غریب پور در جستجوی «عشق»

خبرگزاری شبستان، سرویس فرهنگی- محمد پورعلم: با شنیدن نام «بهروز غریب پور» تصاویر متفاوتی به ذهن مان می آید که تجمیع آن ها کاری دشوار می نماید. غریب پور از سویی یک هنرمند تمام عیار تئاتری است که از زمانی که در سال 1346 کارگردانی، طراحی صحنه و بازی در نمایش آرش کمانگیر را به عهده داشت تا حالا که در سال 1397 تازه ترین اپرای عروسکی اش را به روی صحنه می برد، در بخش های مختلف تئاتر ایران فعال بوده است؛ از نویسندگی تا کارگردانی و از بازی تا طراحی صحنه. و مهم تر از همه از نمایش های صحنه ای تا نمایش های عروسکی.

او در طول سالیان فعالیت خود برای همه قشرها و سنین تئاتر ساخته و به صحنه برده است؛ به طوری که تنوع موضوع و فضاسازی در آثار او تماشاگر را تحت تاثیر قرار می دهد.

غریب پور از سویی دیگر یک مدیر هنری است که فعالیت در این عرصه را پس از رهاکردن تحصیل در آکادمی هنرهای دراماتیک رم و بازگشت به ایران در سال 57 با مدیریت مرکز آموزش تئاتر و تئاتر عروسکی کانون پرورش فکری کودکان نوجوانان در شهرهای مختلف ایران از سال ۱۳۶۰ آغاز کرد. اما شاید ملموس ترین فعالیت او به عنوان یک مدیر فرهنگی مدیریت مرکز تازه تاسیس «بهمن» به عنوان نخستین فرهنگسرای جنوب تهران در سال 1370 و بنیان گذاری و مدیریت خانه هنرمندان ایران در سال 1377 باشد؛ مراکز فرهنگی که از زمان تاسیس تاکنون از مهمترین کانون های فرهنگی هنری مردمی به حساب می آیند و همچنان پویا و سرزنده به فعالیت خود ادامه می دهند.

این هنرمند فعالیت سینمایی نیز داشته است؛ از زمانی که با امیر نادری فیلمنامه دونده را نوشت تا بعدها که نویسندگ، کارگردان و تهیه کننده چند فیلم سینمایی و مستند بود.

همه این را باید گذاشت در کنار کتاب ها، نمایشنامه ها و ترجمه هایش که از اواخر دهه 50 تاکنون منتشر شده اند.

اما آن چه در این سال ها خصوصا دهه اخیر توجه و تمرکز غریب پور را به خود معطوف کرده اپراهای عروسکی منحصربه فردش است؛ نمایش های عروسکی پیچیده ای که عموما در تالار فردوسی بنیاد رودکی اجرا می شوند.

این طراح تئاتری اپراهای عروسکی اش را در سال 1383  با نگارش متن، کارگردانی، طراحی صحنه و نور نمایش «رستم و سهراب» آغاز کرد و وقتی در سال 1386 «اپرای مکبث» را در تالار فردوسی اجرا کرد می شد حدس زد که چنان دلبسته این گونه نمایشی است که باید منتظر آثار تازه ای در این گونه نمایشی باشیم.

غریب پور اپرای عروسکی «عاشورا» را که در سال 1387 اجرا کرد گویی به شکل نهایی نمایش مورد علاقه اش رسید و از این پس در به تصویرکشیدن موضوعات تازه و پختگی کارش کوشید؛ کوششی که خود را به تمامه در «اپرای مولانا» بروز داد.

این کارگردان تئاتر از زمانی که در اثر نخست خود از خوانندگان ارمنی بهره جست تا به آواز و خوانندگان ایرانی برسد و همین طور وقتی عروسک گردانان او اجرا به اجرا در جان بخشیدن به کاراکترهای عروسکی مسلط تر می شدند، گویی به ترکیبی سحرانگیز از نمایش و موسیقی ایرانی و تحقق «اپرای ملی» می اندیشید.

موفقیت غریب پور با «اپرای مولانا» در سال 1388 همه آن هایی را که پیش از آن نامی از اپرای عروسکی نشنیده بودند، با این شکل از نمایس عروسکی آشنا کرد.

