مراقب باشیم، زیارت اربعین مستحب است اما نماز و حق الناس واجب

خبرگزاری شبستان - سرویس قرآن و معارف: "نکته دیگر درباره مراعات حق دیگران یا به عبارت دیگر پاسداشت حق الناس است. گاهی شما در ورود به حرم اتفاقاتی می بینید که به هیچ عنوان خوشایند نیست، مثلا  می بینید بین زائران در دادن کفش هایشان به کفشداری و عقب بودن در صف سر موارد پیش پا افتاده این چنینی نزاعی درگرفته است. انسان وقتی این مناظر را می بیند واقعا افسوس می خورد و حیفش می آید چرا کسی که برای زیارت امام حسین (ع)  این همه راه آمده و این راه و خستگی هایش را بر خود هموار کرده مشغول چنین امور کم اهمیتی می شود . می خواهم عرض کنم که زیارت اربعین با همه اهمیت و جایگاهی که دارد یک عمل مستحبی است در حالی که مراعات حقوق دیگران یک امر واجب است، بنابراین برازنده زائر امام حسین (ع)  نیست که مستحب را بچشبد و واجب را رها کند. "

آنچه در ادامه می آید بخش سوم و پایانی  گفتگوی سرویس قران و معارف خبرگزاری شبستان با حجت الاسلام و المسلمین قاسم خانجانی،  پژوهشگر و کارشناس تاریخ اسلام درباره زیارت و پیاده روی اربعین است.

شما در بخش پیشین این گفتگو  به چالش های معرفتی  که گاه در زیارت اربعین دیده می شود اشاره کردید. این چالش ها از جهاتی بسیار اهمیت دارد به خاطر این که کاستی ها را آیینه وار بر ما عیان می کند. می توانید مثالی در این باره بزنید؟

مثال عرض کنم. گاهی دیده می شود در همین زیارت افرادی به خاطر سردی هوا یا هر عامل دیگری نماز اول وقت یا نماز به جماعت را به تعویق می اندازند و عملا  ما در چنین وضعیتی به تعبیری دچار پارادوکس و تناقض می شویم که خب پس این زیارت به خاطر چیست؟ شما از یک طرف می خواهید به زیارت امام و مقتدایتان بروید که هدف خود را امر به معروف و برپایی نماز و اصلاح امت می داند آن وقت شما به عنوان عضوی از این امت حرکتی بر خلاف آن جهتی که حضرت اباعبدالله نشان می دهد انجام می دهید که بی توجهی به نماز است.

انسان گاهی تعجب می کند که برخی این همه زحمت را برای خود هموار می کنند، به هر حال کار ساده ای نیست. از بی خوابی و کم خوابی تا سرما و گرما و ورم پاها همه این رنج ها را تحمل می کنند اما نماز را که اصل این زیارت است نادیده می گیرند و گاهی واقعا انسان مشاهده می کند که نماز از دید این افراد آن ابهت و جایگاه برجسته را ندارد، مثلا نماز را می گذارند برای آخر وقت و گاهی حتی نماز برخی قضا می شود.  گاهی می پرسید فلانی نمازت دارد قضا می شود می گوید عیب ندارد بعدا قضایش را می خوانم. این نشان می دهد که گاهی ما گرفتار برداشت سطحی از معارف هستیم که اگر من حالش را داشتم نمازم را می خوانم و اگر نداشتم نمی خوانم. چنین تفکری، خلاف تفکر و اندیشه اباعبدالله (ع) است . این خلأ بینشی در عراقی ها هم دیده می شود. در پیاده روی اربعین سال گذشته موقع اذان به یکی از موکب ها رسیدیم. من از آن ها پرسیدم شما نماز جماعت ندارید؟ گفتند نه و در ادامه گفتند حاج آقا! شما بایستید ما اقتدا کنیم و نماز بخوانیم. من گفتم ایرادی ندارد اما خود شما باید برنامه ای برای این کار داشته باشید و بین موکب ها ارتباطی برای این ضرورت وجود داشته باشد. فی المثل توقع من این است که وقتی زمان اذان می شود خیابان ها و جاده ها خلوت شود و به جز مواردی خاص مثل خودروهای امدادی و اورژانسی، نیروهای پلیس و امنیت در خیابان و جاده کسی دیگر را نبینی و آدم  ها را ببینی که در صفوف نمازهای جماعت در موکب ها ایستاده اند اما انسان این حالت را به صورت پررنگ نمی بیند و جا دارد  مبلغان و رسانه های ما کار بیشتری در این زمینه صورت دهند.

نکته دیگر درباره مراعات حق دیگران یا به عبارت دیگر پاسداشت حق الناس است. گاهی شما در ورود به حرم اتفاقاتی می بینید که به هیچ عنوان خوشایند نیست، مثلا  می بینید بین زائران در دادن کفش هایشان به کفشداری و عقب بودن در صف سر موارد پیش پا افتاده این چنینی نزاعی درگرفته است. انسان وقتی این مناظر را می بیند واقعا افسوس می خورد و حیفش می آید چرا کسی که برای زیارت امام حسین (ع)  این همه راه آمده و این راه و خستگی هایش را بر خود هموار کرده مشغول چنین امور کم اهمیتی می شود . می خواهم عرض کنم که زیارت اربعین با همه اهمیت و جایگاهی که دارد یک عمل مستحبی است در حالی که مراعات حقوق دیگران یک امر واجب است، بنابراین برازنده زائر امام حسین (ع)  نیست که مستحب را بچسبد و واجب را رها کند.

خب برای اصلاح این رویه ها چه باید کرد؟

به نظر می رسد ما در بازنمایی و نشان دادن معارف باید بسیار عمیق تر و بهتر از این رفتار کنیم و جایگاه معارف را در چشم مردم بیشتر باز کنیم و نشان دهیم.  اگر ما روی این حقایق کار کنیم آن وقت آن همکار و  آن هم کاردانی و همگروهی در زیارت اربعین، سوغات و دریافت و توشه اش از این سفر همان چیزی خواهد بود که به ارتقای فرهنگ معنوی این سرزمین کمک می کند. زیارت اربعین آن قدر کرامات دارد که اهل بیت (ع) از همین جا که شما نیت می کنید اسم تان را در فهرست زایران قرار می دهند. با شناختی که ما از اهل بیت (ع) داریم آدم حتی در خانه خودش هم بنشیند و زیارت اربعین را به جا بیاورد آن ها آن قدر کرامت دارند که افراد را دست خالی رها نمی کنند اما حیف است وقتی سفره و خوانی به این بزرگی و عظمت برپا شده ما به ریزه خواری ها اکتفا کنیم و دستاورد ما از زیارت اربعین آن سوغات ها و دریافت های معنوی و الهی نباشد. هدف اصلی ما در این زیارت تقرب است. ما برای همه عبادت هایمان قصد قربت می کنیم و آن به آن و ساعت به ساعت باید به دنبال تقرب باشیم و در این مسیر هر اقدامی که برخلاف تقرب باشد باید بدانیم که در جهت سیره و زندگی اهل بیت (ع) نیست و ما در حقیقت از‌ آن حقیقت درونی اربعین دور شده ایم.  مکتب متعالی اهل بیت (ع) کلاس درس اخلاق و معنویت و عاملی برای رشد و ترقی روحی و معنوی انسان است و خیلی ها توانسته اند به واسطه همین راهپیمایی اربعین از مشکلات اخلاقی خود رها شوند و زندگی دیگری برای خود بسازند به شرط این که ما واقف و عامل به التزامات و ضروریات این سفر معنوی و الهی باشیم.