به گزارشخبرگزاری شبستان به نقل از پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی(ایسکا): پایگاه اطلاع رسانی این پژوهشگاه در سال ۱۳۹۷ در نظر دارد در راستای ترویج فرهنگ مطالعه و کتابخوانی و همچنین اطلاع فرهیختگان از آثار منتشرشده در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، این آثار را در قالب های جدید معرفی کند.
✂️برشی از یک کتاب: خوانش سیاسی متون حکمت متعالیه، تألیف علیرضا صدرا، از آثار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
امام خمینی (ره) از چه تعابیری برای ملاصدرا استفاده کرده است!؟
امام از عنوان هایی مانند «شیخ العرفا الکاملین» و «اعظم الفلاسفه معظمین» برای ملاصدرا استفاده می کند؛ از این رو ملاصدرا را بزرگ ترین فیلسوف می داند و بی گمان پیرو اوست. همچنین امام از ملاصدرا با عبارت هایی مانند « فیلسوف کبیر اسلامی »، « فیلسوف بزرگوار ایمانی »، « محقق بزرگ و فیلسوف کبیر جناب صدرا »، « امامِ فن و فیلسوف بزرگ اسلامی جناب محقق الفلاسفه »، « صدرالحکما »، « آخوند علیه الرحمه »، « فخر طایفه حق »، « سرآمد اهل توحید » یاد کرده است؛ و توحید یعنی تجمیع قدرت. حال اگر ملاصدرا سرآمد اهل توحید است، امام تابع چه کسی می شود؟(ص ۲۸۲)
تفاوت حکمت متعالیه سیاسی و حکمت سیاسی متعالیه!؟
منظور از تعبیر حکمت متعالیه سیاسی، حکمت معطوف به سیاست است که ملاصدرا این کار را انجام داده و از منظر حکمت به سیاست نگریسته است؛ اما در حکمت سیاسی متعالیه، امام خمینی قدس سره از منظر سیاسی به حکمت نگاه می کند؛ در واقع این دو تعبیر، یک موضوع به شمار می آیند که از دو منظر مختلف به آنها توجه شده است. در حکمت صدر المتألهین بیشتر به جنبه های نظری توجه شده؛ ولی امام خمینی رحمه الله جنبه های عملی آن را تبیین کرده و به آنها تحقق بخشیده است.(ص ۵۸-۵۷)
جایگاه مردم در تفکر نخبه گی و تفکر صدرایی:
مردم به ویژه مردم ایران منطقی هستند. به قول فوکو اگر می خواهید فلسفه و حکمت را در ایران فرا بگیرید، به کتابخانه ها و دانشگاه ها نروید، حکمت در کوچه و پس کوچه های ایران موج می زند. مردم حکیم هستند. چون وصل شده ایم به چراغ هدایتی همچون امام خمینی و از همین رو ابعاد بالقوه وجودمان به فعلیت رسیده است.
در تفکر نخبه گی مردم صفر هستند و با نخبگان جامعه این صفرها معنا پیدا می کنند؛ ولی در تفکر اسلامی، مردم عاقل و حکیم اند؛ ولی مراتب، فعلیت پیدا می کنند. در تفکر صدرایی اصل آن است که مردم عاقل اند. مردم خلیفه خدا هستند؛ اما خلیفه عام هستند و در این میان خلیفه خاص، امام معصوم است.
بنابراین اصل و جوهر مردم این را دارد. حال علم این جوهر را به چیزهای اصطلاحی تبدیل می کند. سیاست هم همین است؛ یعنی آنجا که می گوید انسان مدنی بالطبع است؛ بدین معناست که انسان بالفطره خیلی مسائل سیاسی را می فهمد؛ برای مثال ضرورت نظم، امنیت، دولت، عدالت و آزادی را می فهمد. اینها یاددادنی نیستند؛ بلکه بالذات اند و فقط به تذکر نیاز دارند.(ص ۱۶۹)
در اسلام اصالت با جنگ است یا صلح؟
در اسلام بعضی ها می گویند اصالت با جنگ است؛ مانند آیات جهاد. از آن سو کسانی هم هستند که می گویند در قرآن اصالت با صلح و سلم و سازش است. واقعیت امر این است که در اسلام اصالت با حق است. اولویت با صلح است، اگر با صلح می شود به حق رسید، صلح اولویت دارد؛ ولی اگر نشد، جهاد اولویت خواهد داشت؛ ازاین رو وقتی اینها دسته بندی نشود، افراط یا تفریط صورت می گیرد. در اسلام اصالت با حق است و اولویت با مسائلی است که اضطرار جامعه می باشد؛ اما اصالت با جهت است.
اولویت حق بدین معناست که جهت را در نظر بگیرید که همه فعالیت ها در جهت رسیدن به قله باشد؛ ولی اگر جهت را تغییر دادیم، این نتیجه معکوس دارد. حتی خواندن قرآن چه بسا شیطانی باشد؛ ازاین رو تقریباً می شود همان تعبیری که ملاصدرا مطرح کرده است که بسیار دقیق است و می گوید دین، روح سیاست است و سیاست، جسم روح است؛ یعنی رابطه اینها رابطه جسم و روح است و دوگانه نیستند؛ ولی دوگونه هستند. اقتصاد، دین و فرهنگ دوگونه هستند؛ مثل روح و جسم، اما دوگانگی بینشان نیست؛ بلکه یگانگی است. اساسا توحید به همین معناست. تفکر توحیدی دو چیز مثل روح و جسم نیست. همین رابطه میان دیگر ارکان هم وجود دارد: بین اقتصاد و فرهنگ، روح اقتصاد، فرهنگ است و اقتصاد، جسم فرهنگ است و این یگانگی است؛ نه دوگانگی؛ ولی دوگونه هستند.(ص ۱۷۱)
منبع: خوانش سیاسی متون حکمت متعالیه، علیرضا صدرا، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، چاپ اول، ۱۳۹۶، تعداد صفحات: ۳۷۲، قیمت: ۲۴۰۰۰۰
نظر شما