اپرای مولانا در واقع کامل ترین غریب پور تا آن زمان بود که چنان ویژگی های نمایش ایرانی را با موسیقی آوازی می آمیخت که ترکیبی کاملا بدیع و هیجان انگیز می نمود. کارگردان در این نمایش از قابلیت های تعزیه بهره می برد؛ چنان که کاراکترهای منفی به مانند اشقیاء تعزیه رجز می خوانند. از سوی دیگر در میانه نمایش یک عروسک به شیوه پرده خوانان از حمله مغولان می گوید.

اپرای مولانا اما برگ های برنده دیگری هم داشت که یکی از آن ها صداهای نو و دلنشین خوانندگان جوان موسیقی ایرانی چون «همایون شجریان» و «محمد معتمدی» روی موسیقی فوق العاده «بهزاد عبدی»  بود. عبدی موسیقی این نمایش را بر اساس ردیف ها و دستگاه های موسیقی ایرانی ساخت و از نوا، همایون، ماهور، شور، چهارگاه و آوازهای بیات اصفهان، شوشتری و دشتی بهره برد.

لحظه ملاقات شمس و مولانا را شاید بتوان از ماندگارترین صحنه های این اپرا با صدای همایون شجریان و محمد معتمدی دانست که تصویر آن در بسیاری از سایت ها منتشر شد و مخاطب بسیار یافت.

اما از همه این ها گذشته، نباید از تلاش طاقت فرسای بهروز غریب پور در نگارش لیبرتو اپرای مولانا به سادگی گذشت؛ چنان که عموم گفتارها و دیالوگ کاراکترها از دل مثنوی معنوی و دیوان شمس بیرون می آمد؛ گفتارها و دیالوگ هایی که با نگاهی عمیق تر از زمان تاریخی فراتر می روند و نیم نگاهی به امروز جهان دارند.

غریب پور پس از اپرای مولانا، موفقیت خود را با  اپرای «حافظ»، «لیلی و مجنون»، «سعدی» و «خیام» در قالب گروه نمایشی «آران» تثبیت کرد. او در سال اخیر بارها رپرتوار این نمایش ها را نیز در تالار فردوسی به صحنه برده است.

حالا قرار است تازه ترین اپرای عروسکی بهروز غریب پور با نام «اپرای عشق» به اجرای عمومی برود. این نمایش که در روزهای گذشته در سی و هفتمین جشنواره تئاتر فجر به صحنه رفت از امروز برای عموم به تالار فردوسی می آید.

اپرای عشق دهمین اثر از گروه نمایشی آران به حساب می آید که همچون سایر آثار این مجموعه بر اساس متون کهن ادبیات عرفانی ایران و مبتنی بر موسیقی دستگاهی ایران ساخته شده است.

غریب پور برای نگارش اپرای عشق به سراغ داستان شیخ صنعان عطار نیشابوری رفته  است و این بار «شورا کریمی» به عنوان آهنگساز غریب پور را همراهی می کند. علاوه بر این، علی پاکدست، مریم اقبالی، علی ابوالخیریان، قاسم رحمتی دستیاران این اپرا هستند.

همچنین آواگرانی این اثر عبارتند از: داوود آزاد، روشنک کیمنش، حسین پیرحیاتی، رهام خورشیدوند، اسماعیل الله‌دادیان، محمدرضا موسوی، سینا سازگاری، نادر گهرسودی، کیمیا خانزادی، آرش خانزادی، حامد فقیهی، محمد رضاپورمقدم، رحمن تک دهقان، امیرمسعود خسروی، محسن محبی، مهدی اکبری نفتچالی، مهدی اصغرپور، فراز قوامی، محمدحسین رضایی، جلال سعادت. گروهی از هنرمندان عرصه نمایش خصوصا نمایش عروسکی نیز مسئولیت بازی های عروسکی را برعهده دارند.

طراح پوستر نمایش آیرین غریب پور است، تایپوگرافی و خوشنویسی آن را محمود وطن خواه برعهده داشته و احسان نقابت آن را عکاسی کرده است.

گفتنی است اپرای عروسکی «عشق» از امشب ساعت 19:30 در تالار فردوسی به صحنه می رود.