به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری شبستان، درياي خزر بزرگ ترين درياچه جهان در مرز بين آسيا و اروپا و نيز محل تلاقي آسياي مرکزي، قفقاز و ايران است. این دریا از لحاظ اقتصادی بسیار پر اهمیت است. حمل و نقل در درياي خزر، تزانزيت کالا از خليج فارس به آسياي مرکزي و قفقاز را آسان مي سازد. مهم ترين ويژگي اقتصادي خزر، نفت و گاز است که آن را پس از خليج فارس و سيبري، واجد بيشترين ذخاير نفتي جهان کرده است.
درياي خزر از چند جهت براي کشورهاي ساحلي داراي اهميت است:
1. بخش قابل توجهي از محصولات شيلات منطقه و نيز حدود نود درصد خاويار جهان را توليد مي کند.
2. بيش از 25 درصد ذخيره ي نفتي جهان و نيز بيش از 20 هزار چاه فعال و غير فعال نفت را در اختيار دارد.
3. ويژگي هاي جوي آن به رويش جنگل و توسعه ي کشاورزي کمک کرده، زمينه هاي اشتغال را فراهم مي آورد.
4. راه ارتباطي مناسب و امني براي حمل و نقل بار و مسافر است.
راه ارتباطي مناسب در منطقه، گذر از درياي خزر و کشور ايران برای حمل و نقل کالا و نفت است؛ زيرا اين راه کوتاه ترين، کم هزينه ترين و امن ترين راه موجود در منطقه است. ايران به دليل دسترسي به آب هاي آزاد، موقعيت جغرافيايي ويژه، برخورداري از امنيت و ثبات سياسي، بهره مندي از سواحل طولاني، در اختيار داشتن تجهيزات مناسب و توانايي لازم در تخليه و بارگيري کالا، دارا بودن خطوط راه آهن سراسري و تلاش براي احداث و توسعه بنادر جنوبي خزر مي تواند راه مناسب براي تأمين کالاهاي مورد نياز کشورهاي آسياي ميانه باشد و يا آنها را در راه کسب درآمد از طريق تجارت آسان با کشورهاي اروپايي، منطقه خليج فارس کمک کند.
با توجه به اهمیت و جایگاه دریای خزر در عرصه های سیاسی، اقتصادی و زیست محیطی موضوع ایمنی آن در درجه بالایی از اهمیت قرار گرفته است و کشورهای مجاور این دریا اقدام به طراحی پروتکل تأمین ایمنی دریانوردی دریای خزر کرده اند. پروتکلی که با اجرای آن سطح ایمنی دریانوردی و هماهنگ سازی استانداردهای فنی بر روی ناوگان دریایی افزایش می یابد. همچنین با اجرای این پروتکل، نحوه بازرسی‌های فنی و ایمنی در بنادر تحت حاکمیت کشورهای حاشیه دریای خزر است.
موافقت‌نامه همکاری در زمینه امنیت دریای خزر در 28 نوامبر 2010 در باکو میان کشورهای حاشیه دریای خزر منعقد شد، سپس در 17 تا 18 نوامبر سال 2016، کشورهای حاشیه دریای خزر اقدام به برگزاری اولین جلسه بررسی پیش‌نویس پروتکل همکاری در زمینه تأمین ایمنی دریانوردی کردند.
اجلاس دوم کشورهای حاشیه خزر 15 تا 16 مارس 2017 در کشور ترکمنستان برگزار شد و اجلاس سوم نیز در 28 تا 29 ماه می 2018 در تهران برگزار و پیش نویس پروتکل تأمین ایمنی دریانوردی دریای خزر با 9 ماده تدوین شد ولی به دلیل تحفظ کشور آذربایجان مورد تصویب نهایی و امضای طرفین قرار نگرفت.
تصویب چارچوب قوانین بین‌المللی قابل اجرا در دریای خزر، ارائه اطلاعات در خصوص مقررات ملی کشورهای حاشیه خزر در زمینه تأمین ایمنی، تبادل تجارب و مساعدت در آموزش جهت افزایش تخصص کارکنان کنترل و نظارت، بهسازی مکانیزم همکاری در زمینه کنترل و بازرسی کشتی‌ها توسط کشورهای ساحل بندری، تدوین و پذیرش یادداشت تفاهم در مورد کنترل و بازرسی کشتی‌ها توسط کشورهای صاحب بندر از مهمترین مفاد این پیش نویس به شمار می‌رود.
