حجت الاسلام و المسلمین حسن عبادی، کارشناس مرکز تخصصی مهدویت در گفت وگو با خبرنگار مهدویت خبرگزاری شبستان با اشاره به رویکرد اندیشه علامه طباطبایی(ره) در تفسیر آیات مرتبط با امام زمان (عج) در قرآن کریم، اظهار کرد: علامه می فرماید: قرآن کریم «تِبْیاناً لِکُلِّ شَیْ» یعنی در نهایت روشنگری برای هر موضوعی است و تاکید دارد براساس روایات مطرح شده؛ قرآن کریم علمی را که مربوط به گذشته، حال و هرآنچه مربوط به قیامت است را در بردارد، بنابراین، قرآن کریم فراتر از اشارات لفظی است.
4 پایه اساسی قرآن براساس کلام سیدالشهدا(ع)
وی اضافه کرد: امام حسین(ع) می فرمایند: قرآن بر چهار پایه؛ عبارت، اشارت، لطایف و حقایق است که هر کدام از این ها برای قشر خاصی طراحی شده است و علاوه بر این ها قرآن دارای ظاهر و باطن است و بخش عظیمی از معارف مهدوی در بطن قرآن مطرح است که برای دسترسی به این حقایق باطنی، نقش اهل بیت (ع) بسیار پررنگ بود و بعد از پیامبر(ص) به تفسیر آیات قرآن پرداختند.
عبادی با اشاره به اینکه علامه طباطبایی(ره) در تفسیر آیه 124 سوره مبارکه بقره ویژگی های حکومت مهدوی، را اشاره کرده است، افزود: در این آیه آمده: «وَ إِذِ ابْتَلى إِبْراهیمَ رَبُّهُ بِکَلِمات فَأَتَمَّهُنَّ قالَ إِنِّی جاعِلُکَ لِلنّاسِ إِماماً قالَ وَ مِنْ ذُرِّیَّتی قالَ لایَنالُ عَهْدِی الظّالِمینَ؛ (به خاطر آورید) هنگامى که خداوند، ابراهیم را با وسائل گوناگونى آزمود و او به خوبى از عهده این آزمایش ها بر آمد.» خداوند به او فرمود: «من تو را پیشواى مردم قرار دادم»! ابراهیم عرض کرد: «از دودمان من (نیز امامانى قرار بده!)» خداوند فرمود: «پیمان من، به ستمکاران نمى رسد» که علامه در تفسیر این آیه می فرماید: در قرآن هر کجا از امامت سخن به میان آمده، از هدایت نیز گفته شده است.
کارشناس مرکز تخصصی مهدویت ادامه داد: علامه در تفسیر این آیه به آیه دیگری اشاره کرده است که می فرماید: «وَجَعَلْنَاهُمْ أَئِمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنَا؛ هدایتی است که به امر خداوند متعال صورت می گیرد» و این هدایت صرفا راهنمایی نیست بلکه به معنای به حق رساندن و دست خلق را گرفتن، است.
وجه اشتراک قیامت، رجعت و ظهور؛ تجلی حق است
وی با اشاره به اینکه علامه طباطبایی(ره) در تفسیر آیه 210 سوره مبارکه بقره به سه واقعه قیامت، رجعت و ظهور اشاره کرده است، تصریح کرد: در این آیه آمده: «هَلْ يَنْظُرُونَ إِلَّا أَنْ يَأْتِيَهُمُ اللَّهُ فِي ظُلَلٍ مِنَ الْغَمَامِ وَالْمَلَائِكَةُ وَقُضِيَ الْأَمْرُ وَإِلَى اللَّهِ تُرْجَعُ الْأُمُورُ؛ آیا کافران جز این انتظار دارند که خدا با ملائکه در پرده‌های ابر بر آنها در آید و حکم (قهر خدا به کیفر کافران) فرا رسد؟ و کارها همه به سوی خدا باز گردد.» در برخی از روایات و تفاسیر ذکر شده است که این آیه به رجعت یا قیامت و یا به ظهور اشاره دارد اما علامه طباطبایی(ره) بیان می کند: تمام این سه مورد از لحاظ حقیقت یکی هستند و وجه اشتراک تمام آنها، تجلی حق است.
