در نشست هیئت امنای نهاد کتابخانه های عمومی کشور چه گذشت؟

در تازه ترین جلسه هئیت امنای نهاد کتابخانه های عمومی کشور، مسئولان این نهاد از افتتاح دو پروژه بزرگ کتابخانه مرکزی بجنورد و مشهد همزمان با چهل سالگی انقلاب اسلامی خبر دادند.

به گزارش خبرنگار شبستان، در ۲۹ دیماه ۱۳۴۴ قانون تأسیس كتابخانه های عمومی در سطح شهرهای كشور به تصویب مجلس وقت رسید.و زارت فرهنگ و هنر وقت در سال ۱۳۵۰ با تشكیل هیأت امنای كتابخانه های عمومی كشور به ریاست وزیر فرهنگ و هنر و پنج عضو دیگر به پیشنهاد وزیر و مطابق با قانون، وظیفه نظارت بر اداره امور كتابخانه های عمومی كشور و انجمن های آن را به دبیرخانه هیأت امنای كتابخانه های عمومی كشور محول كرد.در سال ۱۳۶۱ دبیرخانه هیأت امنای كتابخانه های عمومی كشور به "اداره كل كتابخانه های عمومی كشور" تغییر نام یافت.

 

نخستین جلسه هیأت امنای کتابخانه‌های عمومی کشور در دوره جدیدبا حضور سیدعباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، طیبه سیاوشی، نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی، محسن جوادی، معاون امور فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، فاطمه فهیم نیا، مدیر گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشکده مدیریت دانشگاه تهران، هادی جعفری نژاد، نماینده معاون سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور، مهری پری‌رخ، استاد پیشکسوت کتابداری، هوشنگ مرادی کرمانی نویسنده پیشکسوت و علیرضا مختارپور، دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور برگزار شد.

 

در این جلسه علیرضا مختارپور، دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور با ارائه گزارشی از عملکرد فرهنگی این نهاد در سال های ٩٦ و سه ماهه نخست جاری گفت: از خرداد ماه ۱۳۹۳ تا تیرماه ۱۳۹۷، تعداد ۵۲۹ باب کتابخانه عمومی به کتابخانه‌های موجود اضافه شده‌اند که سهم کتابخانه‌های نهادی ۳۴۴ باب، کتابخانه‌های مشارکتی ۱۷۹ باب و کتابخانه‌های مستقل ۶ باب بوده که بیشترین تعداد در استان فارس با ۵۲ باب و کمترین تعداد در استان قم با ۳ باب بوده است. اما در این بازه زمانی برخی از کتابخانه‌ها به علت فرسودگی نیاز به تعمیرات و بازسازی داشتند که بر این اساس ۲۷۱ باب کتابخانه به همین دلیل تعطیل شدند که کمترین آمار تعطیلی کتابخانه‌های مربوط به کتابخانه‌های نهادی با ۳۴ باب و بیشترین تعداد مربوط به کتابخانه‌های مشارکتی با ۲۳۳ باب بوده است.
 

علیرضا مختارپور از افتتاح دو پروژه بزرگ همزمان با چهل سالگی انقلاب اسلامی خبر داد و افزود: خوشبختانه کتابخانه مرکزی بجنورد با مساحت هزار متر مربع و زیربنای ۴ هزار و ۲۵ متر مربع، ان‌شاالله با حضور وزیر محترم فرهنگ و ارشاد اسلامی در مرداد ماه سال جاری افتتاح خواهد شد.این کتابخانه مرکزی با بیش از ۱۰۰ هزار جلد ظرفیت آثار ارزشمندی از جمله ۸ هزار جلد کتاب اهدایی از کتابخانه شخصی آیت‌الله مهمان‌نواز را در خود جای داده است. همچنین پس از گذشت بیش از ۲۰ سال، کتابخانه مرکزی مشهد در دهه فجر سال جاری افتتاح خواهد شد.

