به گزارش خبرگزاری شبستان به نقل از روابط عمومی دانشگاه مذاهب اسلامی: کنفرانس بین المللی «امام محمد غزالی» با همکاری دانشگاه مذاهب اسلامی ایران و بنیاد علمی فرهنگی «امانت» اندونزی و با حضور شخصیت های برجسته جهان اسلام، هیئت تقریبی دانشگاه مذاهب اسلامی و با سخنرانی حجت الاسلام دکتر مختاری، رئیس دانشگاه امروز شنبه، 30 دی در جاکارتا آغاز شد.
حجت الاسلام دکتر محمد حسین مختاری، رئیس دانشگاه مذاهب اسلامی در افتتاحیه این کنفرانس با ارائه مقاله خود با عنوان «تأثیر امام محمد غزالی بر اندیشه های متفکران ایرانی» به بررسی ابعاد شخصیت علمی، ميراث علمي و تأثیر وی بر اندیشمندان ایرانی پرداخت.
وی با بیان این که غزالی، گوهری برخاسته از مهد فرهنگ و تمدن ایران زمین است که تحول شگرفی در فرهنگ آن دیار کهن داشته است، گفت: این فیلسوف، متکلم و فقیه ایرانی سده پنجم هجری ، تمام زندگی خود را صرف تحصیل علوم دینی و شرعی و نیز تزکیه و اصلاح خویش و دیگران نمود و در زمینه های مختلف علمی، کلامی، فقهی و اخلاقی تالیفات و تصنیفات بسیار زیادی به جامعه بشری ارائه کرده است.
غزالی جریان کلامی و فلسفی را به هم پیوست و عقلانیت را با تصوف درآمیخت
رئیس دانشگاه مذاهب اسلامی افزود: اینگونه است که غزالی مورد توجه دیگر متفکران و اندیشمندان محققان ایرانی و اسلامی قرار گرفته است و یکی از معدود عالمان تمدن اسلامی است که آثار و تفکرش مرزهای جهان اسلام را در نوردید و حتی در مغرب زمین تعدادی از آثارش از سده های میانه و قبل از عصر جدید مورد توجه قرار گرفت.
دکتر مختاری با اشاره به این که امام محمد غزالي، از شخصيت هاي برجسته علمي در تاريخ اسلام است كه افكار و آثار او، علاوه بر تأثير در علم و سياست زمانة خويش، در قرون پس از خود نيز مؤثر واقع شد، بیان داشت: حيات فكری او داوری های گوناگونی را طي تاريخ به خود ديد؛ عالمی متألّه و متفکری که به علوم کلامی و عقلی پرداخته است. اندیشمندی که جریان کلامی و فلسفی را به هم پیوست و عقلانیت را با تصوف درآمیخت.
غزالی به حریت فکری در جهان اسلام کمک شایانی کرد
وی ادامه داد: با این اوصاف تأثیر غزالی در جهان اسلام عمیق بود و ۹۰۰ سال است که کتاب‌های او را متفکران ایرانی و اسلامی و حتی بسیاری از متفکران غربی مطالعه می‌کنند و مخالفان و موافقان زیادی هم برای خود داشته است. غزالی از آن نظر که در مقایسه فلسفه و فلاسفه قد علم کرد و اظهار داشت که از این اسم‌های پرطنین سقراط و افلاطون و ارسطو نباید ترسید، به حریت فکری در جهان اسلام کمک شایانی کرد.
استاد سطوح عالی حوزه و دانشگاه تصریح کرد: بسياري از متفکران معتقدند وقتی امام محمد غزالي با نقد انديشه هاي پورسينا (ابن سينا) و تکفير فلاسفه، به کوشش در سازش ميان کلام و فقه با فلسفه در ميان فقهاي اهل سنت پايان داد و حتي نقد ابن رشد، اين روند را دگرگون نکرد. تحولی بسيار مهم در عصر طلايي يا دوره ميانه اسلام شکل گرفت که در انديشه و رفتار بعدي فقها و مجتهدين تأثير بسيار گذارد.
