خبرگزاری شبستان- خراسان جنوبی؛ ماه شعبان که به نیمه می رسد مردم شهر و منطقه، آنهایی که عزیزی را از دست داده اند خود را برای برپایی آیینی به نام «چراغ برات» آماده می کنند؛ بازماندگان از هر شهری که باشند در این روزها خود را به سر مزار درگذشتگان می رسانند و از دوازدهم این ماه به مدت سه روز با تهیه و خرید انواع خوردنیها و توزیع آن بین دوستان وآشنایان با ذکر فاتحه خیرات می کنند.
از برات غریبان تا برات مردگان!
بنابر اعتقاد مردم روز دوازدهم «برات غریبان» برای افراد از یاد رفته، روز سیزدهم «برات شهیدان» به یاد شهدای اسلام و کربلا و روز چهاردهم «برات مردگان» است. البته بعضی افراد ساکن در شهر روز سيزدهم در روستا و چهاردهم در شهر بر مزار اموات خود حاضر می شوند.
از دیگر مراسم روز برات که بیشتر در روستاها رونق دارد اجرای مراسم برات خوانی است، در این مراسم جوانان و نوجوانان روستا به خانه افرادی که به تازگی عزیزی را از دست داده اند مراجعه کرده و اشعاری را در یادآوری روز برات قرائت می کنند. اهالی خانه از آنچه در خانه موجود است مانند خرما، شکلات، نقل و نبات، لنگاش پخته، عناب و گردو به آنها می دهند و بدینوسیله از آنها تشکر می کنند.
اما آنچه امروزه شاهد آن هستیم خیرات در روز برات برای مردگان رنگ تشریفات به خود گرفته و تبدیل به رقابتی برای خانوادهها شده است و گاهی آن قدر ریخت و پاش و هزینه اضافی صورت می گیرد که بیشتر ظاهر اسراف و تجمل گرایی یا چشم و هم چشمی به خود می گیرد.
جالب اینجاست که بیشتر این بریزوبپاشها و تشریفاتی که به اسم مردگان رقم میخورد نصیب متکدیانی میشود که از صبح زود با کیسههای در آرامستان حضور مییابند و در نهایت هم از کیک و کماچ گرفته تا آبمیوه، شکلات و خرما و ... را روی هم درون یک کیسه میریزند!!
با این که بازماندگان در این روزها همه قصد و نیتشان این است کاری کنند که خیرشان به اموات برسد اما آنچنان عده ای خود را گرفتار تشریفات و تجملات برگزاری این مراسم کردهاند که نه تنها خیرشان به اموات نمی رسد و باعث آرامش ارواح درگذشتگان خود نمیشوند، بلکه با این همه بریز و بپاش بیهوده و بی ثمر، روح مردگان را می آزارند.
«معصومه سورگی» یکی از شهروندان بیرجندی در گفتگو با خبرنگار شبستان با اشاره به مراسم روز برات، میگوید: متاسفانه امروز تجملگرایی در همهجا به چشم میخورد، در عروسیها، میهمانیهای خانوادگی، مراسم ختم، سالگرد تولد، ازدواج و...
به گفته وی مردم دیگر مانند گذشته فکر نمیکنند و امروز بیشتر به فکر تجملات و افزایش تزیینات در هرمراسمی هستند که این موضوع را به وضوح میتوان در آرامستانها نیز مشاهده کرد.
این معلم بازنشسته با تاکید بر اینکه تجملگرایی به اشکال مختلف شهروندان را درگیر کرده، میافزاید: حتی آیین برات و خیرات برای اموات نیز از این آسیب در امان نمانده و چشم و همچشمی موجب شده که حتی کسانی که از ثروت زیادی برخوردار نیستند خود را به آب و آتش بزنند و برای اینکه از دیگران عقب نمانند به این کار ناپسند رو بیاورند.