 

مختارپور درباره تعداد کتاب‌های موجود در کتابخانه‌های عمومی سراسر کشور گفت:  تعداد کتاب در کتابخانه‌های عمومی کشور از ۴۱ میلیون و ۷۲۰ هزار و ۲۸۵ نسخه در سال ۹۵ به ۴۱ میلیون و ۶۶۵ هزار نسخه رسید که این کاهش تعداد نسخه به این دلیل بود که در سال ۹۶ پس از ۵ سال کار وجین در کتابخانه‌های عمومی سراسر کشور انجام شد که با خروج کتاب‌های آسیب دیده و مفقودی از فهرست کتابخانه‌ها شاهد این کاهش تعداد نسخه بودیم. همچنین تعداد کتابداران در ابتدای دوره قبل که نزدیک ۶ هزار و ۹۰۰ نفر بود، با جذبی که از میان دانش‌آموختگان کتابداری در دوره اخیر هیأت امنا انجام شد، به ۷ هزار ۴۶۶ نفر رسید.

ادامه جشنواره کتابخوانی رضوی

دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در ادامه به بیان اقدامات ترویجی-فرهنگی نهاد در سال ۱۳۹۶ و سه ماهه نخست سال جاری پرداخت و گفت: در سال ۹۴ طرحی را به نام طرح «کتاب‌خوان» در کشور آغاز کردیم که در سال گذشته ۲۱ هزار ۴۷۷ نشست کتاب‌خوان با معرفی ۱۰۹ هزار ۶۱۳ کتاب در سطح کشور برگزار شد و در سه ماهه نخست سال جاری نیز ۴ هزار و ۷۸۷ نشست کتاب‌خوان با معرفی ۲۲ هزار ۴۶۰ کتاب برگزار شد.

 

دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در ادامه جشنواره کتابخوانی رضوی را از فعالیت‌های درخشان نهاد در سال‌های اخیر معرفی کرد و گفت: این مسابقه کتابخوانی تا پیش از ۳ سال گذشته  با مشارکت حداکثر ۵۰ هزار نفر برگزار می‌شد، اما از زمانی که برگزاری این جشنواره به نهاد سپرده شد، مشارکت عمومی در این جشنواره افزایش چشمگیری یافت به طوری که در سال گذشته ۶۴۰ هزار نفر در آن شرکت کردند و بیشترین مشارکت در یک مسابقه کتابخوانی را رقم زدند.

 

اجرای طرح کتابخانه گردی در ایام هفته کتاب

وی با اشاره به سایر اقدامات صورت گرفته در حوزه فعالیت‌های ترویجی، افزود: در اسفند ماه سال گذشته همزمان با سالروز تأسیس نهاد، طرح «کتابخانه‌گردی» با اقدامات جنبی چون عضویت سراسری رایگان مسئولین و مردم در کتابخانه‌ها، اجرای برنامه‌های متنوع فرهنگی، افتتاح کتابخانه و ... در ۴۶۷ کتابخانه‌ عمومی منتخب در کشور، برگزار شد و امسال در معاونت فرهنگی وزارت ارشاد در حال بررسی اجرای این طرح  در ایام هفته کتاب هستیم.

 

برگزاری کنگره شعر کتاب دفاع مقدس

مختارپور با اشاره به برگزاری دو دوره از کنگره شعر کتاب دفاع مقدس گفت: مقام معظم رهبری چند سال پیش در دیدار با شاعران مطرح کردند که کتب حوزه دفاع مقدس مبنای سرایش اشعار شاعران قرار بگیرند که بر این اساس دو کنگره با عنوان «کنگره شعر کتاب دفاع مقدس» برگزار شد. در سال  گذشته اولین دوره این کنگره با محوریت کتاب «وقتی مهتاب گم شد» با ارسال ۶۰۰ شعر به دبیرخانه این کنگره برگزار شد و در سال جاری نیز دومین دوره این کنگره با محوریت سه کتاب «دختر شینا»، «گلستان یازدهم» و «راز دخت کاج» و توجه به نقش زنان در دفاع مقدس برگزار شد که ۷۰۰ اثر به دبیرخانه دومین کنگره ارسال شد.

 

وی اجرای طرح نورسیده‌ها و مشارکت در نمایشگاه کتاب، نمایشگاه قرآن کریم، جشنواره روستاهای دوستدار کتاب، جشنواره خاتم، پویش مطالعاتی روشنا، جشنواره ملی کتاب سبک زندگی، کتاب سال دانشجویی، جشنواره حرمت حریم حرم، جشنواره قلم زرین و سلسله مسابقات کتاب و زندگی را از دیگر اقدامات نهاد در سال ۹۶ و ۹۷ عنوان کرد.