دغدغه صيانت از دين دائم غزالی را به تفكر، موضع گيري و نوانديشي وا مي داشت
دکتر مختاری با بیان این مطلب که بي شک امام محمد غزالي از فقيهان بي پروا وجستجوگري است كه افكار او در پايان قرن پنجم هجري نه تنها بر روزگار خويش تأثيرگذاشت، بلكه اعصار پس از او را نيز متأثر كرد، اظهار داشت: به تعبير برخی محققان، افكار او تا زمان ظهور صدرای شيرازيی برجامعه اسلامی سايه افكنده بود. اين فقيه نا آرام شافعی و متكلم سنی مذهب لحظه ای در انديشه و درون خود قرار نداشت و دغدغه صيانت از دين خلائق، دائم او را به تفكر، موضع گيری و نوانديشي وا مي داشت. غزالي متفكر و فقيهي برج عاج نشين و در پس پرده نبود، بلكه حريم فريبای قدرت دنيوی را درك كرد و از منظر تجربه و عملگرايی، انديشه ورزی كرد.
غزالی را به حق می توان «فقيه عملگرا» ناميد
رئیس دانشگاه مذاهب اسلامی تاکید کرد: غزالی را به حق مي توان «فقيه عملگرا» ناميد؛ زيرا مواضع و رويكرد سياسي او از پايگاه دين، ولي باصبغه اي واقع گرا بيان شده است.
وی با اشاره به این که غزالی یک متفکر مسئله‌ساز است و باید غزالی را در تمام آثار او خواند، تصریح کرد: درست است که غزالی با فلسفه و فلاسفه مخالفت کرد و حتی فلسفه را به زندقه و بدعت نسبت داد اما او در کتاب "تهافة الفلاسفه" صرفا یک فقیه و مفتی نیست بلکه به تحلیل قضایای فلسفه پرداخته و آن هم را به مبادی باز گردانده است. این تحلیل، فصلی از فلسفه اسلامی و در حکم تمهید راه آینده بوده است. لذا غزالی برای فیلسوفان بعد از خودش نیز ایجاد مسأله کرده و آنها را به تأمل واداشته است. به عنوان مثال در اسفار ملاصدرا می‌توان حضور غزالی را دید.
تاثیر فراوان امام غزالی در ادب فارسی، عرفان و آموزه های اخلاقی
دکتر مختاری در مقاله خود به تاثیرگذاری این شخصیت در ادب فارسی و عرفانی اشاره کرد که آن چنان که سزاوار و شایسته بود شناخته نشده است، گفت: ابوحامد غزالی از جمله شخصیت برجسته و تاثیر گذار دینی در جهان اسلام است که به عنوان متکلم و فقیه و صوفی بزرگ دنیای اهل سنت، با نگارش کتاب «احیاء علوم الدین» درحوزه آموزه های اخلاقی نیز تاثیر شگرفی برجای گذاشت و در میان متفکران ادبی فارسی زبان نیز با تالیف «کیمیای سعادت» این تاثیر ماندگارتر شد. این تاثیر در فضای مذهب شیعه نیز زمانی خود را نمایان ساخت که کتاب احیای او به نام «محجه البیضاء» به دست فیض کاشانی، عالم شیعی چیره دست در علوم نقلی و عقلی تهذیب شد. این کتاب به عنوان مهمترین کتاب اخلاقی شیعه تا کنون در محافل علمی و اخلاقی مورد توجه صاحب نظران است.
وی افزود: رویکرد عقلانی غزالی به قرآن و تفسیر و موضوعات عمدۀ کلام و الهیات اسلامی و همچنین امور روزمره زندگی مسلمانان، امور مربوط به خانواده و تعلیم و تربیت از جمله مولفه های کلیدی از غزالی است که در آثار متفکران ایرانی به شدت مورد توجه قرار گرفته است.
گفتنی است، از جمهوری اسلامی ایران حجت الاسلام دکترمحمد حسین مختاری؛ رئیس دانشگاه مذاهب اسلامی و استاد سطوح عالی حوزه و دانشگاه، آیت الله حسینی شاهرودی، نماینده ولی فقیه در استان کردستان و عضو مجلس خبرگان، ماموستا فائق رستمی عالم اهل سنت از استان کردستان و عضو مجلس خبرگان رهبری، دکتر ابراهیمیان و دکتر گلرو از معاونین دانشگاه مذاهب اسلامی به ارائه مقاله و سخنرانی میپردازند.
نظر شما