خبرگزاری شبستان: مجموعه امیر چقمان توسط امیر جلال الدین شامی از سرداران تیموری و حاکم یزد در قرن نهم هـ.ق در شهر یزد ساخته شد و این مجموعه شامل بناهای زیر است. مجموعه امیرچخماق یزد که از پربازدیدکننده ترین آثار تاریخی یزد به شمار می‌رود و همواره مورد توجه علاقه‌مندان به فرهنگ و تاریخ این مرز و بوم بوده؛ شامل بازار، تکیه، مسجد و آب انبار است که قدمتشان به دوره تیموریان (قرن 9 هجری) برمی گردد.
مسجد امیر چقماق (مسجد جامع نو)
این مسجد در ضلع جنوبی میدان امیر چقماق قرار دارد و بنای آن در سال 841 هـ. ق به اتمام رسید. مسجد امیر چقماق در زمان ساخت در خارج از حصار شهر قرار داشت. مسجد دارای دو ورودی، دو شرق (کوچه مسجد) و شمال (میدان) است. ورودی مسجد به ایوان بلندی منتهی می‌شود. این مسجد دارای گنبدی دو پوش از نوع تخم مرغ است و سطح بیرونی آن با کاشی‌های سبز رنگ پوشیده شده است و نیز دو شبستان زمستانی و تابستانی و ماذنه‌ای مستطیل شکل دارد.
این بناها و دیگر الحاقات به عنوان مجموعه امیرچخماق نیز با شماره 2416 به ثبت ملی رسیده‌است. در آن دوره امیرجلال‌الدین چخماق از سرداران شاهرخ تیموری و حاکم یزد بود که با همکاری همسر خود فاطمه‌خاتون برای آبادانی یزد مجموعه‌ای شامل تکیه، میدان، حمام، کاروانسراها، خانقاه، قنادخانه، چاه آب سرد و مسجد امیرچخماق را ساخت.
تکیه امیر چقماق
این بنا به شیوه دیگر تکایا دارای دو مناره بلند است و در شرق میدان شهدای یزد قرار دارد. اصل بنای میدان و تکیه امیر چقماق، که سردر بازار قدیم یزد (بازارچه حاجی قنبر) به شمار می‌رفت. در اواخر قرن نهم هـ. ق هم زمان با ساخت بنای مسجد امیر چقماق ساخته شد.
لیکن سردر، دو مناره با ساخت بنای مسجد امیر چقماق ساخته شد. لیکن سردر، دو مناره کاشیکاری رفیع و چند دهانه از طاق نماهای کنونی آن، از بناهای قرن سیزدهم هـ. ق است. تکیه دارای پنج غرفه با طاق‌های جناقی در دو سمت است. در دومین صفه سمت راست آن، ورودی پاشیر آب انبار بازارچه حاجی قنبر (موزه آب) قرار دارد. راه پله بام تکیه و ورودی منازه‌ها در اولین صفه سمت چپ واقع است.
در نماسازی تکیه از آجرهای لعاب دار و کاشی استفاده شده و پایین مناره‌ها با خطوط کوفی لاجوردی تزیین شده‌است. در داخل غرفه وسط بنا، یک قطعه سنگ مرمر به ابعاد 25×25 سانتی‌متر نصب شده که روی آن نام سازندگان و تاریخ بنا به خط نسخ حک شده‌است. بر بدنه این سردر و اطراف غرفه‌ها، آیات قرآنی و اسمای جلاله با کاشی کتیبه‌سازی شده‌است
***
مجموعه امیرچخماق یزد از پر بازدیدکننده ترین آثار تاریخی یزد به شمار می‌رود. اما اخیرا ساخت یک مجتمع تجاری در همجواری میدان تاریخی امیرچخماق یزد باعث نگرانی های دوستداران میراث فرهنگی در این شهر شده است.
ترافیک منحصر به فرد و از همه ممهتر به خطرانداختن حریم تاریخی مجموعه تاریخی امیرچخماق و تعرض به آن، نگرانی ها و دل مشغولی هایی است که دوستداران میراث فرهنگی براین اعتقادند که با راه اندازی این مجتمع برای مجموعه امیرچخماق به پیش خواهدآمد.
