ایران در مسیر توسعه/رشد صادرات کشاورزی/عراق؛ مقصد اول

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری شبستان، تجارت خارجی از مولفه های مهم در توسعه اقتصادی است. درآمد ارزی در سال جاری با وجود اعمال تحریم های یک جانبه از سوی آمریکا و به خصوص تحریم نفتی تغییرات زیادی نسبت به سال های قبل دارد و از این رو برای جبران کاهش درآمد ارزی باید به فکر رونق صادرات غیرنفتی پرداخت و از بین محصولات غیرنفتی تجارت بخش کشاورزی با توجه به اهدافی همچون خودکفایی و امنیت غذایی و امکان ارز آوری بالای این بخش دارای اهمیت است.

تولید محصولات کشاورزی در ایران تاریخچه دیرینه و کهن دارد. در آخرین آمار مربوط به سال 1395 ایران در تولید زعفران، پسته، خاویار، زرشک، انار و توت رتبه اول در جهان را داشته و در خرما، زردآلو رتبه دوم و در تولید هندوانه، گیلاس، طالبی، سیب درختی، گردو و خیار رتبه سوم در جهان را داراست.

با توجه به آنکه ایران در زمره 10 کشور صادرکننده بزرگ محصولات کشاورزی در دنیا قرار دارد و از طرفی بیش از 25 درصد اشتغالزایی در این بخش و صنایع جانبی است از این رو صادرات محصولات کشاورزی یک اصل محسوب می شود. کشورهایی همچون آرژانتین، برزیل، هند و آمریکا در کشاورزی به یک صادرکننده قوی و محکم تبدیل شدند به طوری که منابع نفتی خود را کنار گذاشتند و هدف این کشورها تنها مانور بر روی صادرات محصولات کشاورزی است.

ایران در رتبه بندی سال 2016 ميلادي (1396) رتبه هشتمین تولیدکننده محصولات کشاورزی در دنیا را به خود اختصاص داده که این امر بیانگر نقش توانمندی تولیدکنندگان ما در کشاورزی است. تولید محصولات کشاورزی در ایران مزیت های بسیاری دارد که در جهان خواهان و طرفداران زیادی را دارد. استفاده از نور خورشید چهار فصل و 11 اقلیم از 13 اقلیم جهان پتانسیل های بالایی است که در طعم و مزه و کیفیت محصولات ایران نقش به سزایی دارند.

در همین راستا مدیرکل دفتر هماهنگی صادرات محصولات کشاورزی و صنایع تبدیلی وزارت صنعت، معدن و تجارت از صدور محصولات کشاورزی و صنایع تبدیلی از آغاز امسال تا پایان آبان ماه با 18 درصد رشد ارزشی و 17 درصد رشد وزنی خبر داده است.

تارنمای وزارت صنعت، معدن و تجارت به نقل از «محمود بازاری» در این باره نوشته است: «در هشت ماه 2 میلیون و 310 هزار تن میوه و تره بار به ارزش 866 میلیون دلار صادر شد که در همسنجی با پارسال 19 درصد رشد وزنی و 59 درصد رشد ارزشی داشت. در این مدت 160 هزار تن محصولات گل و گیاه به ارزش 401 میلیون دلار صادر شد که نسبت به مدت مشابه پارسال از نظر وزنی 5.4 درصد و از نظر ارزشی 40 درصد رشد کرد.»

بازاری روند صادرات شیرینی و شکلات کشور را افزایشی توصیف کرد و گفت: «در هشت ماهه امسال 330 هزار تن انواع شیرینی و شکلات به ارزش 549 میلیون دلار از کشور صادر شد که در همسنجی با پارسال از نظر وزنی سه درصد و از نظر ارزشی 34 درصد رشد را ثبت کرد.»

این گزارش می افزاید: در نیمه نخست امسال مجموع صادرات غیرنفتی کشور به بیش از 56 میلیون و 644 تن کالا به ارزش 23 میلیارد دلار کالا از ایران رسید. میوه و سبزی جزو اقلام صادراتی کشور به شمار می رود؛ برابر آمار گمرک در نیمه نخست امسال صادرات میوه 17 درصد و سبزی 98 درصد رشد کرد. در 6 ماهه نخست پارسال 974 هزار تن میوه به ارزش 633 میلیون دلار و 732 هزار تن انواع سبزی به ارزش 221 میلیون دلار صادر شده بود.

بنابراین گزارش، گزارش آماری مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اتاق ایران نشان می‌دهد طی 5 ماه نخست سال 1397، 40 درصد از صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی ایران به مقصد عراق انجام شده است.

طبق این گزارش طی 5 ماه نخست سال 1397، کشورهای افغانستان، امارات متحده عربی، پاکستان، فدراسیون روسیه، ترکیه، هند، آلمان، ترکمنستان و عمان در رده‌های بعدی به عنوان مقصد صادراتی محصولات کشاورزی و صنایع غذایی ایران قرار دارند. همچنین کشورهای هند، امارات، سنگاپور، انگلستان، هلند، برزیل، ترکیه، روسیه و پاکستان نیز 10 کشور عمده طرف معامله از نظر ارزش واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی ایران بوده اند.

صادرات:

در پنج ماهه نخست سال 1397، میزان صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی 2943 هزار تن و به ارزش 2635 میلیون دلار می باشد که از نظر وزن 6.4 درصد و از نظر ارزش 13.6 درصد کل صادرات کالاهای غیر نفتی کشور را به خود اختصاص داده است. میزان ارزش صادرات پنج ماهه نخست سال 97 نسبت به مدت مشابه سال قبل حدود 27.2 درصد افزایش داشته و در مقایسه با کلیه سالهای قبل از آن بالاترین رقم بوده است.

