به گزارش خبرنگار شبستان، حجت‌الاسلام بهمن اکبری، رایزن سابق فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در نشست تخصصی شیعه‌هراسی در جهان اسلام و راهکارهای مقابله با آن گفت: شیعه‌شناسی از لحاظ جغرافیا در دو محدوده جهان اسلام و غیر اسلام بحث می‌شود زیرا در کشورهای غربی شیعه‌هراسی با پیش‌فرض اسلام‌هراسی انجام می‌شود اما در کشورهای اسلامی تنها شیعه‌هراسی رواج دارد، پس راهکارها برای مقابله با این دو کاملا متفاوت است.
وی افزود: موضوع مورد بحث ما شیعه‌هراسی در جهان اسلام است. از جهان اسلام تعبیرهای مختلفی شده است که گاهی کشورهای دارای حکومت اسلامی را جهان اسلام می‌نامند یعنی کشورهای عضو کنفرانس اسلامی، در نتیجه بسیاری از کشورها که دین رسمی آنها اسلام نیست از محدوده این تعریف خارج می‌شوند، مانند هندوستان که دارای 170 میلیون مسلمان است اما مذهب رسمی آن اسلام نیست.
حجت‌الاسلام اکبری با اشاره به تعریف صحیح جهان اسلام گفت: جهان اسلام به معنای مفهومی است درباره هر حوزه جغرافیایی که در ذهن و زبان مردمش فرهنگ اسلامی جریان دارد یعنی با ذهن اسلامی می‌اندیشند و با زبان اسلامی آن را واگویه می‌کنند.
این پژوهشگر حوزه شیعه‌شناسی با بیان اینکه باید درباره جهان اسلام تعبیر قطب جهان اسلام یا کانون مفهومی و معنایی را به کار برد، تصریح کرد: نکته دیگر درباره جهان اسلام این است که پاره‌های مختلف معنایی در این مفهوم وجود دارد، به عنوان مثال شیعه‌هراسی در اروپا با شیعه‌هراسی در خلیج فارس یا کشورهایی نظیر افغانستان و پاکستان و همچنین با شیعه‌هراسی در آسیای میانه تفاوت‌های بسیار چشم‌گیری دارد تا جایی که به طور قطع می‌توان گفت که جنس و فصل منطقی شیعه‌هراسی در هر کدام از این حوزه‌ها متفاوت است.
رایزن سابق فرهنگی ایران هراس را یک مفهوم روان‌شناختی دانست و مبدأ هراس را شناخت عنوان کرد و ادامه داد: انسا‌ن‌ها تا وقتی در جهل نسبت به موضوعی هستند از آن واهمه دارند و دلیل هراس انسان از یک موضوع غالبا عدم شناخت از آن است.
حجت‌الاسلام اکبری عنوان کرد: در مطالعه‌ای که به وسیله نمایندگی‌های سیاسی و فرهنگی ایران در کشورهای مختلف انجام شد سطح شناخت مخاطبان درباره اسلام، شیعه، ایران و جمهوری اسلامی ایران مورد ارزیابی قرار گرفت و مشخص شد در سطح جهان بیشتر مردم کشورها نسبت به این چهار مؤلفه از شناخت نادرست و یا ناکافی برخوردار هستند و می‌توان همین عدم شناخت را عامل اسلام‌هراسی یا شیعه‌هراسی دانست.
وی تهدیدهایی که شیعیان را تهدید می‌کند به 9 دسته تقسیم کرد و گفت: این تهدیدها به ترتیب فراوانی عبارتند از وهابیت، تهاجم فرهنگی غرب، محدودیت‌ها و ممنوعیت‌های فرهنگی و سیاسی، نفوذ نظام سلطه و سکولار، ملاحظات قومی و مذهبی، فعالیت‌های فرهنگی رقیق، فقر فرهنگی مسلمانان، نفوذ صهیونیسم و در نهایت وجود تفکران ایران‌هراسی.
حجت‌الاسلام اکبری ادامه داد: همین‌طور که ملاحظه کردید تفکرات وهابی به عنوان اولین تهدید برای شیعه ارزیابی شده است زیرا ما می‌بینیم که با تمام فعالیت‌های فرهنگی شیعیان در سطح جهان و به ویژه در جهان اسلام هنوز حتی اساتید و برجستگان مذهبی و علمی کشورهای مختلف اسلامی نسبت به شیعیان در جهل بسر می‌برند تا جایی که تعداد زیادی از نخبگان علمی اهل تسنن معتقدند قرآنی که در دست شیعیان است با قرآن آنها فرق می‌کند.
رایزن سابق فرهنگی ایران با اشاره به نظریات مختلف درباره اسلام‌هراسی گفت: بعضی اسلام‌هراسی را یک مفهوم وهمی می‌دانند و معتقدند این پدیده واقعیت بیرونی ندارد و ساخته ذهن مسلمانان است. برخی دیگر معتقدند دستگاه‌های امنیتی جهان غرب یعنی حاکمیت‌ها و دولت‌های غربی این مفهوم را پدید آورده‌اند تا خط استعمار و استثمار را در جهان گسترش دهند.