 

نهاد، مرجع استانداردسازی کتابخانه‌های عمومی کشور

دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در ادامه سخنان خود به فعالیت‌های نهاد در حوزه پژوهش اشاره کرد و گفت: برای پرداختن به کار علمی و دوری از کار سلیقه‌ای در نهاد،   اقداماتی پژوهشی در دستور کار قرار گرفت؛ خوشبختانه  در مسأله استانداردسازی کتابخانه‌های عمومی، نهاد مسئول استانداردسازی  کتابخانه عمومی در کشور انتخاب شد. همچنین نهاد کار انتشار کتاب‌هایی  در حوزه مسائل تخصصی علم اطلاعات و دانش‌شناسی  و همچنین مسائل فرهنگی را در دستور کار خود قرار داد  که با مشارکت سایر ناشران به صورت مشترک،   منتشر شد. همچنین انتشار فصلنامه تحقیقات اطلاع‌رسانی کتابخانه‌های عمومی از دیگر اقدامات در حوزه پژوهشی بوده که تا کنون ۹۲ شماره از  آن منتشر شده است.

 

دوره هم افزایی قصه گویی برای کتابداران

مختارپور درباره دوره آموزشی «هم‌افزایی مهارت قصه‌گویی برای کتابداران بخش کودک» که در سال ۹۶ برگزار شد، توضیح داد: این دوره آموزشی با حضور استادان مجربی چون مصطفی رحماندوست در ۱۵ استان برگزار شد.   دوره مذکور در سال ۹۷ استمرار یافته و برای سایر استان ها برگزار خواهد شد که در سه ماه نخست سال جاری  در ۳ استان مازندران،   گیلان و قزوین برگزار شد که در هر دوره ۴۰ نفر از کتابداران بخش کودک هر استان در آن شرکت می‌کنند.

 

وی با اشاره به طرح نظرسنجی از کتابداران گفت: ما طی سخ سال اخیر هر از کتابداران در حوزه نشریات نظرخواهی کردیم که بر این اساس میزان خوانده شدن نشریات افزایش یافت. همچنین ما ۴ دوره تأمین منابع را با انتخاب کتابداران انجام دادیم که تجربه محاسبات ما در میزان امانت نشان داد که  مشارکت کتابداران در انتخاب منابع، به خوانده شدن بیشتر آثار تهیه شده می‌انجامد. خوشبختانه در سال گذشته تفاهمنامه‌ای با وزارت ارشاد در حوزه نشریات داشتیم که ان‌شاالله امسال هم ادامه می‌یابد و صحبت‌هایی هم با جناب آقای جوادی معاون امور فرهنگی وزارت ارشاد داشته‌ایم که ان‌شاالله در حوزه کتاب هم شاهد اتفاقات بهتری باشیم.

 

تلاش برای تجهیز ۵۰ هزار روستاهای محروم به قفسه‌های کتاب

دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور با بیان اینکه  میزان مسئولیت نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور با میزان بودجه آن متناسب نیست، عنوان کرد: ما ۶۰ هزار روستا در کشور داریم که از این تعداد کمتر از هزار روستا دارای کتابخانه هستند. علت آن هم این است که  بسیاری از این روستاها جمعیتی کمتر از آن دارد که بتوان در آنها کتابخانه دایر کرد. سال گذشته  طرحی آماده کردیم و به کمیسیون فرهنگی دولت فرستادیم و در جلسه‌ای به ریاست جناب آقای صالحی، تصویب شد که  در روستاهایی با جمعیت کم، یکی از ۴ فرد فعال در آن روستا (امام جماعت، بهیار، معلم و مأمور مخابرات را به انتخاب شورای اسلامی روستا) با در اختیار داشتن قفسه‌ای از کتاب، آثار مورد نیاز ساکنین آن روستا را تأمین کند.