حالا در ادامه راه برای نهایی کردن پروتکل تامین ایمنی دریانوردی دریای خزر 19 آذر ماه جلسه ای با حضور نمایندگانی از کشورهای ترکمنستان، روسیه، آذربایجان، قزاقستان و ایران برگزار شد و درباره بررسی و نهایی سازی متن پروتکل و همچنین تشکیل کارگروه بر اساس مفاد ماده 8 به منظور تهیه پیش نویس اسناد پیش‌بینی شده در پروتکل و تدوین قوانین مورد استفاده بررسی هایی صورت گرفت. این جلسه در حالی برگزار شد که کنوانسیون تعیین وضعیت حقوقی دریای خزر به عنوان قانون اساسی حاکم بر این دریا توسط 5 کشور نهایی و به امضای مسئولان مربوطه رسیده است.
«هادی حق شناس»، معاون امور دریایی سازمان بنادر و دریانوردی در این باره گفته است: «دریای خزر با قرارگیری در مسیر کریدورهای شمال، جنوب و حجم وسیع تردد از منظر ایمنی دریانوردی و حفظ محیط زیست دریایی از ویژگی‌های قابل ملاحظه‌ای برخوردار است. ایران معتقد است استانداردهای ارائه شده در کنوانسیون‌ها، پروتکل‌ها و کدهای مصوب سازمان بین‌المللی دریانوردی؛ حاصل تجارب چندین ساله اعضای سازمان IAO بر روی ناوگان تحت پرچم آب‌های تحت مسئولیت بنادر و در بسیاری از موارد بر اساس درس‌های آموختنی حاصل از بررسی سوانح دریایی، تهیه و تصویب شده است.»
وی با بیان اینکه کشورهای عضو، مرجع مناسبی برای تهیه استانداردهای فنی و ایمنی بر اساس شرایط دریانوردی محیطی و ناوگان در حال تردد در دریای خزر است، افزود: «این پیش نویس استانداردهای استخراج شده از اسناد IMO است که توسط نمایندگان ایران در جلسه قبل ارائه شد و خوشبختانه توسط 5 کشور به عنوان یک سند مرجع برای بررسی بیشتر و تدوین متن نهایی استانداردهای فنی در اختیار اعضا قرار گرفته است.»
وی تاکید کرد: «با تدوین و تصویب تفاهم‌نامه در خصوص کنترل و بازرسی فنی و ایمنی از کشورهای در حال تردد در دریای خزر و ارتقا سطح بازرسی‌های صورت گرفته، شاهد افزایش ایمنی ناوگان تجاری و ایجاد زمینه رقابت عادلانه ناوگان در حال تردد در دریای خزر باشیم.»
یادآور می شود: روسای جمهور پنج کشور ساحلی دریای خزر مرداد ماه سال جاری در بیانیه‌ای که در پایان نشست مشترک خود در قزاقستان منتشر کردند، ضمن برشمردن طیف گسترده‌ای از توافقات در حوزه‌های مختلف از جمله سیاسی، اقتصادی و امنیتی با هدف تقویت همکاری‌های مشترک، تاکید کردند: دریای خزر دریای صلح، همدلی، حسن همجواری و همکاری‌های مؤثر بین‌المللی است.
روسای جمهور با هدف تأمین منافع دولت‌های ساحلی در زمینه امنیت، بر لزوم تهیه و پذیرش اقدامات هماهنگ اعتمادساز در دریای خزر در زمینه فعالیت‌های نظامی در این دریا تأکید کردند.
روسای جمهور از امضای پروتکل‌های «همکاری در زمینه مبارزه با تروریسم»، «جرایم سازمان یافته» و «همکاری و تعامل نهاد‌های مرزبانی» الحاقی به موافقت‌نامه «همکاری در زمینه امنیت در دریای خزر» مورخ ۱۸ نوامبر سال ۲۰۱۰ که موجبات مقابله با چالش‌ها و تهدید‌های واقعی و خنثی‌سازی فعالیت‌های غیرقانونی را فراهم می‌آورد، استقبال کردند.
همچنین به منظور اجرای عملی موافقت‌نامه همکاری در زمینه امنیت در دریای خزر مورخ ۱۸ نوامبر ۲۰۱۰ روسای جمهور لزوم اتمام توافق پروتکل «مبارزه با صید قاچاق منابع زنده آبی» که موجبات حفظ ذخایر دریای خزر و مقابله با صید قاچاق را فراهم می‌نماید و همچنین پروتکل «همکاری در زمینه تأمین ایمنی دریانوردی» را خاطر نشان کردند. مقرر شد تدوین پروتکل «مبارزه با نقل و انتقال غیرقانونی مواد مخدر، روانگردان و مشتقات آن» تکمیل شود./
نظر شما