خبرگزاری شبستان: مسجد جمعه اردبیل در شمال شرقی این شهر که بر روی تپه باستانی قرار دارد، بازمانده مسجد عظیم، گسترده و کم نظیری است که در دوره های مختلف اسلامی بخصوص دوره سلجوقی شکل گرفته و تا اوایل دوره صفوی معمور و آباد بوده است. کاوش های باستان شناسی ردپای مسجد را در قرون اولیه اسلامی به وضوح تشخیص داده است.
این مسجد که مربوط به دوره سلجوقی و ایلخانی است، بسیار وسیع تر و گسترده تر از بنای مکعبی فعلی بوده و بنای سرپای موجود صرفاً گنبدخانه و ایوان مسجد بزرگ را تشکیل می داده است. این مسجد گنبد آجری بزرگی داشته است که در دو پوشش ساخته شده و حوادث ایام هر دو پوشش گنبد این مسجد را فرو ریخته و تنها دو قسمت قوسی شکل ناقص از گنبد خارجی و قسمت محدودی از گچبری های گنبد داخلی در چهار گوشه فوقانی دیواره های شبستان اصلی برای نمایش عظمت تاریخی آن باقی مانده است.
اولین قسمت بنا پایه مناره ای است که در فاصله اندکی از مسجد به چشم می خورد. این مناره شیوه سلجوقی دارد و از دو قسمت پایه هشت ضلعی (هر ضلع 10/2متر) و بدنه استوانه ای به قطر پنج متر تشکیل شده است. در بدنه مناره دو سنگ نوشته باقی مانده که عبارت است از فرمان اوزون حسن آق قویونلو و کتیبه ای که تاریخ 878 هجری را دارد و در اداره فرهنگ و هنر سابق حفاظت می شود.
دومین قسمت اصلی این بنا مسجد تیرپوش است که بر روی 9 ستون چوبی قرارگرفته است و ستون ها هم بر پایه های سنگی غیر منتظم استوار شده اند. در ورودی چوبی تکه کوب شده میخ های آهنی برجسته دارد و بالای یک لنگه آن نوشته ای کنده کاری شده است.
سومین قسمت بنا مسجد قدیم است که بنایی مرکب از چهار تاق و گنبد است. تمام بنا آجری و به مقدار خیلی کم در تزئینات آن کاشی به‌کار رفته است. در سال های گذشته سازمان میراث فرهنگی کشور کاوش هایی در محل مسجد اردبیل به انجام رسانده که به نتیجه ای بسیار درخشان نیز رسیده است. در حالی که حجم موجود و سراپای ایوان و گنبدخانه، مجموعه ای بزرگ بود که با گذشت زمان، دست حوادث روزگار، اجزا و بخش های مختلف آن را به تل خاک بدل ساخت و عظمتی را در حجمی ناهماهنگ به اندازه های 20 در 30 متر محدود ساخت که آخرین کف متعلق به سده نهم هجری درحدود 10 متر ارتفاع دارد.
از مسجد جمعه که مسجد بزرگ سلجوقی است، جز مناره آجری استوانه ای شکل چیزی برجا نمانده است، مأذنه مسجد اثر دیگری است که به صورت گلدسته استوانه ای شکل در ضلع غربی شبستان اصلی مسجد و به فاصله تقریبی 15 متری قرار دارد.
بهروز ندایی، مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اردبیل از مرمت و نوسازی مسجد جمعه (عتیق) این استان به عنوان یکی از برنامه‌های در دست اقدام میراث فرهنگی این استان خبر داد و به خبرنگار شبستان گفت: در طول دو سال گذشته استحکام و مقاوم‌سازی این مسجد صورت گرفت که نتیجه خوبی داشت و در حال حاضر کارهای مطالعاتی از طریق معاونت میراث فرهنگی کشور به مشاوران واگذار شده که پس از اتمام کار، مرمت اساسی مسجد آغاز می‌شود.
وی با اشاره به اینکه مرمت اساسی مسجد بیش از دو سال به طول می‌انجامد، ادامه داد: پیش‌بینی شده است قریب 10 میلیارد ریال برای مرمت وضع موجود مسجد جمعه (عتیق) اعتبار نیاز است تا همچون حالت اولیه آن بازسازی شود.
ندایی از تلاش میراث فرهنگی استان اردبیل برای ثبت جهانی این مسجد خبر داد و گفت: مسجد جمعه (عتیق) اردبیل جزو اولین آثار باستانی این استان محسوب می‌شود که بیش از 70 سال است به ثبت ملی رسیده و در حال حاضر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اردبیل درصدد به ثبت جهانی این مسجد است.
مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اردبیل اظهار کرد: مستندات تاریخی مسجد جمعه (عتیق) در حال حاضر آماده است و در آن به نقش مهم این مسجد در موقعیت استان اردبیل و شیوه معماری بی نظیر آن اشاره شده است که پس از تکمیل و در آینده نزدیک به معاونت میراث فرهنگی ارایه می‌شود و پس از بررسی برای ثبت جهانی در دستور کار قرار می‌گیرد.
پایان پیام/
نظر شما