خبرگزاری شبستان، گروه مسجد و کانون های مساجد: مسجد به عنوان جایگاه عبادت مسلمانان، از مهم‌ترین نهادهای جامعه اسلامی با کارکردی چندمنظوره به شمار می‌آید. با نگاه به سیره علوی می بینیم که حضرت امیر(ع) همه امور مسلمانان، رسیدگی به مشکلات مردم و دستگیری از نیازمندان و قضاوت را از این مکان عبادی پیگیری می کردند. در پیروزی انقلاب اسلامی ایران هم، مردم با الگو برداری از سیره آن حضرت(ع) نقش‌آفرینی بسیاری از این پایگاه انجام دادند. از این رو، به مناسبت فرا رسیدن سالروز شهادت امیرمومنان(ع) و به منظور بررسی جایگاه مسجد در سبک زندگی و سیره علوی، با حجت الاسلام «مجتبی صداقت»، کارشناس مذهبی گفت وگویی انجام دادیم که در ادامه مشروح آن را می خوانید
مهم ترین منش حضرت امیر(ع) که در زندگانی ایشان نمودی بارزی داشت، چه ویژگی ای است؟
مهم ترین نکته ای که در مورد سیره و روش زندگانی علوی می توان به آن اشاره کرد، بحث عدالت امیرالمومنین(ع) است. برخی این عدالت را تنها در قضاوت معنا می کنند، در حالی که عدالت در همه ابعاد زندگی می تواند معنا شود، زیرا که عدالت روح حاکم بر اخلاق است.
مرحوم «ملااحمد نراقی» در کتاب «معراج السعاده» سه مولفه اخلاقی را شامل شجاعت، عفت و حکمت می داند و می فرماید: روح حاکم بر این مولفه ها عدالت است و می بینیم که مولفه عدالت محوری در سیره و منش علوی نمود بارزی داشت.
عدالت به معنای قرار گرفتن هر چیزی در جای خود و در مسیر حق حرکت کردن است و به همین جهت در روایات بسیاری تعبیر «عَلِيٌّ مَعَ الْحَقِّ وَ الْحَقُّ مَعَ عَلِيٍّ» و یا «علی عادلا» در مورد امیرالمومنین علی(ع) به کار رفته است. زیرا حضرت(ع) مصداق بارز و مجسم عدل و عدالت در اخلاق، اعمال و بیانات در جامعه زمان خود بودند.
مسجد در یادگیری این عدالت و نهادینه کردن آن در سبک زندگی چه نقشی دارد؟
اساس بنای مساجد در عالم تربیت انسان ها، برای تربیت جامعه اسلامی و برنامه ریزی برای ترویج آموزه های دینی بر مبنای عدالت است. در مسجد قرار گرفتن هر چیزی در جای خود را می آموزیم، نماز جماعت، امام مسجد،ماموم نمونه هایی از قرار گرفتن هر کس و هر چیزی در جای خود است.
اعمالی که باید مورد توجه قرار گیرد، یا اعمالی که نباید انجام شود، یعنی حرکت در مسیر حق همه را در مسجد فرا می گیریم و آشنا می شویم.
کارگزاران مساجد موضوع عدالت امیرالمومنین(ع) را چگونه می توانند میان اهالی مسجد و به تبع در جامعه امروز خودمان مورد توجه قرار دهند؟
عدالت امیرالمومنین علی(ع) شاخصه بسیاری مهمی است که اگر بخواهیم این شاخصه را با مساجد ارتباط دهیم، باید بگوییم که امروز اهالی مسجد و کارگزاران خانه های خدا عدالت علوی را باید در مدیریت مسجد به کار گیرند.
به عنوان مثال لازم است، نحوه مدیریت کارگزاران مساجد بر معیار حق و عدالت باشد، سپردن مسئولیت به افراد بویژه جوان ترها باید بر اساس توانمندی و تخصص افراد باشد، رعایت حق الناس و دیگر موارد... همه نمونه هایی از حرکت در مسیر حق و عدالت است.
بدون شک رعایت این موارد می تواند گامی در رونق مساجد و جذب حداکثری به خانه های خدا برداشته شود. امروز متاسفانه از پایگاه های اثرگذاری همچون مساجد که در ترویج و گسترش سیره علوی می توانند نقش ایفا کنند، فاصله گرفته ایم. به نظر می رسد دلیل آنکه نتوانسته ایم در بسیاری از امور آن گونه که باید به عدالت دست یابیم، علتش آن است که مساجد را که می توانند کانونی تبیین و گسترش عدالت محوری باشند، رها کرده ایم و آن گونه که باید مورد توجه قرار نمی دهیم. اینکه حضرت امیر(ع) در خانه خدا به دنیا می آیند و در خانه خدا شهید شده و عروج می یابند، نشان از حقانیت مسجد دارد و اینکه می تواند، پایگاهی برای عدالت محوری و عدالت خواهی باشد.