بنابراین گزارش، ساخت این مجتمع تجاری در حالی آغاز شده که علی رغم صحبت های مسئولین مبنی برساماندهی مجموعه تاریخی امیرچخماق یزد، این نماد تاریخی با حاشیه های ریز و درشتی که در کنار خود احساس می کند می توان این برداشت را داشت که این مجموعه تاریخی روزهای نگران کننده ای را در پیش روی خود دارد.
همه این انتقادها زمانی بیشتر می شود که چند وقت پیش شهرداری یزد اعلام کرد که ساماندهی مجموعه امیرچخماق درقالب فراخوان طراحی و با هدف احیای این اثر ارزشمند تاریخی از سوی شهرداری آغاز شده است.
فراخوان شهرداری یزد نشان می دهد که شهرداری، دو حوزه اصلی طراحی شهری و شهرسازی و همچنین 3حوزه فرعی مقاوم سازی، مرمت، احیا و ترافیک شهری را در برمی گیرد. حال سوال این است که با ساخت یک مجتمع تجاری که با موافقت شهرداری یزد صورت گرفته چطور می توان به تعهدات این فراخوان عمل کرد؟
مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری استان یزد با تایید بر ساخت این مجتمع تجاری در همجواری مجموعه امیرچخماق ،می گوید:دست اندرکاران ساخت این مجتمع تجاری باید ضوابط میراث را رعایت کنندو در صورتیکه این ضوابط رعایت نشود به طورحتم این سازمان وارد عمل می شود.
بهرام رضایی اظهار می دارد که کاربری این مجتمع باید در کمیسیون ماده 5 که میراث هم در آن عضویت دارد مشخص شود.
وی می افزاید: با توجه به اینکه این مجتمع تجاری در همجواری امیرچخماق و بافت تاریخی قرار دارد نباید تعداد طبقات آن از یک طبقه افزایش پیدا کند.
البته ذکر این نکته فقط مصائب این روزهای امیرچخماق یزد نیست، چرا که نصب میله بلند و سفید در وسط میدان و مجموعه امیرچخماق، سیمای شهری و منظره این مجموعه تاریخی را کاملا برهم زده است، به طوری که از خیابان قیام یزد (خیابان روبه‌روی مجموعه امیرچخماق) تصویر این میله سفید مابین مناره‌های میدان امیرچخماق قرار گرفته و گویی این بنای تاریخی دارای 3 مناره است.
در این مورد پیگیری‌های زیادی از طرف دوستداران و فعالان میراث فرهنگی و گردشگری انجام و پیرو جلسه‌ای که با معاون سیاسی امنیتی استانداری یزد برگزار شد، قرار بر این شد که میله را بردارند و در مکان دیگری جانمایی کنند؛ اما این وعده با گذشت 7ماه هنوز عملی نشده است.
در این طرف قضیه حتی، پشت بام این مجموعه نیز به انباری مغازه‌های زیر بازارچه و اطراف آن تبدیل شده که علاوه بر ایجاد نمایی زشت و نازیبا، باعث تهدید و تخریب تدریجی آن نیز شده است.
دیواره پشتی این مجموعه هم که از خیابان سلمان یزد قابل مشاهده است دارای ترک‌های ژرفی است که از فروپاشی تکیه امیرچخماق در آینده‌ای نه‌چندان دور خبر می‌دهد.
حتی همین سه سال پیش نیز با کشف حمام تاریخی امیر چخماق یزد با قدمتی بیش از 600 سال بسیاری از دوستداران میراث فرهنگی امیدوار شدند که این بنای تاریخی حیات دوباره یافته و مرمت و بازسازی شود تا زیبایی‌های دیدنی مجموعه توریستی امیرچخماق را تکمیل کند. با این وجود مسئولان میراث فرهنگی به این بهانه که بنای یادشده مانع از فعالیت‌های اجتماعی است آن را دوباره زیرخاک مدفون کردند.
پایان پیام/
نظر شما