از دوختن پیراهن مراد تا عمل به وعده مراسم گل خندانی

به گزارش خبرگزاری شبستان از قزوین، ماه مبارک رمضان در قزوین همانند سایر نقاط کشور با تنوع آداب و رسوم همراه است، آدابی که از قبل از شروع ماه رمضان آغاز و تا پایان این ماه مبارک ادامه دارد، این رسومات در گذشته پررنگ تر و محسوس تر در شهر قزوین وجود داشت ولی با گذر زمان این سنت ها کمرنگ شده و حتی رو به فراموشی رفته است.

با توجه به روزهای پایانی ماه مبارک رمضان در این گزارش به گوشه ای از آداب روزهای پایانی ماه رمضان و استقبال از عید فطر در شهر قزوین پرداخته ایم، آیینی همچون دوختن پیراهن مراد که این روزها بسیار کم می توان این رسومات را در شهر قزوین مشاهده کرد و حتی گاهی این مراسم ها با خرافاتی همراه شده اند که این آیین ها را از اصالت و هدف آن دور کرده است.

پژوهشگر فرهنگ عامه و عضو انجمن فرهنگ قزوین (افق) با اشاره به آداب و رسوم مردم قزوین در روزهای پایانی ماه مبارک رمضان در گفتگو با خبرنگار شبستان در قزوین بیان کرد: قزوینی ها در پایان ماه رمضان یعنی شب بیست و ششم و یا بیست و هفتم ماه رمضان، کله پاچه می خوردند به این دلیل که این شب را مصادف با هلاکت رسیدن ابن ملجم دانسته و معتقد بودند استخوان های کله پاچه را نباید بیرون بریزند.

علی اصغر گمرک چی ادامه داد: البته قزوینی ها در 2 نوبت اعتقاد به خوردن کله پاچه داشتند و در این 2 نوبت یعنی شب چله و شب بیست و ششم یا بیست و هفتم ماه رمضان، استخوان های کله پاچه را بیرون نمی انداختند بلکه نگاه داشته و سال آینده در جالیز می سوزاندند زیرا این دود باعث از بین رفتن آفت و حشرات محصول جالیز می شد.

وی با اشاره به رسم دوختن پیراهن مراد در قزوین اعلام کرد: یکی از مواردی که در گذشته در شهر قزوین در روزهای پایانی ماه رمضان دیده می شد، دوختن پیراهن مراد بود به این صورت که در هر مسجدی، دخترانی که از زمان ازدواج شان گذشته بود و هنور مجرد بوده و به اصطلاح بخت شان باز نشده بود یک خانم سادات که بهتر بود نام آن فاطمه باشد، آمده و از چند نفر پول جمع کرده و پارچه برای دوخت پیراهن خریداری می کرد.

پژوهشگر فرهنگ عامه و عضو انجمن فرهنگ قزوین (افق) افزود: بر اساس این رسم، این خانم برای خرید پارچه به بزاری رفته و بدون اینکه سخنی بگوید پول را روی پیشخوان بزازی گذاشته و دستش را روی پارچه ای که که آن را پسندیده بود، می گذاشت و بزاز(پارچه فروش) هم با توجه به اینکه در جریان این کار و رسم بود، بدون حرف و سخنی، پارچه ای به اندازه پیراهن بلند به این خانم می داد و به جای اینکه بگوید مبارک باشد بیان می کرد حاجت روا شوید و در واقع این تنها جمله ای بود که بین این 2 نفر رد و بدل می شد.

وی توضیح داد: این خانم پارچه را به مسجد آورده و به همراه چند نفر دیگر از بانوان شروع به دوخت این پیراهن می کردند و دوختن پیراهن از صبح شروع شده و تا اذان ظهر ادامه داشت و برای اذان مغرب هم دختری که به نیت او پیراهن دوخته شده بود این لباس را به تن می کرد و به این پیراهن، پیراهن مراد می گفتند.

گمرک چی تأکید کرد: در واقع قزوینی ها سه زمان را برای بخت گشایی دختران انتخاب کرده بودند، یک نوبت 13 بدر بود که در تمام ایران وجود دارد و یک نوبت هم در 26 ماه رمضان است.

وی گفت: در این مراسم یک قرارداد نانوشته بین خانواده دختر و بزاز وجود داشت به طوری که اگر با پوشیدن این پیراهن، بخت دختر تا یک سال آینده باز شده و ازدواج می کرد، این خانواده باید پارچه های مورد نیاز جهیزیه دختر را از آن بزاز خریداری کنند.

پژوهشگر فرهنگ عامه و عضو انجمن فرهنگ قزوین (افق) در ادامه در خصوص آداب مربوط به عید فطر اظهار کرد: فرهنگ عامه ایرانیان مانند قالیچه خوش نقش و نگاری است که تار آن از تمدن چندین هزار ساله ایران و پود آن از تعالیم عالیه اسلام است.

وی افزود: برخی مناسبت های ما ملی و برخی مذهبی و برخی مناسبت ها هم ملی و مدهبی هستند و عید فطر یک مراسم کاملا مذهبی است که قزوینی ها در این روز به وعده ای که به روزه اولی ها و نوجوانان در مراسم گل خندانی داده بودند، عمل می کردند.

گمرک چی در خصوص مراسم گل خندانی تصریح کرد: مراسم گل خندانی در آخرین جمعه ماه شعبان و یا 2 روز مانده به ماه رمضان انجام می شود و در واقع مراسمی برای استقبال از ماه رمضان بوده و یکی از کارهایی که در این مراسم انجام می شد این بوده که به روزه اولی ها و یا نوجوانان وعده می دادند که در صورت گرفتن روزه در پایان این ماه مبارک به آنها جایزه ای می دهند و این جایزه هم بر اساس بضاعت خانواده بوده و شامل مواردی نظیر کلاه برای پسران، چادر برای دختران، بز، بزغاله، خروس، مرغ و جوجه بوده که در عید فطر به این وعده عمل می شده است.

وی در ادامه با اشاره به رسوخ برخی خرافات و بدعت ها در فرهنگ عامه گفت: متأسفانه یکسری بدعت هایی در فرهنگ عامه گذاشته اند و ما در انجمن فرهنگ قزوین می کوشیم تا فرهنگ خالص قزوین را از سایر فرهنگ ها جدا کنیم.

پژوهشگر فرهنگ عامه و عضو انجمن فرهنگ قزوین (افق) با تأکید بر لزوم احیای سنت ها و مراسم های قدیمی و جلوگیری از ترویج خرافات در اینگونه مراسم ها اظهار کرد: یکسری مراسم ها است که بدعت غلط بوده و ما وظیفه نداریم این بدعت های اشتباه را رواج دهیم و هر چیزی آفتی دارد و آفت فرهنگ عامه هم خرافات است و متأُسفانه موارد این چنینی وجود دارد و برخی رسانه ها هم به این موارد می پردازند که در واقع پرداختن به این خرافات و بدعت ها اقدام صحیحی نیست.