اقلام عمده صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی شامل انواع میوه های درختی به ارزش 496 میلیون دلار و سهم ارزشی 18.8 درصد، انواع سبزیجات و محصولات جالیزی به ارزش 462 میلیون دلار و سهم ارزشی 17.5 درصد، زعفران 118 میلیون دلار و سهم ارزشی 4.5 درصد و ماهی به ارزش 104 میلیون دلار و سهم ارزشی 3.9 درصد از کل ارزش صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی بوده است. بیشترین میزان صادرات (از نظر ارزش) به کشور های عراق، افغانستان، امارات متحده عربی، پاکستان، فدراسیون روسیه، ترکیه، هند، آلمان، ترکمنستان و عمان صورت گرفته که به ترتیب40.3، 14، 6.7، 5.5، 3.3، 2.6، 2.5، 2.4، 2.1 و 2 درصد می باشد که در مجموع 81.4 درصد کل ارزش صادرات بخش کشاورزی کشورمان را بخود اختصاص داده اند (جدول 1). متوسط قیمت هر تن کالاهای صادراتی بخش کشاورزی 896 دلار بوده که در مقایسه با متوسط قیمت هر تن کالاهای صادراتی غیر نفتی کشور (417 دلار) 115 درصد بیشتر است. متوسط ارزش گمرکی هر دلار محصولات کشاورزی و صنایع غذایی صادراتی در پنج ماهه نخست سال 97، 41931 ریال لحاظ شده است.

میزان واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در پنج ماهه نخست سال 97، 8237 هزار تن با ارزش 4533 میلیون دلار بوده که به ترتیب از نظر وزن 59 درصد و از نظر ارزش 24 درصد کل واردات کشور را شامل می شود. میزان ارزش واردات 7.1 درصد کمتر از مدت مشابه سال قبل و در مجموع 2.5 درصد کمتر از میانگین سالهای برنامه پنجم توسعه بوده است.

اقلام عمده وارداتی محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در پنج ماهه نخست سال 97، شامل برنج 865 میلیون دلار و سهم ارزشی 19.1 درصد، ذرت به ارزش 824 میلیون دلار و سهم ارزشی 18.2 درصد، دانه سویا به ارزش 595 میلیون دلار و سهم ارزشی 13.1 درصد، روغن نباتی به ارزش 360 میلیون دلار و سهم ارزشی 7.9 درصد، گوشت قرمز به ارزش 307 میلیون دلار و سهم ارزشی 6.8 درصد، انواع میوه به ارزش 221 میلیون دلار و سهم ارزشی 4.9 درصد، جو به ارزش 198 میلیون دلار و سهم ارزشی 4.4 درصد و کنجاله دانه های روغنی به ارزش 195 میلیون دلار و سهم ارزشی 4.3 درصد از کل ارزش واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی بوده که در مجموع 78.7 درصد ارزش واردات بخش کشاورزی را شامل می شوند. مقادیر واردات محصولات عمده در پنج ماهه نخست سال 1397 شامل برنج 841 هزار تن، ذرت 3548 هزار تن، دانه سویا 1223 هزار تن، روغن نباتی 428 هزار تن، گوشت قرمز 60 هزار تن، انواع میوه 233 هزار تن، جو 917 هزار تن، کنجاله دانه های روغنی 460 هزار تن بوده که در مجموع حدود 94 درصد کل واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی را بخود اختصاص داده اند و در مقایسه با واردات مدت مشابه سال قبل به ترتیب برنج با 17 درصد کاهش، ذرت با 30 درصد افزایش، دانه سویا با 40 درصد افزایش، روغن نباتی با 65 درصد افزایش، گوشت قرمز با 21 درصد افزایش ، انواع میوه با 32 درصد کاهش، جو با 41 درصد افزایش و کنجاله با 82 درصد افزایش روبرو بوده است. متوسط قیمت هر تن کالاهای وارداتی این بخش در پنج ماهه نخست سال 97، 550 دلار می باشد، که در مقایسه با متوسط قیمت هر تن کالاهای وارداتی کل کشور (1353 دلار) 59.4 درصد کمتر است. متوسط ارزش گمرکی هر دلار محصولات کشاورزی و صنایع غذایی وارداتی 40030 ریال لحاظ گردیده است.

کشورهای عمده طرف معامله از نظر ارزش واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی از آنها به ترتیب شامل هند 799، سوئیس 572، امارات متحده عربی 369، سنگاپور 368، انگلستان 349، هلند 269، برزیل 214، ترکیه 170، فدراسیون روسیه 158 و پاکستان 151 میلیون دلار بوده که سهم ارزشی هر یک از کشورهای فوق الذکر از کل ارزش واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی به ترتیب 17.6، 12.6، 8.1، 8.1، 7.7، 5.9، 4.7، 3.8، 3.5 و 3.3 درصد بوده و در مجموع حدود 75.3 درصد کل ارزش واردات کشورمان را به خود اختصاص داده اند.

 تراز تجاری محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در پنج ماه نخست سال 1397، 1898- میلیون دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل 32.4 درصد بهبود یافته است (ارزش صادرات 27.2 درصد افزایش و ارزش واردات 7.1 درصد کاهش داشته است) کسری تراز تجاری پنج ماهه نخست سال 97 نسبت به میانگین سالهای برنامه پنجم (2190 میلیون دلار)، 13.3 درصد بهبود داشته است./