به گزارش خبرنگار شبستان، آیت‌الله سیدمحمد خامنه‌ای، رییس بنیاد حکمت اسلامی صدرا در همایش ابن سینا و فلسفه اسلامی با موضوع ابن سینا فیلسوف اشراقی به تبیین آموزه‌های فلسفی ابن سینا پرداخت و مدعی شد که او هماره یک فیلسوف اشراقی بوده است.
وی با بیان تأسف از اینکه تاکنون تاریخ حکما و علما به معنای واقعی نداشته‌ایم، اظهار داشت: این ظلم همواره بر علم و عالم در طول زمان رفته است و وقتی یک عالم را می‌خواسته‌اند معرفی کنند مثلا زمان تولد او را در نسبت با فرمانروایی یک پادشاه معرفی کرده و مقایسه می‌نمودند.
وی بر این باور بود که این روش تاریخی برای معرفی علما که زندگی آنان را یک مسئله فرعی در کنار پادشاهان در نظر می‌گیرند، بیشترین ظلم به حوزه حکمت و اندیشه است. علاوه بر اینکه در بسیاری از موارد آرای آنان نیز به درستی شناخته نمی‌شود.
وی در همین‌باره توضیح داد: مثلا هماره ابن‌سینا را به عنوان یک فیلسوف مشایی معرفی می‌کنند، در حالی که او تصریح دارد که اعتقادی به مکتب مشاء نداشته و بسیاری از مطالب آن را صحیح نمی‌دانند و در مقدمه حکمه‌المشرقیین این مطلب را آورده است.
وی با بیان اینکه آنچنان منبع و کتابی از ابن‌سینا در حکمت اشراق در دست نیست، افزود: مطالعه و تحقیق در این‌باره سخت است و تنها می‌توان به برخی اماره‌ها بسنده کرد.
وی در این‌باره افزود: درباره اشراقی بودن ابن‌سینا اگر بخواهیم بررسی‌هایی داشته باشیم باید ملاک‌ها و مستنداتی ارایه کنیم که بسیاری از آنها نیز در کتاب‌های خودمان است.
آیت‌الله خامنه‌ای ادالدلیل بر این مدعای خود را کلام خود ابن‌سینا در مقدمه حکمه‌المشرقیین معرفی کرد و گفت: او در این مقدمه این‌گونه می‌نویسد که چون اکثر جویندگان دانش سخت به حکمت یونانی روی آورده‌اند و ما برای آنکه نخواهیم با آنها مخالفت کنیم، سخنان آنها را آورده و برایش توجیه ذکر کرده‌ایم، مگر جاهایی که دیگر تاب تحمل آن نبود.
وی با اشاره به اینکه ماورای این ظواهر مفاهیم و معانی دیگری هم وجود دارد که ابن‌سینا را بر آن داشته تا به حکمت مشایی بپردازد، ادامه داد: ولی حقیقت ای است که ابن‌سینا از برخی خوفی داشته که به او اجازه پرداختن به حکمه‌الاشراق را نمی‌داده‌اند.
وی در ادامه این پرسش را مطرح کرد که در اینجا نسبت به ابن‌سینا و بسیاری از فلاسفه‌ای که یا شیعه بوده و یا وابسته به حکومت زمان نبوده‌اند، باید پرسید که چرا ایشان به حکمت مشا پرداخته‌اند.
رییس حکمت اسلامی صدرا با تبیین فعالیت‌های شیعه در صدر اسلام و با بیان اینکه شیعه بعد از شهادت امام حسین (ع) به حالت پنهان‌کاری و تقیه پیش رفت، ادامه داد: در تمام فرقه‌هایی که از تشیع پدید آمد مبلغان و داعیانی داشته‌اند که همه به عنوان وارثان حکمت مشا بوده و از آنها استفاده می‌کردند.
وی مدعی بود که این مبلغان در مقابل علمای غیر شیعه و به تعبیری طرفداران جدی و غیر جدی خلفا، جدال علمی داشته‌اند و یکی از روش‌های بحث و تبلیغ امامت آنها استفاده از مباحث عقلی مشایی بود.
آیت الله خامنه‌ای با بیان اینکه بعدها حکومت، رمز و راز اینها را پیدا کرد و غزالی را به رویارویی با ایشان فرستاد تا از حکومت سلجوقیان دفاع کند، ادامه داد: اینها از حکمت مشا به عنوان ابزار استفاده می‌کردند و ابن‌سینا هم از این قاعده مستثنی نیست و به نوعی با شیعیان سیاسی‌کار گره خورده است.
وی بر این باور بود که ما در کندوکاوی که در تاریخ علمای شیعه و حکمای اشراقی داریم، می‌بینیم که پیوسته بین شیعه و حکمت اشراق پیوستگی‌ای وجود دارد که آنها را پنهان هم می‌کردند.
آیت الله خامنه‌ای با بیان اینکه یکی از نکات پنهان مانده برخلاف آنچه که معروف است این مطلب می‌باشد که حکمت اشراق را علمای شیعه صراحتا و یا در کوشش علم کلام حفظ کرده‌اند.
خامنه‌ای با اشاره به اینکه علامه حلی به پسرش فخرالمحققین و یا حکمت اشراق سهروردی را تدریس می‌کرده و یا اینکه شهیدین نیز حکمت اشراق را در برنامه درسی خود داشته‌اند، گفت: حکمت اشراق اساسا نه یک رشته تحصیلی بلکه یک موضع برای شیعه بوده است و چه بسا با عرفان اسلامی یکی دانسته می‌شده است.
آیت الله خامنه‌ای ابن‌سینا را به علت تشیع‌اش دارای همین مشی معرفی کرد و گفت: الانصاف والنتصاف را هم ابن‌سینا در حکمت اشراق نوشته شده است که عمدا یا سهوا امروزه در اختیار ما نیست.
وی مدعی بود که ابن‌سینا در نمط نهم اشارات دقیقا نشان می‌دهد که این حکم بالاتر از اشراق بوده و خود او نیز اهل رمز و راز است.
وی در پایان سخنانش با اشاره به اینکه ابن‌سینا هم حکیم مشایی است و هم اشراقی است، گفت: امیدوارم که در جهت تحلیل فلسفی آرای شیخ کتاب‌ها و آثار او با این رویکرد مورد ملاحظه قرار گیرد چرا که او در ضمن بیانات مشایی خود، رگه‌های اشراقی خود را نیز نشان می‌دهد.
شایان ذکر است، همایش دوروزه ابن‌سینا و فلسفه اسلامی به همت بنیاد حکمت اسلامی صدرا در سالن تلاش وزارت تعاون با حضور اندیشمندان، پژوهشگران و علاقه‌مندان حوزه فلسفه در 26 و 27 مهر در حال برگزاری است.
پایان پیام/
نظر شما