به گزارش خبرنگار گروه اندیشه خبرگزاری شبستان، بیست و سومین همایش ملی حکیم ملاصدرا، با موضوع «حکمت ایرانی و حکمت متعالیه» امروز (چهارشنبه، 22 خرداد) در مجتمع فرهنگی آموزشی آدینه برگزار شد.
بنابر این گزارش، آیت الله «سید مصطفی محقق داماد» در این مراسم طی سخنانی، اظهار کرد: جای تردید نیست که محور اصلی نظام متعالیه را سه اصل به هم پیوسته اصالت وجود، وحدت وجود و تشکیک وجود تشکیل می دهد؛ این سه هر یک بدون دیگری نتیجه نمی دهند. اصالت در کنار وحدت و تشکیک به نتیجه می رسد کما اینکه آن دو دیگری؛ صدرالمتالهین از آغاز تا آخرین مرحله خود را از الهیات به معنا الاعم تا الهیات به معنای الاخص که تعبیر اصول بنیادین دین است، همواره پایبند می داند.
استاد دانشگاه شهید بهشتی ادامه داد: اگر اصالت اثبات نشود، معرفت به کل تعطیل می شود. ملاصدرا در مورد مخالفان خود می گوید آنها «و ما یؤمن أکثرهم بالله إلاّ و هم مشرکون» هستند و توصیف آنها به این آیه از این جهت است که آنان معنی درست اصالت وجود را نشناخته اند.
وی تصریح کرد: حرکت جوهری از این سه اصل که یاد شد به وجود می آید. اگر در مبحث معاد و مواردی که ذیل آن می آید از جمله قبر، بهشت، جهنم و ... این سه اصل را مطرح می کند، یک واژه هست که ملاصدرا تنها یک جا در معاد جسمانی بیان می کند و به نظرم جای دیگر از آن استفاده نکرده است آن هم معنای «معانیه اصولیه» است و می گوید که معانی اصولیه سه مطابق دارد که همان معقولات اولیه است که در خارج مطابق دارد و در مقابل آن غیر اصولیه است که ما به ازاء ندارد. به اعتقاد ملاصدرا معانی اصولیه که معقولات اولیه است ما به ازای خارجی داشته و می گوید که این معانی سه مطابق در عالم خارج دارد که یکی از آنها حقیقت انسان است. خود حقیقت انسان نیز مظهر اسم الله است و اسم الله نیز عبارت است از روحی که می گوید خدا به خود منتسب کرده است.
عضو هیئت علمی فرهنسگتان علوم ادامه داد: در عین حال منظور از مثال اشخاص انسانی است، مثلا زید، عمر و ... اما مطابق مظهر می گوید آن شاخصی است که در ذهن یا در آینه می آید. اکنون باید سابقه مسئله را در مکتب ایرانی یافت از جمله مکاتب پیش از زرتشت و در آیین میتراییسم یعنی مهرپرستی که از نظر تاریخی به آسیای صغیر رفت و تا بریتانیا ادامه یافت و تا قرن چهار میلادی از سرسخت ترین رقیبان مسیحیت بوده است. در ودا، میترا دو معنا دارد یکی به معنای دوست و دیگری به معنای پیمان. در فارسی معنای دیگری دارد که جز با اندیشه تشکیک نمی شود میان شان ارتباط برقرار کرد. گاهی مهر به معنای خورشید، گاهی به معنای محبت و گاهی به معنای مهر ماه است. در نصوص آمده است که مهر الهی از کسانی که پیمان را وفا می کند، حمایت دارد؛ حال خورشید به عنوان ایجاد کننده روشنایی و گرمابخش است و مهر خدا روشنی ای است که به یاری افراد که پیمان شکن نیستند، می آید.
آیت الله محقق داماد با اشاره به سخنان ملاهادی سبزواری، گفت: او می گوید که در نزد «فهلویون»، وجود امر مشککی است اما باید دید که فهلویون از کجا آمده است؟ استاد شهید مطهری می گوید به نظر ما سخنان سهروردی بیش از هر فیلسوف دیگری گمراه کننده است، نقد مطهری بر دو مقدمه استوار می شود نخست آنکه مراد از فهلویون همانند پیروان شیخ اشراق است که در ذهن اش بوده، دوم آنکه با توجه به اینکه ملا هادی سبزواری در بحث اصالت وجود گفته شیخ اشراق با این نظریه مخالف است در نتیجه این انتصاب از نظر تاریخی قابل استناد نیست.
استاد دانشگاه شهید بهشتی در پایان خاطرنشان کرد: در اینجا یک سخن مطرح است که به چه دلیلی مراد از فهلویون از عبارت ملا هادی همان پیروان شیخ اشراق باشد چون ممکن استمراد حکمای دیگری باشند، در نتیجه باید تحقیق کرد که آیا قبل از حاجی از این گروه در کلمات دیگری آمده است یا خیر.
نظر شما