به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری شبستان، هیرمند با حوزه آبریزی به وسعت 350 هزار کیلومتر مربع، بزرگترین رود فلات ایران و کشور افغانستان است. این رود با طول قریب به 1100 کیلومتر طولانی‌ترین رود در جنوب آسیا بین سند و دجله و فرات محسوب می‌شود و از ارتفاعات کوه‌های بابایغما در شمال غرب کابل در منطقه هزاره‌جات سرچشمه می گیرد که در مناطق مرکزی افغانستان قرار دارد و از ولایات قندهار، هلمند و نیمروز می‌گذرد و به مرز مشترک ایران و افغانستان می‌رسد و بالاخره وارد تالاب بین المللی هامون و دریاچه های آن می شود.
پس از جدایی افغانستان از ایران در سال 1857 میلادی، تلاش زیادی برای تعیین خط مرزی بین دو کشور صورت گرفت اما مهمتر از حکمیت برای تعیین خط مرزی، نحوه استفاده از منابع آب مشترک دو کشور به ویژه در دشت سیستان و رودخانه مرزی هیرمند است به همین دلیل از زمان جدایی دو کشور در همه حکمیت های خط مرز به‌گونه‌ای حکمیت در مورد آب و حقآبه دو کشور از رودخانه هیرمند نیز مورد بررسی و اعلام نظر قرار گرفته است از جمله حکمیت‌ها می‌توان به حکمیت گلداسمیت (1872)، مک ماهون (1905) و کمیسیون دلتا (1951) اشاره کرد.
همچنین توافقاتی بین دو کشور برای استفاده از آب رودخانه هیرمند صورت گرفت (مانند توافقنامه 1316) که با وجود امضاء از جانب مقامات دو کشور بنا بدلایلی عملیاتی نشد. سرانجام در سال 1351 معاهده نحوه استفاده از آب رودخانه مرزی هیرمند بین دو کشور امضا و مبادله شد که در حال حاضر نیز مورد استناد و پذیرش هر دو کشور قرار دارد. همچنین در دهه اخیر دو کشور با معرفی کمیساران آب هیرمند، این معاهده را اجرایی کرده اند.
حالا در ادامه توافقات میان دو کشور در راستای استفاده بهینه از پتانسیل این رود چندی پیش «خان‌محمد تکل»، معاون وزیر انرژی و آب افغانستان حین برگزاری نوزدهمین کمیته مشترک کمیساران آب هیرمند در تهران با «رضا اردکانیان» وزیر نیروی ایران دیدار داشت.
نوزدهمین اجلاس کمیته مشترک کمیساران آب هیرمند با مسئولیت معاونان وزرای نیرو و آب و انرژی ایران و افغانستان با حضور نمایندگان وزارت امور خارجه دو کشور برگزار شده است. این اجلاس در چارچوب مفاد مندرج در معاهده ۱۳۵۱ هیرمند به صورت منظم بین دو کشور برگزار می‌شود و هدف اصلی آن اجرای مفاد معاهده هیرمند و بررسی روش‌های مربوط به تأمین حقابه جمهوری اسلامی ایران از این رودخانه است.
پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت نیرو (پاون) به نقل از «رضا اردکانیان»، وزیر نیرو در این دیدار با اشاره به سابقه همکاری‌های دو کشور ایران و افغانستان در حوزه آب و انرژی نوشته است: «تأسیس موسسه تحقیقات آب در کابل، اجرای طرح‌های متعدد آب و برق ازجانب وزارت نیرو و شرکت‌های ایرانی در نقاط مختلف افغانستان و همکاری دو کشور در اجرای معاهده ۱۳۵۱ هیرمند از جمله همکاری‌های ایران و افغانستان در حوزه آب و انرژی است.»
وی بر ضرورت توسعه روابط در زمینه‌های مختلف، شناسایی ظرفیت‌های موجود در هر دو کشور و تلاش برای هر چه نزدیک‌تر شدن دیدگاه‌ها و مواضع به ویژه با توجه به نقاط مشترک متعدد بین دو طرف، تأکید کرد.
