بازگشت زندگی به دریاچه ارومیه / جامه عمل بر تن وعده روحانی

به گزارش خبرگزاری شبستان، خشک شدن دریاچه ارومیه دردی بود که از نگاه مردم ایران دیگر درمانی نداشت و زمانی که در وعده های انتخاباتی احیای آن را گنجاندند شاید کمتر ایرانی بود که این وعده را باور کند اما امروز بعد از گذشت 5 سال از فعالیت ستاد احیای دریاچه ارومیه مردم استان های آذربایجان شرقی و غربی جان دوباره گرفته اند و امیدوارند که روزی برسد که بتوانند عمق 20 متری آن را ببینند.

دریاچه ارومیه را بشناسید

دریاچه ارومیه از آنجایی برای کشور اهمیت دارد که بزرگترین دریاچه داخلی و بزرگترین دریاچه آب شور خاورمیانه تلقی می شود. این نقطه آبی از دو کاسه جنوبی و شمالی تشکیل شده که با پل میانگذری از هم جدا شده اند. کاسه دریاچه در قسمت شمال عمیق تر است و در زمان پر آبی عمق آن به 20 متر می رسیده و حالا عمق آن 2 متر است.

100 جزیره در جنوب دریاچه ارومیه وجود دارد که در آنها حیواناتی چون قوچ، میش و گوزن زرد ایرانی در حال زیستن هستند و از نظر تنوع زیستی جزایر آن جایگاه 9 نوع پرنده همچون فلامینگو، پلیکان، کفچه‌نوک، اکراس، لک‌لک، اردک پیسه، نوک‌خنجری٬ چوب‌پا و مرغ نوروزی بوده است اما این روزها فقط فلامینگوها میهمان دریاچه هستند.

علت خشک شدن بزرگترین منطقه آبی داخلی

دریاچه از اواسط دهه ۸۰ شروع به خشک شدن کرد که دلایل زیادی برای آن عنوان شده است. طبق اعلام پرویز آراسته، مدیر کل اداره حفاظت از محیط زیست استان آذربایجان غربی آب دریاچه ارومیه به دلیل حالت سیرکلاسیون به صورت دورانی به زیست خود ادامه می دهد و احداث میانگذر بر روی آن موجب جدا کردن دو بخش اصلی شده و آب دریاچه از حالت دورانی در آمده و همین امر یکی از دلایل خشک شدن آن محسوب می شود که پس از راه اندازی 13 کیلومتر آن عمق فاجعه مشخص شده و تنها 1200 متر از میانگذر موجب جدایی جنوب و شمال دریاچه نشده است.

وی معتقد است که جاده شهید کلانتری علیرغم همه مخالفت های محیط زیست ایجاد شد و حالا که مضرات آن بر دریاچه مشخص شده قرار شده که بازبینی ها صورت گیرد و می توانیم از ضلع غربی دریاچه دریچه هایی را باز کنیم که سیرکلاسیون انجام شود.

آراسته یکی دیگر از دلایل خشک شدن آب دریاچه ارومیه را حفر چاه های غیر مجاز در آن عنوان می کند و توضیح می دهد که 40 هزار چاه غیر مجاز در این دریاچه حفر شده بود که به مرور در حال کاهش آن هستیم و بستن آن بر عهده سازمان آب است و محیط زیست هم از آن حمایت می کند.

او ادامه می دهد که همچنین سدهای احداث شده بر روی رودخانه های منتهی به دریاچه بر خشک شدن آن تاثیر داشته و جلوی 4 سد در حال مطالعه و احداث گرفته شده و از باقی سدهای ساخته شده نیز موفق شده ایم که 320 میلیون متر مکعب آب آزادسازی کنیم

احیای 1800 میلیارد متر مکعب آب

مدیرکل اداره حفاظت محیط زیست استان آذربایجان غربی همچنین از ۵ سال اقدامات ستاد احیا می گوید و توضیح می دهد که این دریاچه 16 میلیارد متر مکعب وسعت داشته که این روزها 2 میلیارد متر مکعب آن باقی مانده است و نزدیک به 1800میلیارد متر مکعب آب در دریاچه به تثبیت رسیده و 10 سال آینده در تلاش خواهیم بود تا به تراز اکولوژیک 1274.1 برسیم تا بتوانیم در آن صورت 13 تا 14 میلیارد متر مکعب آب در دریاچه داشته باشیم. در حال حاضر تراز بیولوژیکی دریاچه ارومیه 1269 است. از 5700 کیلومتر مربع مساحت دریاچه حدود 2250 کیلومتر مربع عرصه آبی داریم که رقم بسیار خوبی است و ستاد احیا موفق عمل کرده علیرغم اینکه تنها 30 درصد از اعتبارات برای احیای دریاچه ارومیه محقق شده است و سالانه یک هزار میلیارد تومان برای احیای دریاچه به 2 استان اختصاص داده شده است.