عبادی اضافه کرد: در روز قیامت، حق به صورت کامل متجلی و تمام حقایق و پنهان آشکار می شود و در روز رجعت و ظهور نیز حق تجلی پیدا می کنند اما تفاوت این سه رویداد، از منظر فلاسفه در مراتب این ظهور و تجلی است که در یک مرتبه کامل و در مراحل دیگر کمتر است.
حل اختلافات مومنان، عامل نزدیکی ظهور
این کارشناس مرکز تخصصی مهدویت ادامه داد: علامه طباطبایی(ره) این موضوع که آیه 210 سوره مبارکه بقره مرتبط با کفار باشد را رد می کند زیرا آیه قبل و بعد از آن به مومنین تعلق دارد لذا براساس این آیه، اگر مومنین اختلافات را کنار بگذارند، مشکلی به وجود نخواهد آمد، بنابراین، علامه طباطبایی(ره) از این آیه نتیجه گرفته اند که تاخیر و تعجیل در ظهور امام زمان(عج) وابسته به عملکرد مومنین است.
وی با اشاره به اینکه علامه طباطبایی(ره) در دو کتاب «شیعه در اسلام» و «تفسیر المیزان» به موضوع مهدویت پرداخته اند، گفت: علامه در تفسیر آیه 124 سوره مبارکه بقره که داستان به امامت رسیدن حضرت ابراهیم(ع) است، در جلد 1 تفسیر المیزان می فرماید: فلسفه وجودی و رسالت امام معصوم آن است که انسان های لایق را به مقام عظیم قرب به خداوند برساند و اگر چنین امامی نباشد، دستیابی به این غایت امکان پذیر نخواهد بود.
عبادی تاکید کرد: خداوند در آیه 20 سوره مبارکه لقمان می فرماید: «أَ لَمْ تَرَوْا أَنَّ اللّهَ سَخَّرَ لَکُمْ ما فِی السَّماواتِ وَ ما فِی الْأَرْضِ وَ أَسْبَغَ عَلَیْکُمْ نِعَمَهُ ظاهِرَةً وَ باطِنَةً وَ مِنَ النّاسِ مَنْ یُجادِلُ فِی اللّهِ بِغَیْرِ عِلْم وَ لا هُدىً وَ لا کِتاب مُنِیر؛ آیا ندیدید خداوند آنچه را در آسمان ها و زمین است مسخر شما کرده، و نعمت هاى آشکار و پنهان خود را به طور فراوان بر شما ارزانى داشته است؟! ولى بعضى از مردم بدون هیچ دانش و هدایت و کتاب روشنگرى درباره خدا مجادله مى کنند!» از امام معصوم(ع) سوال می شود که این نعمت ظاهری چیست و ایشان می فرماید: امام ظاهر و سوال می شود، نعمت باطنی چیست و ایشان پاسخ می دهد: امام غایب؛ براین اساس علامه می فرماید: هنگام غیبت هم می توانیم از هدایت باطنی امام معصوم(ع) بهره مند شویم.
فردی می تواند مردم را هدایت کند که خود هدایت شده باشد!!
این کارشناس مرکز تخصصی مهدویت تاکید کرد: خداوند در آیه 7 سوره مبارکه رعد می فرماید: « وَیَقُولُ الَّذِینَ کَفَرُوا لَوْلاَ أُنزِلَ عَلَیْهِ آیَةٌ مِنْ رَبِّهِ إِنَّمَا أَنْتَ مُنذِرٌ وَلِکُلِّ قَوْم هَاد؛ کسانى که کافر شدند مى گویند: «چرا آیه (و معجزه اى) از پروردگارش بر او نازل نشده؟!» تو فقط بیم دهنده اى و براى هر گروهى هدایت کننده اى است; (و اینها همه بهانه است).» سوال این است با توجه به اینکه قرآن برای زمان خاصی نیست، هم اکنون هادی زمانه ما چه کسی است که علامه در جلد 10 تفسیر المیزان با استناد به دیگر آیات قرآن می فرماید: فردی می تواند دیگران را هدایت کند که خود ابتدا هدایت شده باشد و این در شان انبیاء الهی است.