این محقق شیعه‌شناس با اشاره به تعریف حد میانه اسلام‌هراسی گفت: تعریف درست این است که اسلام‌هراسی مفهومی واقعی و عینی است اما ساخته حاکمیت‌ها نیست بلکه حاصل تعامل بین حاکمیت و مردم است که ظهور آن در حوزه رسانه است یعنی رسانه‌های بین‌المللی اسلام‌هراسی را چه در حوزه واقعی و چه در حوزه سایبر ترویج می‌کنند.
وی اسلام‌هراسی را ساخته ذهن و زبان رسانه دانست و گفت: از آن جهت که ما در مقابله با رسانه‌های غربی به شدت ضعیف هستیم و فاصله بسیاری با آنها داریم در نتیجه برای مقابله با این پدیده استراتژی دیپلماسی عمومی را پیشنهاد می‌کنیم و معتقدیم باید از ارتباطات مردمی و دیپلماسی عمومی در این زمینه بیشتر استفاده کنیم.
حجت‌الاسلام اکبری با اشاره به هفت زمینه اسلام‌هراسی و شیعه‌هراسی در جهان اسلام تصریح کرد: هفت گزاره را به عنوان زمینه‌های عملیاتی شیعه‌هراسی نام برده‌اند که عبارتند از تمدن اسلامی بلوکی است تک‌صدایی، تمدن اسلامی فاقد ارزش‌های مشترک با دیگر فرهنگ‌ها است، فرودست است، خشن، ستیزه‌جو و تهدید‌کننده است، اعتقادهای تمدن اسلامی در خصوص غرب کهنه و منسوخ است، خصومت با اسلام توجیهی است که رفتارهای تبعیض‌آمیز دیگران را تشویق می‌کند و خصومت با اسلام در جهان غرب امری عادی است.
رایزن فرهنگی ایران با اشاره به مبانی فلسفی شیعه‌هراسی و اسلام‌هراسی گفت: مهم‌ترین مبنای فلسفی برای ارتباطات میان فرهنگی این است که یک فرهنگ باید بداند در مقابله با دیگر تمدن‌ها چه مواجه‌‌ای دارد. هر فرهنگ در مواجهه با دیگر فرهنگ‌ها می‌تواند رویکرد استحاله‌ای، جایگزینی و تکمیلی داشته باشد.
وی افزود: رویکرد استحاله‌ای این است که به دنبال حذف فرهنگ دیگر باشیم. رویکرد جایگزینی یعنی ما خودمان را حذف کنیم و فرهنگ غرب را جایگزین کنیم و رویکرد تکمیلی یا تعاملی این است که راه میانه را برویم و تجارب فرهنگ‌های دیگر را بگیریم. غرب به دنبال استحاله فرهنگ اسلام است و این رویکرد را در مقابل شیعه یا اسلام در نظر گرفته است.
حجت‌الاسلام اکبری با اشاره به چهار موج شیعه‌هراسی در جهان گفت: اولین موج مربوط به فتوای ارتداد سلمان رشدی توسط حضرت امام بود. دومین موج در پی فروپاشی جماهیر شوروی به وجود آمد. سومین موج به حادثه 11 سپتامبر مربوط بود و موج چهارم بعد از شکست طرح خاورمیانه آمریکا ایجاد شد. موج پنجم هم که در آینده‌ای نزدیک شاهد آن خواهیم بود در پی بیداری اسلامی به وجود خواهد آمد.
این محقق شیعه‌شناس با اشاره به دلایل شیعه‌هراسی و اسلام‌هراسی گفت: مهم‌ترین دلیل شناخت ناتمام و ناکافی از مفهوم شیعه است. دومین دلیل این است که اسلام‌شناسی رسانه‌ای جایگزین اسلام‌شناسی عمیق شده است. سومین دلیل به رفتار نادرست مسلمانان و شیعیان باز می‌گردد. همچنین هراس غرب از تأثیرات شیعیان در جهان بخصوص تأثیرات جمعیتی و بازتاب گسترش تحجر و خشونت به نام اسلام از دیگر دلایل اسلام‌هراسی هستند.
وی به راهکارهای مقام معظم رهبری در زمینه مقابله با اسلام‌هراسی نیز اشاره کرد و گفت: اولین راهکار این است که تفاوت‌های میان مذاهب را باید به رسمیت شناخت اما آنها را مدیریت کرد و از اختلافات دوری کرد. دومین راهکار ضرورت حضور و نقش‌آفرینی قاطع مردم در حکومت‌های اسلامی است. همچنین لزوم تمایز بین افراط و تحجر با جهان اسلام، تأسیس مراکز شیعه‌شناسی و ارتباط با مراکز شیعه‌شناسی غرب، مطالعه کانونهای وهابیت و دیگر کانونهای ضد شیعی و تدوین نقشه راهبردی مرتبط برای مبارزه با شیعه‌هراسی از دیگر راهکارهای مبارزه با اسلام‌هراسی و شیعه‌هراسی است.
شایان ذکر است، نشست تخصصی شیعه‌هراسی در جهان اسلام و راهکارهای مقابله با آن چهارشنبه 30 شهریور در پژوهشگاه فرهنگ و هنر و ارتباطات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برگزار شد.
پایان پیام/
نظر شما