به گزارش خبرنگار اندیشه خبرگزاری شبستان: بیست و دومین همایش بزرگداشت ملاصدرا با عنوان «فلسفه، پرستش و نیایش» صبح روز چهارشنبه، 26 اردیبهشت ماه با حضور جمعی از اندیشمندان و استادان فلسفه در مجتمع آدینه آغاز به کار کرد.
بنابر این گزارش، دکتر رضا داوری اردکانی، رئیس فرهنگستان علوم در این همایش با موضوع «فلسفه، پرسش و نیایش» سخنرانی کرد و گفت: مسئله این نیست که آیا فیلسوف نیایش می کند یا نه؟، وقتی از فلسفه و نیایش سخن می گوییم بر این باوریم که فلسفه کار عقل و نیایش کار عقل و عشق است؛ چنان که در داستان منظوم موسی(ع) و شبان، شبان عاشقانه با خدا راز و نیاز می کند.
وی تاکید کرد: زبان فلسفه، زبان آداب دانی و عقل است، اما این عقل یک بنیاد و آغازی دارد که آن آغاز، شروع همه چیز است. آغاز علوم با وجود است، اینجا بحث این است که آیا فلاسفه اهل مناجات و نیایش اند، این موضوعی است که می توان در آن تتبع کرد؛ فلاسفه درباره نیایش نظر دارند و این مهم است که بدانیم نظر آنها چیست؟، در تاریخ فلسفه نخستین کسانی که به نیایش توجه کردند «رواقیان» بودند که مسئله جمع دین و فلسفه را روایت کردند.
وی با بیان اینکه اساس نیایش آن است که من نیازمند و فقیر الی الله هستم، تصریح کرد: فلاسفه تا کانت نظرهای اخلاقی خوبی دارند اما مسئله نیایش در فلسفه قدری مشکل است؛ 48 سال قبل کنگره فارابی تشکیل شد و شخصی به نام «محسن مهدی» از محققان فلسفه در آن شرکت کرد و من با او مصاحبه ای داشتم و مطالبی را گفتم از جمله اینکه فلسفه اسلامی با تلقی همه موجودات به عنوان امکان های ذاتی و ماهیات، فلسفه اسلامی است. فارابی کوشیده وحدت دین و فلسفه را اثبات کند در فلسفه ای که با دین وحدت دارد نیایش هم جایگاه داشته و می تواند جزئی از فلسفه باشد. اینجا بود که «محسن مهدی» پرسید آیا دعای فارابی را خوانده ای و من گفتم: تقریبا همه کتب فارابی جز این دعا را خوانده ام (البته برای اش توجیه کردم که بر موضوع اشراف دارم)، وی گفت: مطلب مهم اینجاست که در این دعا فارابی مصداق وحدت دین و فلسفه را بیان می کند.
داوری اردکانی با اشاره به ابعاد نیایشی و عرفانی در شعر، گفت: اگر شعر همه نیایش نباشد اما قاطبه اش همین است، برای مثال در شعر فارسی نمونه های فراوانی از آن داریم اما فلسفه، کار عقل است و فیلسوف کار عقلی می کند. وقتی نیایش فارابی را می خوانی یک دوره درس فلسفه است و نباید توقع داشته باشیم احوال دعای کمیل را در دعای فارابی ببینیم.
وی ابراز کرد: فیلسوف کوشیده در کار جمع دین و فلسفه، خدا را مخاطب قرار دهد و از خدا استمداد کند، این کارِ فارابی مثال جمع فلسفه و دین و مثال امکان نیایش در فلسفه است؛ به هر روی، فلسفه یک عقل اجمالی و یک عقل تفصیلی دارد و در مرتبه عقل تفصیلی دعا جایی ندارد. فیلسوف بحث یا رد و استدلال می کند اما سوال آن است که آن عقل اجمالی کجا است.
داوری اردکانی خاطرنشان کرد: فلسفه یک عقل اجمالی و یک عقل تفصیلی دارد. در عقل تفصیلی، دعا جایی ندارد. عقل تفصیلی، قال و عقل اجمالی، حال است.
رییس فرهنگستان علوم تاکید کرد: در بحث عقلی با مفاهیم سروکار داریم، مفاهیم واسطه اند و می توانند حجاب باشند، دعا طلب حضور است اما سوالی که مطرح می شود این است که آیا در عقل اجمالی، حال نیست؟ فیلسوف نمی تواند بدون احوال فیلسوف شود، اصلا ما با احوال انسان شده ایم، پس وقتی می گوییم نیایش و فلسفه در فلسفه رسمی، نیایش نیست و ضرورت هم ندارد که آن را اثبات کنیم اما اینکه آیا فیلسوف می تواند نیایش داشته باشد یا خیر؟ باید گفت او احوال و اوقاتی دارد که نیایش را می یابد و پرستش و ایمان را فعال می کند.
نظر شما