تولد حضرت امیرالمومنین علی(ع) در مسجد و محل شهادت ایشان هم در همین مکان بوده است، این موضوع چه پیامی برای شیعیان علوی می تواند داشته باشد؟
پیام ولادت و شهادت امیرالمومنین علی(ع) در مسجد به ما مسلمانان این است که باید سبک زندگی ما مسجدمحور باشد. در روایات اسلامی توصیه شده است، هرگز بدون عذر مسجد را رها نکنید و یا تاکید شده است که اگر خواستید نسبت به ایمان کسی به یقین برسید و شهادت به ایمانش دهید، ببینید که اهل رفت و آمد به مسجد است یا نه؟ حضور دائمی در مسجد شاخصه بارز سبک زندگی مومنانه است که زمینه ساز جامعه اسلام محور خواهد شد و به زندگی انسان ها برکت می دهد و به زندگی اجتماعی و عبادی یک مومن معنا می بخشد.
از طرفی شهادت امیر المومنین(ع) در مسجد پیامش این است که خدا بهترین مخلوقاتش را در مسجد متولد کرده و شهادت اش را هم مسجد قرار می دهد. با نگاه به سیره و سبک حضرت امیر(ع) متوجه می شویم که تمام زندگانی حضرت امیر(ع) با مسجد پیوند داشته است و این موضوع می تواند الگویی برای مومنین و اهالی مسجد باشد.
مهم ترین سبک از زندگی که ائمه جماعات می توانند از سیره علوی اخذ کرده و در مساجد پیاده کنند، چیست؟
غیر از عدالت، اخلاق و منش نیکو، مردم‌داری امیرالمومنین(ع) یکی از ویژگی های بارز اخلاقی حضرت(ع) بود. امیر المومنین علی(ع) در حالی که حاکم بوده و استیلاء بر مردم داشتند، در عین خدماتی بسیاری هم به عنوان یک امام برای آنها انجام می دادند، که این ویژگی حضرت(ع) می تواند یک الگو برای ائمه جماعات مساجد باشد.
چراکه امام جماعت، تنها وظیفه اش پیش‌نمازی مسجد نیست، این اصطلاح متاسفانه امروز باب شده و ما هم فکر می کنیم که کارکرد امام جماعت فقط همین است. در حالی که امام جماعت، امام جماعت است و حق امامت بر مردم را دارد. امیرالمومنین علی(ع) شان امامتشان را خدمت به مردم معرفی کردند.
از این رو، اگر امام جماعت مسجد، خادم مردم باشد و هر کاری را که از دستش برآید، برای مردم انجام دهد، آن موقع است که می توان گفت، امامت خود را به خوبی انجام می دهد.
در روایات اسلامی آمده: «سَیِّدُ القَومِ خادِمُهُم»، «بزرگ قوم، خادم قوم است»، سبک و سیره علوی(ع) هم بر همین مبنا بود. این سبک و روحیه باید امروز میان ائمه جماعات با الگوبرداری از امیرالمومنین(ع) مورد توجه قرار گیرد. آن موقع است که می توانیم شاهد رونق مساجد بیش از پیش باشیم.
در حال حاضر رفتار و کردار کارگزاران مساجد چقدر به سبک زندگی امیرالمومنین علی(ع) نزدیک است؟
قطعا در این زمینه فاصله است، اما در عین حال نسبت به گذشته بهتر شده است. باید تلاش کنیم، نمونه های بارز و کارگزاران خدوم بیشتر در میان معرفی و شناسانده شوند.
مساجد عصر ما چقدر به کارکردهای مساجد در زمان امیرالمومنین(ع) نزدیک است؟ و اینکه مساجد ما چقدر به شاخصه های مسجد طراز اسلامی نزدیک هستند؟
در مقطعی از زمان مساجد ما با مسجد طراز اسلام فاصله پیدا کردند، یعنی با کارکردهایی که در اسلام برای مساجد تعریف شده، فاصله داشتند. اما خوشبختانه امروز بیشتر مساجد به رشد و بالندگی دست یافتند و شاهد اتفاقات بسیار خوب در مساجد هستیم که این احیای کارکردهای مساجد باید در جامعه به مردم و برای الگو برداری دیگر مساجد معرفی شوند.
به طور مثال امروز شاهدیم که مساجد به مسیر خدمات اجتماعی به مردم برگشته اند و فراهم شدن مسیر خدمت رسانی به مردم در بحران و حوادث و آسیب هایی که با آن روبرو بودیم، جای شکر است.
اما در عین حال بسیاری از مساجد با کارکردهای مسجد طراز اسلامی همچنان فاصله دارند که با الگوبرداری از نمونه های موفق و فراهم کردن زمینه رونق و گسترش فعالیت های آنها می توان مساجد را به جایگاه مطلوب در جامعه اسلامی رساند.
نظر شما