اردکانیان همچنین با اشاره به فعال شدن مرکز منطقه‌ای مدیریت آب وابسته به سازمان یونسکو و عضویت وزرای آب و محیط زیست کشورهای منطقه در این مرکز و تأکید بر اهمیت جایگاه آن در توسعه روابط و همکاری‌های دوجانبه و منطقه‌ای، از وزارت انرژی و آب افغانستان جهت عضویت در مرکز منطقه‌ای مدیریت آب وابسته به یونسکو دعوت کرد.
«خان‌محمد تکل»، معاون وزیر آب و انرژی افغانستان نیز در این دیدار ضمن تشکر از حمایت‌ها و همکاری‌های پیشین جمهوری اسلامی ایران، بر ضرورت توسعه روابط دو کشور به‌ویژه در حوزه‌های آب و انرژی تاکید کرد و آغاز مرحله جدیدی از همکاری‌های دو کشور به عنوان یک موضوع مهم مورد توافق طرفین را خواستار شد.
یادآور می شود: براساس آمار منتشر شده توسط سازمان گمرک ایران حجم معاملات تجاری دو کشور در سال 97 از لحاظ وزنی 18.64 درصد داشته و از نظر ارزشی نیز شاهد افزایش 8.92 را تجربه کرده است. طی زمان یاد شده ایران به همسایه شرقی‌اش 5.30 میلیون تن کالا به ارزش 2.46 میلیون دلار صادر کرده است.افغانستان نیز در این بازه زمانی 22 هزار و 673 تن کالا به ارزش 18.71 میلیون دلار به ایران صادر کرد.
آمارهای سازمان توسعه تجارت از روابط تجاری ایران با ۲۵ کشور پیرامونی نشان می‌دهد که به‌جز کشورهای ترکیه، روسیه، اوکراین و بلاروس، تراز تجاری ایران با ۲۱ کشور دیگر مثبت است. از این میان، پررونق‌ترین بازارها شامل عراق، افغانستان، امارات، پاکستان و ترکمنستان است که صادرات ایران به این کشورها فاصله بیشتری با واردات از آنها دارد و تراز تجاری مثبت را برای آنها رقم زده است.
حجم تجارت ایران با این ۲۵ کشور ۱۸ میلیارد و ۹۷۵ میلیون دلار است. حال آنکه حجم تجارت ایران در نیمه نخست امسال معادل ۴۵ میلیارد و ۳۰۵ میلیون دلار بوده است. بنابراین می‌توان گفت حدود ۴۲ درصد از مبادلات ایران با کشورهای پیرامونی رقم خورده است. امارات، عراق، ترکیه، افغانستان، عمان، پاکستان، روسیه، ترکمنستان، جمهوری آذربایجان، کویت، قطر، قزاقستان، گرجستان، سوریه، ازبکستان، ارمنستان، اوکراین، تاجیکستان، لبنان، قرقیزستان، بلاروس، اردن، بحرین، یمن و عربستان سعودی، کشورهای پیرامونی ایران هستند که مبادلات تجاری‌شان با کشورمان مورد بررسی قرار گرفته است. آمارها نشان می‌دهد از میان کشورهای پیرامونی نامبرده، ایران و عربستان سعودی مبادله‌ای با یکدیگر ندارند. یعنی نه واردات از این کشور صورت می‌گیرد و نه کالایی از ایران به عربستان صادر می‌شود.
از میان ۲۵ کشور ذکر شده در این گزارش، بیشترین صادرات در نیمه نخست امسال به ترتیب به عراق، امارات، افغانستان، ترکیه و پاکستان صورت گرفته است. همچنین بیشترین واردات نیز متعلق به امارات، ترکیه، روسیه، عمان و پاکستان است. جالب آنکه رتبه‌های کشورهای پیرامونی ایران در صادرات بالاتر از واردات است. به این معنی که ایران واردات کمتری از کشورهای اطراف داشته و اغلب کشورهای طرف معامله ایران کشورهایی با فاصله دورتر هستند به‌گونه‌ای‌که تنها چهار کشور امارات، ترکیه، روسیه وعمان جزو ۲۰ کشور عمده صادرکننده کالا به ایران هستند./
نظر شما