوه در موقعیت بسیار خطرناک و آسیب پذیری قرار داده بود)، و از سوی دیگر، ظرفیت داخلی کشور در مدیریت و انسجام گروه ها و سلایق برای پشتیبانی از نمایندگان خود در مذاکرات و حس اعتمادی که دستگاه دیپلماسی در افکار عمومی مردم ایران ایجاد کرد، را می توان از نکات مهم قابل ذکر در این زمینه دانست.
در این گزارش درباره به دستاوردهای برجام اشاره شده و آمده است: خارج کردن ایران از بحث و دستور کار شورای امنیت و لغو قطعنامه های پیشین و رفع تهدیدهای نظامی احتمالی، پایان بخشیدن به تحریم های مرتبط با موضوع هسته ای علیه جمهوری اسلامی ایران توسط سازمان ملل، اتحادیه اروپایی و ایالات متحده، بازکردن فضای خارجی و بین المللی کشور، فراهم شدن امکان جذب سرمایه گذاری های خارجی و تسهیل تعاملات اقتصادی، تثبیت سیاسی مشروعیت نظام و عناصر قدرت ایران از جمله فناوری صلح آمیز هسته ای، کاهش تنش و گسترش تعاملات با قدرت های بزرگ، شکستن فضای ایران هراسی و معرفی چهره ای سازنده و مثبت از ایران و افزایش امکان صادرات نفت و آزادسازی دارایی های بلوکه شده ایران در خارج از کشور از جمله دستاورهای برجام است.
همچنین مرکز بررسی های استراتژیک ریاست جمهوری در ادامه این گزارش تصریح می کند: در مجموع و بدون هرگونه مبالغه ای می توان مذاکرات منتهی به برجام را یکی از بزرگترین و افتخارآمیزترین، دستاوردهای تاریخ دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران دانست که همچون مذاکرات مربوط به قطعنامه ۵۳۸ کشور را در مقطعی حساس از بن بست استراتژیک و انزوای تحمیلی توسط دشمنان خارج ساخته و شرایط عادی و تثبیت شده ای را به روابط خارجی کشور بازگرداند.
این گزارش در بخش دیگری به بررسی دیپلماسی چندجانبه و بین المللی پرداخته و آورده است: وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در چهار سال گذشته در زمینه دیپلماسی چندجانبه و بین المللی فعالیت های مثمرثمر و قابل توجهی داشته است که برخی از آنها عبارتند از: تلاش برای حل و فصل بحران سوریه از طریق مشارکت در ابتکارات بین المللی گوناگون و به طور مشخص اجلاس سه جانبه ایران - روسیه - ترکیه. تماس با کشورهای ذی نفوذ جهان جهت ممانعت از حمله آمریکا به سوریه در پی اتهام کاربرد سلاح های شیمیایی توسط دولت سوریه (در تابستان ۱۳۹۲)، طرح رویکرد سیاسی برای حل بحران سوریه و حمایت از گفت وگوهای جامع سوری - سوری، مشارکت در فرآیندهای مذاکراتی - در ژنو و آستانه و تأکید بر مقابله با تروریسم، ایجاد فرصت چانه زنی در برابر قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای و نیز ارتقاء نقش آفرینی کشور در راستای تقویت صلح و امنیت بین المللی، از اقدامات مؤثر وزارت امور خارجه در موضوع سوریه بوده است.
در ادامه این گزارش تصریح شده است: دستگاه دیپلماسی به ویژه از حدود یک سال پیش تاکنون با جدیت و تلاش بیشتری در این موضوع ورود کرده و سیاست های عالی دولت یازدهم درباره منطقه را دنبال کرده است.
مرکز بررسی های استراتژیک ریاست جمهوری در نهایت نتیجه گیری می کند که زمانی که دولت یازدهم شروع به کار کرد، اولویت نظام حل مسأله هسته ای بود. بر این اساس دولت از تمام ظرفیت های خود استفاده کرد تا بتواند شرایط سیاسی، اقتصادی و امنیتی کشور را که در وضعیت مطلوبی قرار نداشت، تغییر دهد. بار اصلی در این زمینه بر دوش وزارت امور خارجه گرفت و این وزارتخانه توانست با عملکردی بی نظیر مأموریت ملی دشوار خود را با موفقیت به انجام برساند. برجام از این منظر فقط یک توافق بر سر موضوع هسته ای نبود بلکه وسیله ای برای گشایش فضای تنفس تازه مقابل کشور و دستیابی به اهداف گوناگون سیاسی، اقتصادی و امنیتی بوده است.
در ادامه آمده است: اگرچه دولت در تحصیل اولویت سیاست خارجی خود (یعنی برجام) موفق عمل نمود اما با مشکلات و موانع مختلف داخلی و خارجی در این مسیر مواجه بود که شرایط مذاکرات و چانه زنی ها را سخت و دشوار می ساخت و همین امر باعث طولانی شدن مذاکرات و از دست رفتن برخی فرصت ها گردید. به طور کلی می توان دستاوردهای وزارت امور خارجه در دولت یازدهم را مثبت ارزیابی کرد، اما این به معنای دستیابی به همه اهداف مطلوب نیست. کشور کماکان با چالش های گوناگونی در محیط بین الملل مواجه است، موانع مختلفی در توسعه روابط با کشورها به ویژه در حوزه بانکی وجود دارد و رفتارهای دولت جدید آمریکا هم به پیچیدگی اوضاع افزوده است.
این مرکز می افزاید: در چنین وضعیتی ضرورت دارد تا وزارت امور خارجه برای انجام مأموریت های سنگین خود در سال های پیش رو از حمایت و پشتیبانی بیشتری از نهادهای داخلی بهره مند شود. در این راستا، مأموریت وزارت امور خارجه می باید به طور دقیق مورد بازبینی و بازتعریف قرار گیرد تا کارایی این دستگاه افزایش پیدا کند. همچنین اعمال اصلاحات وسیع در ساختار و مدیریت درون سازمانی وزارت امور خارجه باید مورد اهتمام جدی قرار گیرد.
نظر شما