زیست 5 هزار فلامینگو

طبق توضیحات مدیرکل اداره حفاظت محیط زیست استان آذربایجان غربی آب دریاچه در پر آب ترین زمان در سال 1378 بوده که 30 میلیارد متر مکعب بوده است که دیگر هیچ زمانی به آن میزان نخواهیم رسید اما وضعیت فعلی آن متعادل است و شرایط زیست محیطی را برای آرتمی ها و فلامینگوها فراهم کرده و در حال حاضر نیز 5 هزار فلامینگو در تالاب های این دریاچه زندگی می کنند. آرتمی های دریاچه ارومیه که فلامینگوها از آنها به عنوان خوراکی بهره می برند با شوری دریاچه تبدیل به سیستیک شدند و در گذر زمان و احیای دریاچه باز می توانند به آرتمی تبدیل شوند. پارک ملی دریاچه 500 کیلومتر مربع است که سعی می کنیم آن را به یک کاربری جدیدتری برای احیای دریاچه تبدیل کنیم و این منطقه دارای پوشش گیاهی مناسبی است که هیچگاه نیز به کانون ریزگردها تبدیل نخواهد شد.

کمک یک میلیون دلاری ژاپن به ستاد احیا

آراسته راجع به کمک های بین المللی به ایران به منظور احیای دریاچه ارومیه از کمک ژاپنی ها این گونه می گوید که ژاپن به ایران در 4 سال گذشته برای احیای دریاچه کمک های مالی به میزان یک میلیون دلار داشته است و از نظر فنی تنها از نظرات کارشناسان زیست محیطی ایران بهره گیری شده است.

او راجع به انتقال آب وان ترکیه به دریاچه ارومیه نیز یادآور می شود که این طرح مورد مطالعه نبوده است و انتقال آب دریاچه خزر به آن هم صورت نخواهد گرفت.

طرح های پرآب کردن دریاچه

مدیرکل اداره حفاظت محیط زیست استان آذربایجان غربی همچنین توضیح می دهد که چگونه دولت توانسته دریاچه را تثبیت و احیا کند و چه طرح هایی در دست دارد تا آن را پر آب کند. طبق توضیحات او طرح انتقال آب به دریاچه ارومیه از کانی سیب در دست اجرا است و تغییر الگوی کشت در آذربایجان غربی به منظور بهره وری بیشتر از آب در نظر گرفته شده که جهاد کشاورزی در حال انجام آن است و در همین رابطه کاشت چغندرقند در حوزه آبریز دریاچه ارومیه کاهش داده شده و حتی قرار است به منظور کشت در این حوزه از گونه هایی استفاده شود که مصرف آب آن کمتر باشد.

نمک دریاچه چه می شود؟

آراسته در خصوص عاقبت نمک های دریاچه ارومیه هم خبر می دهد که بهره برداری معدنی از دریاچه ارومیه نداریم و تنها کارخانه کاوه سودا آذربایجان شرقی در حال برداشت نمک از دریاجه است و در حال مطالعه هستیم که این برداشت ها بیشتر شود.

بزرگترین طرح انتقال آب به دریاچه

طبق اطلاعات به دست آمده خبرنگار شبستان، بزرگترین طرح بازگرداندن آب به دریاچه ارومیه همان پروژه انتقال آب از سد کانی سیب نزدیک پیرانشهر از طریق تونلی به طول 35.5 کیلومتر و قطر 5.5 متر است که با بهره برداری از آن سالانه 600 میلیون متر مکعب آب به دریاچه منتقل خواهد شد. این پروژه در حال حاضر 59.2 درصد پروژه پیشرفت کرده و حدود 950 میلیارد تومان هزینه کل طرح تا کنون بوده و برآورد می شود تا 2 هزار میلیارد تومان در این زمینه هزینه شود و آورده آن از صندوق توسعه ملی و از آن 2 میلیارد دلاری است که رهبر معظم انقلاب اجازه برداشت آن را صادر کردند.

در این پروژه دو دستگاه TBM از ابتدا تا انتهای تونل در حال حفاری هستند و تاکنون موفق به حفاری 21.2 کیلومتر از تونل شده اند و با احداث آن 55 متر مکعب آب در ثانیه از تونل به سمت دریاچه خارج خواهد شد. این طرح در حالی است که سالانه 2.2 میلیارد متر مکعب آب از مرز شمال غربی ایران خارج می شود که قرار است 1.2 میلیارد متر مکعب با اجرای طرح های مطرح شده به دریاچه ارومیه باز گردد.

برای مشاهده گزارش تصویری شبستان از آخرین وضعیت دریاچه ارومیه اینجا کلیک کنید.

گزارش از پریسا رهنما