کوچ زود هنگام عشایر تهدیدی برای مراتع چهارمحال و بختیاری

خبرگزاری شبستان - چهارمحال و بختیاری

یکی از جاذبه های منحصر به فرد چهارمحال و بختیاری در حوزه گردشگری و طبیعت گردی تماشای کوچ عشایر است.

جلوه های طبیعی و انسانی موجود در محیط عشایر، این گروه از جمعیت کشور را به یکی از جاذبه های گردشگری مطرح کشور تبدیل کرده است.

عشایر کشور اقوامی هستند که در گذر قرن ها زندگی دسته جمعی خود به شیوه ای زیبا و باورنکردنی ساختار فرهنگی و اجتماعی قبیله ای خویش را حفظ کرده و به عنوان دیدنی ترین جاذبه عصر تکنولوژی لقب یافته اند. عشایر پاره ای افتخارآمیز از تمدن ایران زمین هستند و ما باید آنها را به صحنه بیاوریم و از تجربیات چند هزارساله زندگی شان در سفر، برای بهبود صنعت گردشگری کشور بهره گیریم.

ما باید از آنها بیاموزیم که چگونه سبک سفر کنیم و همواره در تعامل سازنده، ظرفیت های موجود در طبیعت را کشف کرده، آنها را در زندگی روزمره خود به کار گیریم و از طبیعت سرد و گرم چشیده آنها صبر بیاموزیم و لذت واقعی سفر را در پویشی پایدار برای شناخت ناشناخته ها جست و جو کنیم.

هرچند در سال های اخیر مظاهر فناوری، زندگی بکر عشایر را تحت تاثیر خود قرار داده اما همچنان کوچ نشینان بسیاری سنت ها و ارزش های اصیل ایرانی را حفظ کرده اند که دیدن همین سنت ها، جذابیت های بسیاری برای گردشگران داخلی و خارجی دارد.

یحیی حسین پور، مدیرکل امور عشایر چهارمحال و بختیاری با اشاره به جمعیت عشایر این استان گفت: این استان بیش از 126 هزار عشایر کوچ رو دارد که پس از استان فارس دومین استان عشایر نشین کشور به شمار می رود.

وی بابیان اینکه 25 درصد محصولات دامی کشور از سوی عشایر تولید می شود، افزود: عشایر استان یک میلیون و 500 هزار راس دام در اختیار دارند و نقش مهمی در چرخه اقتصادی استان و کشور ایفا می کنند.

به گفته مدیرکل امور عشایر چهارمحال و بختیاری، عشایر در 85 درصد از گستره جغرافیایی استان حضور دارند و شهرستانهای کوهرنگ و اردل میزبان بیشترین عشایر برون کوچ و شهرستان لردگان میزبان بیشترین عشایر درون کوچ استان است.

حسین پور با اشاره به ویژگی های بارز عشایر اظهار کرد: عشایر مهمان نواز بوده و سنت را گرامی می دارند و از این حیث دارای جذابیت بسیاری برای گردشگران هستند.

وی افزود: زندگی عشایر کشور مملو از تلاش، سخت کوشی و مبارزه با ناملایمات طبیعت است که این صحنه ها برای گردشگران بسیار دیدنی و جذاب است.

مدیرکل امور عشایر چهارمحال و بختیاری بابیان اینکه هر چادر عشایری می تواند نقش یک هتل پنج ستاره را داشته باشد، تصریح کرد: اقتصاد عشایر استان از راه دامداری می گذرد و چنانچه گردشگری عشایر در این مناطق پا بگیرد کمک بسزایی به معیشت آنها می شود.

اما با وجود تمام این زیبایی هایی که در و زندگی عشایری نهفته است، آغاز نابهنگام و ماشینی شدن کوچ، طی سال های اخیر به معضلی برای تخریب عرصه های ملی و طبیعی تبدیل شده است.

چندین سال است که کوچ زودهنگام عشایر به چهارمحال و بختیاری مشکلاتی را هم برای خود عشایر و هم برای منابع طبیعی ایجاد کرده است.

چهارمحال و بختیاری به عنوان منطقه ییلاقی عشایر استان های لرستان، خوزستان و فارس سلانه در فصل بهار و تابستان پذیرای عشایر کوچ رو است.

سال ها است که زمان ورود دام عشایر به استان ییلاقی چهارمحال و بختیاری 20 اردیبهشت اعلام می شود اما برخلاف آن سالانه شاهد ورود زودتر از موعد عشایر به استان هستیم که این موضوع نابودی مراتع را در پی داشته است.

کارشناسان معتقدند؛ چرای زودهنگام دام با کوبیدن زمین مانع از گلدهی گونه های مرتعی و فقیر شدن مراتع می شود.

علاوه بر نابودی مراتع، گرفتار شدن خانوارهای عشایری در سیلاب از دیگر موارد حادثه سازی است که در پی کوچ زودهنگام رخ می دهد به نحوی که امسال 500 عشایر در این استان با سیلاب مواجه شدند و تعداد زیادی از دام های خود را از دست دادند.

کمبود بارش و نبود آب، خشک شدن مراتع در مناطق گرمسیری، رویش گونه ای به نام «بهمن» که سبب وارد آمدن آسیب به دام می شود، احتمال تصاحب و تصرف مراتع مشترک روستایی و عشایری توسط روستائیان و کوچ ماشینی از عواملی است که عشایر را به سرعت از استان های مبدا به مناطق ییلاقی می راند، به گونه ای که مدت زمان کوچ را از یک ماه به هشت ساعت کاهش داده است.

به گفته غلامحسین نصیری، معاون فنی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری، قرارگیری این استان در مسیر کوچ و وجود 350 کیلومتر مرز مشترک با استان های همجوار نظیر اصفهان، کهگیلویه و بویراحمد، خوزستان و لرستان، چهارمحال و بختیاری را به منطقه ای میان بند و محل استقرار و اسکان عشایر کوچ رو تبدیل کرده است.

وی با گلایه از عملکرد نامناسب برخی از استان ها در جلوگیری از کوچ زودهنگام عشایر اظهار کرد: بهترین راهکار برای جلوگیری از تخریب منابع طبیعی مناطق میان بند، جلوگیری از آغاز زودهنگام حرکت عشایر در استان های مبدا است اما برخی استان ها به منظور خروج سریع تر عشایر از منابع طبیعی و حفظ مراتع خود چندان به این امر رغبتی نشان نمی دهند.

وی بابیان اینکه تقویم کوچ بر اساس توان اکولوژیکی منطقه و زمان گلدهی گونه های مناطق ایل راهی و مرتعی عشایر تعیین می شود، افزود: ورود عشایر و دامداران پیش از فصل بهره برداری از مراتع و در زمانی که خاک رطوبت دارد، سبب از بین رفتن گونه های گیاهی، کوبیدگی و کاهش نفوذپذیری خاک می شود و علاوه بر نابودی مراتع با برهم خوردن شرایط زیستی، گونه های جانوری و گیاهی، گردشگاه و کانون های گردشگری استان را تهدید می کند.

به نظر می رسد باید به همکاری استان هایی که دارای جمعیت عشایری هستند از ورود زودهنگام عشایر به مراتع چهارمحال و بختیاری جلوگیری شود چراکه در غیر این صورت بخش زیادی از مراتع و منابع طبیعی استان با خطر نابودی مواجه می شود.

گزارش: سجاد عباسی