سورگی اضافه میکند: اگر شهروندان هزینه های مراسم برات را صرف امور خیریه ماندگار مانند وقف مشارکتی یا کمک به نیازمندان کنند خیلی بهتر از این است که چند صد هزار تومان پول را برای خرید انواع خوردنیهایی که ممکن است بخشی از آن حیف و میل شود و یا بدون استفاده باقی بماند هزینه کنند.
یکی دیگر از شهروندان بیرجندی نیز دراین باره اظهار میکند: در این زمینه باید اقدامات فرهنگی از سوی متولیان انجام شود و مردم هدایت شوند تا در روز برات با کمک به نیازمندان، مشارکت در ساخت مسجد و مدرسه، کمک به سیل زدگان یا کمک به تحصیل دانش آموزان بی بضاعت هدیه ای به امواتشان بدهند تا ذخیره آخرتش شود نه اینکه با اسراف آتش جهنم را از آن خود کنند.
«محمد اکبری» با بیان اینکه مردم ما اسیر رسم و رسومات و تجملات شدهاند، میگوید: جای تاسف دارد که افراد به جای اینکه با قبرستان آمدن و یاد اموات به خودشان بیایند، اینگونه رفتار میکنند، و همچنان درگیر مسائل دنیوی و مادی هستند و در گذاشتن تنقلات و سفرهآرایی این مراسم نیز با هم به رقابت می پردازند.
هزینه تنقلات روز برات به سیل زدگان اختصاص یابد
حجت الاسلام « محمد ولی عارفی» مسئول دفتر نماینده ولی فقیه در خراسان جنوبی هم در مورد آیین سنتی برات در گفتگو با خبرنگار شبستان در بیرجند میگوید: از توصیههای مؤکد پیامبر اسلام و ائمه اطهار علیه السلام است که به زیارت اهل قبور بروید تا یاد آخرت در شما زنده شود.
وی با بیان اینکه مردم خراسان جنوبی سالی یک مرتبه در روز برات بسیج عمومی فوق العادهای برای زیارت اموات خود انجام می دهند که این در جای خودش بسیار شادمانی است که مردم این همه نسبت به این قضیه همت دارند وسرمایهگذاری میکنند، میافزاید: اما مردم آنچه را که به عنوان هدایا برای شادی ارواح طیبه شهدا و متوفیان به قبرستان میآورند به دلیل تراکم این هدایا و اینکه مصرف کنندگان از این هدایا ممکن است گروه خاصی باشند یا به دلیل عدم مسائل بهداشتی و وجود گرد و خاک در فضای قبرستان موجب میشود که این هزینه ها و هدایا متاسفانه حیف و میل و ضایع شود و آن نتیجه ای که باید از این هدایا برده شود به دست نیاید.
این کارشناس مذهبی ادامه میدهد: در روز برات متکدیان فرصت را غنیمت میشمارند و با حضور در قبرستانها این اقلام را جمعآوری میکنند و با قیمت نازلتری به دست فروشان میفروشند و دوباره این موادغذایی به چرخه بازار برمیگردد که این خود موجب انتشار بیماری و فرهنگ نامناسبی میشود.
حجت الاسلام عارفی با تاکید بر اینکه باید خیرات روز برات اثربخش باشد، پیشنهاد میکند: افرادی که تصمیم دارند برای اموات خود خیرات کنند، ابتدا نیازمندان واقعی که در محله یا فامیل وجود دارد را شناسایی و مبالغ در نظر گرفته شده برای حضور در مزار درگذشتگان را به این افراد اختصاص دهند یا با توجه به سیل اخیر در استانهای مختلف کشور اکنون بهترین موقعیت است که این مبالغ را از طریق هلال احمر و کمیته امداد برای یاری رساندن به آسیب دیدگان از سیل اهدا کنیم.