وی با اشاره به اینکه خداوند در آیه 200 سوره مبارکه آل عمران می فرماید: «یا ایّها الّذین آمنوا اصبروا و صابروا و رابطوا و اتّقواللّه لعلّکم تفلحون؛ اى اهل ایمان در کار دین صبور باشید و یکدیگر را به صبر و مقاومت سفارش کنید و مهیا و مراقب کار دشمن بوده و خدا ترس باشید باشد که پیروز و رستگار گردید»، تصریح کرد: علامه می فرماید: این آیه به وظایف منتظران در زمان غیبت اشاره دارد و در زمینه رابطوا بحث مفصلی را مطرح کرده اند که جامعه انسانی باید چگونه عمل کند تا به غایت و هدف نهایی خود دست یابد.
نقش مهم و اساسی مردم در جهانی شدن اسلام، نشر و حاکمیت آن
عبادی با بیان اینکه خداوند در آیه 8 و 9 سوره صف می فرماید: «یُرِیدُونَ لِیُطْفِؤُا نُورَ اللّهِ بِأَفْواهِهِمْ وَ اللّهُ مُتِمُّ نُورِهِ وَ لَوْ کَرِهَ الْکافِرُونَ؛ آنان مى خواهند نور خدا را با دهان خود خاموش سازند; ولى خدا نور خود را کامل مى کند هر چند کافران خوش نداشته باشند!»، «هُوَ الَّذِی أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدى وَ دِینِ الْحَقِّ لِیُظْهِرَهُ عَلَى الدِّینِ کُلِّهِ وَ لَوْ کَرِهَ الْمُشْرِکُونَ؛ او کسى است که رسول خود را با هدایت و دین حق فرستاد تا او را بر همه ادیان غالب سازد، هر چند مشرکان کراهت داشته باشند!»، افزود: علامه براساس این دو آیه می فرماید که خداوند مومنان را به مبارزه با اهل کتاب دعوت می کند زیرا این دو آیه دلالت می کند که خداوند اراده کرده است تا این دین در عالم منتشر شود لذا باید در این راه سعی و کوشش کرد.
کارشناس مرکز تخصصی مهدویت گفت: در ذیل تفسیر این آیه علامه طباطبایی(ره) به این آیه اشاره می کند که: «وَلا تَهِنوا وَلا تَحزَنوا وَأَنتُمُ الأَعلَونَ إِن كُنتُم مُؤمِنينَ؛ و سست نشوید! و غمگین نگردید! و شما برترید اگر ایمان داشته باشید!» و از آنها نتیجه می گیرند که مردم در جهانی شدن اسلام، نشر و حاکمیت آن نقش اساسی دارند.
وی در پایان با اشاره به آیه 55 سوره مبارکه نور خاطرنشان کرد: خداوند در این آیه می فرماید: «وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ ءَامَنُواْ مِنكمُْ وَ عَمِلُواْ الصَّلِحَتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فىِ الْأَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِينَ مِن قَبْلِهِمْ وَ لَيُمَكِّنَنَّ لهَُمْ دِينهَُمُ الَّذِى ارْتَضىَ لهَُمْ وَ لَيُبَدِّلَنهَُّم مِّن بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْنًا يَعْبُدُونَنىِ لَا يُشْرِكُونَ بىِ شَيًْا وَ مَن كَفَرَ بَعْدَ ذَالِكَ فَأُوْلَئكَ هُمُ الْفَاسِقُون؛ خدا به كسانى از شما كه ايمان آوردهاند و كارهاى شايسته كرده اند وعده داد كه در روى زمين جانشين ديگرانشان كند، هم چنان كه مردمى را كه پيش از آنها بودند جانشين ديگران كرد. و دينشان را- كه خود برايشان پسنديده است- استوار سازد. و وحشتشان را به ايمنى بدل كند. مرا مىپرستند و هيچ چيزى را با من شريك نمىكنند. و آنها كه از اين پس ناسپاسى كنند، نافرمانند» که علامه طباطبایی(ره) در تفسیر این آیه می فرماید: تحقق واقعی این آیه جز در جامعه موعود مهدوی نخواهد بود.
نظر شما