 

مختارپور با اشاره به تنگناهای مالی موجود در نهاد ادامه داد: طبق قانون دو منبع اصلی درآمد نهاد، کمک دولت  و نیم درصد از درآمد شهرداری‌ها هستند. دولت محترم در سال‌های مختلف کمک‌هایی کرده، اما در موضوع نیم درصد شهرداری از سال ۸۳ تا ۹۲ شهرداری‌ها ۶۴۰ میلیارد تومان به نهاد بدهی داشتند که در چند سال اخیر  با کار سنگین حقوقی، توانستیم بخشی از  آن را وصول کنیم. تخصیص ما از دولت در سال‌های گذشته کم بوده، اما امسال خوشبختانه در سه ماه گذشته تخصیص بهتری صورت گرفته که از سازمان برنامه و بودجه تشکر می‌کنم. ولی  داشتن ۷ هزار و ۴۰۰ کتابدار و ۳ هزار و ۵۰۰ کتابخانه با وضعیت تعمیرات و تجهیزات کاری بسیار دشوار است.

 

تعمیر بیش از ۲۴۰۰ کتابخانه در سال ۹۶

وی با ارائه آماری از  وضعیت تعمیرات کتابخانه‌های عمومی در سال گذشته گفت: در سه ماهه نخست سال ۹۶ تعداد ۲۷۴ باب کتابخانه، در سه ماهه دوم ۳۵۱ و در سه ماهه سوم ۳۰۲ کتابخانه مورد تعمیر قرار گرفت و علاوه بر این ۲۷۸ پروژه‌ عمرانی نیمه کاره در نهاد وجود دارد که میانگین درصد پیشرفت آنها ۴۴ درصد است.

 

ضرورت تهیه نقشه‌ای راهبردی برای گسترش کتابخانه‌های عمومی

سید عباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در ادامه این جلسه با تقدیر از اقدامات صورت گرفته در نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، گفت: به نظر می‌رسد که نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در برخی حوزه‌ها نیازمند تقویت است که یکی از این حوزه‌ها، گسترش کمی کتابخانه‌های عمومی است. اینکه شهری بدون کتابخانه باشد اتفاق خوبی نیست؛ چراکه کتابخانه ها پایگاه اجتماعی ما بوداند، اما متأسفانه هنوز مشکلاتی در بحث دسترسی به کتابخانه حتی در مناطق حاشیه‌ای شهر تهران داریم؛ اما برای اینکه بتوانیم یک توزیع متعادل در بحث توزیع آمایشی کتابخانه‌ها داشته باشیم، طبعا به یک نقشه راهبردی روشن نیاز داریم.

وی با اشاره به پایین بودن سرانه مطالعه در کشور، افزود: طبیعتا نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور تنها مسئول پایین بودن سرانه مطالعه نیست و عوامل بسیار در این موضوع دخیل هستند که کار تحقیقاتی و اقدام مشترک همه دستگاه‌های فرهنگی را می‌طلبد، اما در این میان باید بر اساس ظرفیت‌های موجود به نقش کتابخانه‌های عمومی در ارتقای سرانه مطالعه بپردازیم.   با وجود اینکه فضاهای فرهنگی و هنری سرمایه‌های مادی و معنوی ما محسوب می‌شوند، اما معمولا از ظرفیت‌ها استفاده حداکثری نمی‌بریم. خوشبختانه این روند در نهاد آغاز شده، اما لازم است که با یک نگاه چند رسانه‌ای  این موضوع را پیگیری کنیم که چگونه می‌توانیم از این فضای فرهنگی حداکثر استفاده را داشته باشیم.

 

اقدام تحسین‌برانگیز نهاد در پرداختن به حوزه کودکان و اقشار خاص

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با تقدیر از توجه نهاد به حوزه کودک و نوجوان طی سال‌های اخیر، گفت: اگر بخواهیم با یک نگاه سرمایه‌ای به سراغ موضوع سرانه مطالعه و تربیت انسان سالم، مفید و کتابخوان در کشور برویم، باید عادت به کتاب و مطالعه را از کودکی در افراد نهادینه کنیم که خوشبختانه توجه نهاد به این حوزه نشان دهنده آگاهی به ابعاد مختلف این موضوع است.