وی تاکید میکند: با این کار خداپسندانه و خیرات هدفمند هم ارواح اموات بهرهمند و شاد میشوند و هم با لبیک به فرمان مقام معظم رهبری برای کمک به سیل زدگان از ثواب مضاعفی بهرهمند خواهند برد ضمن اینکه مسئله اسراف و بهداشت هم مرتفع می شود.
در روز برات، خیرات هم استانیها برای امواتشان با یک حساب سرانگشتی به رقمی میلیاردی می رسد، رقمی که می تواند گره گشای بسیاری از مشکلات نیازمندان باشد. خوب است در این شرایط اقتصادی که ممکن است خانوده ای حتی با کمترین هزینه مشکلش رفع گردد قدری تدبیر کنیم، و کسانی که می توانند در این امر پیش قدم شوند.
برات را به یتیمان و نیازمندان واقعی میدهیم!
« احمد رفیعی» معاون توسعه مشارکتهای مردمی کمیته امداد امام خمینی (ره) خراسان جنوبی هم با اشاره به فرا رسیدن نیمه شعبان و آیین برات در استان میگوید: 203 پایگاه کمیته امداد و مراکز نیکوکاری استان در روز نیمه شعبان و آیین برات با همکاری افتخاری 215 نفر در 14 و 15 شعبان در محل گلزار شهدا، آرامستان و سطح شهرها آماده جمع آوری کمکهای مردمی است.
وی با بیان اینکه از این تعداد 121 پایگاه شهری و 82 پایگاه روستایی است، ادامه میدهد: اجرای مراسم روز برات در شرایط فعلی به جایی رسیده که تحت الشعاع تجمل گرایی و چشم و هم چشمیها قرار گرفته است و باید فرهنگ سازی شود تا هزینههای این روز برای ساماندهی امور نیازمندان و کمک به فقرا و ایتام هزینه شود.
معاون توسعه مشارکتهای مردمی کمیته امداد امام خمینی (ره) خراسان جنوبی از عموم هم استانیهای محترم درخواست کرد برای جلوگیری از اسراف و تبذیر، خیرات اموات را در اختیار پایگاه هایی که به منظور کمک به نیازمندان و سیل زدگان در چهاردهم شعبان(روز برات) برپا می شود اختصاص دهند.
براتی در وجه سیل زدگان!
«محمد رحیم شهریاری» مدیرعامل جمعیت هلال احمر خراسان جنوبی از استقرار 35 پایگاه هلال احمر برای جمع آوری نذورات مردمی در سراسر آرامستانهای خراسان جنوبی برای کمک به سیل زدگان خبر داد و میگوید: در این پایگاهها ۵۱ صندوق آماده جمع آوری نذورات نقدی مردمی هستند.
به گفته وی تاکنون 2 میلیارد و 600 میلیون ریال وجه نقد و یک میلیارد و 50 میلیون تومان کمکهای غیر نقدی از مردم خراسان جنوبی جمع آوری شده است.
مدیر عامل جمعیت هلال احمر خراسان جنوبی به ارسال کمکهای امدادی و موادغذایی به مناطق سیل زده کشور اشاره کرد و می افزاید: مردم نیکوکار استان میتوانند از طریق شماره گیری #۷۸۰*۱۱۲* و شماره حساب ۹۹۹۹۹ نزد تمامی بانکها برای کمک به مردم سیل زده از طریق هلال احمر وجوهات خود را واریز کنند.
آیین برات یکی از سنتهای مردم خراسان جنوبی است. در این ایام که طی سه شب به نیمه شعبان منتهی می شود، مردم یاد درگذشتگان خویش را گرامی می دارند. هر چند مراسم چراغ برات با گذشت زمان دستخوش تغییراتی شده اما در اصل و جانمایه این رسم دیرین یعنی خیرات برای مردگان و همنشینی با اموات تغییری ایجاد نشده است. این آیین سنتی مردم خراسان جنوبی به شماره 809 در تاریخ 4/11/1391 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
گزارش: زهرا مهرور
نظر شما