 

صالحی با اشاره به برخی رویکردهای نهاد در دوره جدید مدیریتی، عنوان کرد: توجه به اقشار خاص از دیگر اقدامات نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور بوده که انصافا دارای اجر دنیوی و اخروی بسیار است است. اقشاری از جمله قشر نابینایان  دارای محرومیت‌های اجتماعی هستند، ولی با امکانات ایجاد شده می‌توان از طریق کتابخوانی بخشی از این محرومیت ها را ترمیم کرد. همچنین تقویت پشتوانه علمی و پژوهشی در نهاد دیگر حرکت آغاز شده  است در این زمینه می‌توان از ظرفیت سایر نهادهای علمی برای تقویت بیش از پیش بخش پژوهشی نهاد بهره برد تا با یک برنامه علمی قابل اتکا، پشتوانه پژوهشی قوی‌تری نسبت به دوره پیش داشته باشیم.

 

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با تأکید بر استفاده از ظرفیت‌های علمی «گروه‌های کتابداری و اطلاع رسانی»، «ادبیات» و «کودک و نوجوان» گفت: هر چقدر نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور با اشخاص حقیقی و حقوقی این سه گروه تعامل بیشتری داشته باشد، به فرایند برنامه‌ریزی و عملیاتی کمک بیشتری می‌کند. موضوع ادبیات و کودک و نوجوان سهم قابل توجهی در جذب مردم به کتابخانه‌ها دارند که باید با سرمایه گذاری زیرساختی، افزایش منابع و دعوت از بزرگان این حوزه، نگاهی ویژه به آن داشت.

 

سید عباس صالحی همچنین با تأیید سخنان دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور مبنی بر عدم تناسب مسئولیت‌ها و بودجه نهاد، گفت: متأسفانه شهرداری‌ها به عنوان تأمین کننده نیمی از بودجه نهاد کتابخانه‌های عمومی، در پرداخت سهم خود با اختلالاتی روبه‌رو هستند که امیدواریم با همکاری‌های لازم بتوانیم در کنار برطرف کردن این اختلال، به توفیقاتی در ایجاد منابع جدید برای تأمین نیازهای نهاد دست یابیم.

 

استفاده حداکثری از فضای مساجد

وی استفاده حداکثری از فضاهای فرهنگی، هنری و دینی از جمله مساجد را موضوع دیگر مورد توجه برشمرد و گفت: فضاهای فرهنگی و هنری سرمایه های مادی و معنوی محسوب می شوند و نهاد کتابخانه های عمومی کشور باید در افزایش بهره وری از این فضاها در جهت ارتقای حوزه های کتابخوانی اهتمام داشته باشد.

 

صالحی در ادامه توجه به ایجاد امکانات لازم برای ترغیب کودکان و نوجوانان به کتابخوانی را مهم دانست و افزود: این حوزه در نهاد کتابخانه های عمومی کشور باید با نگاه سرمایه گذاری بر تربیت انسان سالم، مفید و کتابخوان مورد توجه قرار بگیرد. کتابخوانی باید از کودکی شکل بگیرد و در درون فرد نهادینه شود. توجه این نهاد نیز به این حوزه نشان دهنده اهمیت این موضوع است.

 

ضرورت پشتوانه پژوهشی نهاد

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در دولت دوازدهم با تاکید بر توجه به اقشار خاص در نهاد کتابخانه های عمومی کشور گفت: توجه با این امر از جمله قشر نابینایان در نهاد کتابخانه های عمومی کشور آغاز شده است و اقدام مناسبی است زیرا این اقشار دارای محرومیتی اجتماعی هستند که از طریق کتابخوانی بخشی از این محرومیت ها ترمیم می شود.

 

صالحی با تاکید بر تقویت پشتوانه علمی و پژوهشی نهاد کتابخانه های عمومی کشور افزود: در این زمینه می توان از ظرفیت نهادهای علمی برای تقویت بیش از پیش بخش پژوهشی این نهاد بهره برد.

 

وی همچنین استفاده از ظرفیت های علمی گروه های کتابداری و اطلاع رسانی، ادبیات و کودک و نوجوان را ضروری برشمرد و گفت: هر چقدر نهاد کتابخانه های عمومی کشور با این سه گروه تعامل بیشتری داشته باشد به فرایند برنامه ریزی و عملیاتی کمک بیشتری می کند.

 

کد خبر 716667

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha