به گزارش خبرنگار گروه اندیشه خبرگزاری شبستان: چندی قبل مقام معظم رهبری(مدظله العالی) بر ضرورت بهره مندی از نخبگان در حل مسایل درجه اول کشور سخن گفتند. معظم له بارها طی سالیان اخیر نسبت به این مهم در قالب های مختلفی اشاره داشته اند.
از این رو، بر آن شدیم در آستانه سالروز شهادت امام صادق(ع) با یکی از استادان دانشگاه امام صادق(ع) گفت وگویی در مورد نقش این مجموعه علمی و جایگاهی که در تربیت نیروی جوان در عرصه علوم انسانی کشور داشته است ترتیب دهیم، چراکه این دانشگاه از بدو تاسیس همواره با نگاهی متفاوت سعی داشته علوم انسانی بومی را به جامعه عرضه کند. ارایه مباحث اسلامی در کنار نقطه نظرات اندیشمندان غربی آن هم با تکیه ویژه بر آنچه که در دین مبین اسلام مطرح شده است، سبب شد تا این دانشگاه رهرو مکتب صاحب اسم خود یعنی امام صادق(ع) باشد.
در ادامه حاصل نظرات سید مجید امامی، عضو هیات علمی دانشگاه امام صادق(ع) را می خوانید:
دانشگاه امام صادق(ع) به عنوان یکی از طلایه‌اران ترویج علوم انسانی با نگاه اسلامی، چه قدر توانسته در مکتب علمی امام صادق(ع)، اهداف خود را دنبال کند؟
به هر صورت تلاش های فراوانی انجام شده است. دانشگاه امام صادق(ع) همواره کوشیده با وجود کاستی‌ها و نواقصی که بعضا وجود داشته است، هویت ویژه و دین گرایانه خود را حفظ کند، این دانشگاه دو هویت ماموریت‌گرایی و دینی دارد.
البته هنوز نمی‌توانیم این ادعا را داشته باشیم که به سامانه دقیقی بر پایه علوم انسانی اجتماعی مبتنی بر اسلام و رهیافت مکتب اهل بیت(ع) رسیده ایم و در واقع بیشتر با علوم اسلامی مواجهیم تا علوم انسانی اسلامی، اما با وجود همه این موارد، دانشگاه امام صادق(ع) سعی کرده است تا جهادگر و تلاش گر برای تقریب به الگوی اسلامی و الگوی شیعیِ علوم انسانی باشد، البته این هدف در دهه‌های اول فقط با تقویت دروس فقه محقق می شد اما در دهه اخیر حکمت اسلامی و تفسیر قرآن هم به کمک آمدند تا هویت اسلام گرایانه این دانشگاه محقق شود.
رکن هویت دوم این دانشگاه ماموریت گرایی است، این قابل کتمان نیست که دانشگاه باید ذاتا ماموریت گرا باشد اما مشکلاتی در پدیده و تولد اصل دانشگاه در جامعه ما وجود داشت لذا دانشگاه امام صادق(ع) سعی کرد که نسبت به این مشکل و نقیصه مرتبا خودش را مبرا کند و اتفاقا به دلیل این مبرا بودن متمایز شده یعنی افتخار می کند که یک دانشگاه حاکمیتی باشد، منظور از حاکمیتی به معنای بهره گیری از منابع سرشار بیت المال نیست، این دانشگاه البته دانشگاه دولتی هم نیست و منابع مالی محدودی دارد اما در ماموریت سعی می کند خود را در خدمت دولت (به معنای اعم کلمه نَه به معنای سیاسی و ساختار سیاسی و اجتماعی) و حل مشکلات جامعه بداند.
چه قدر این تلاش‌ها ناظر بر نیازهای کشور بوده است؟
در واقع دانشگاه امام صادق(ع) اگر از نیازهای کشور و مشکلات فاصله بگیرد از هویت خود فاصله گرفته و صرفا تبدیل به دانشگاه علوم انسانی موفق مثل سایر دانشگاه های علوم انسانی می شود که نتوانستند هویت ماموریت گرایانه پیدا کنند.
این ماموریت گرا بودن مساله بسیار مهمی است. دانشگاه امام صادق(ع) در طراز یک دانشگاه متفاوت قرار داده شده که شاید در دهه های اول مسئولان و کارگزاران و کارشناسان متعددی برای دستگاه های دولتی و عمومی تربیت می کرد اما در ادامه در واقع تبدیل شد به جایگاهی برای تربیت استادانی دانشگاهی متعهد که در حوزه علوم اجتماعی می توانستند متفاوت تر از دیگران فکر و عمل کنند.
در وضعیت فعلی این دانشگاه خود را بازیابی کرده و ماموریت گرایی را به معنای حل مساله دانسته است به این معنا که باید بتواند مسایل نظام را بفهمد و در رویکرد میان رشته ای و نَه صرفا رشته ای راه حل و راهبرد و اقدام برای آنها طراحی کند، این حقیقتِ مساله محوری و ماموریت گرایی یک دانشگاه می تواند باشد که خروجی هایش در قالب اندیشکده های فعال مرتبط با مسایل اولویت دار یک نظام سیاسی اجتماعی مرتبط شوند و به نظرم این اتفاق در دانشگاه امام صادق(ع) افتاده است.
یکی از مسایل مطرح در مورد دانشگاه امام صادق(ع)، هویت دینی این دانشگاه است که تبلور ویژه‌ای حتی در دروس ارایه شده دارد. در این مورد توضیح بفرمایید.
نام و مکتب امام صادق(ع) با تفکر شیعه عجین است. توجه داشته باشیم که نظام علمی مقدمه واجب و مقدمه تمدن است، یعنی اساسا تمدن‌سازی و حفظ نظام بدون پیکره‌بندی یک نظام علمی ممکن نیست، لذا دانشگاه امام صادق(ع) در بحث دین‌گرایی، این هویت را در دانشجویانش نهادینه کرده و در این موضع تا حدی زیادی موفق بوده است، پس اگر بخواهیم در مورد نظام سیاسی اجتماعی اسلام صحبت کنیم هیچ مقدمه‌ای واجب‌تر از صورت‌بندی و پیکربندی علم و دانش و فرزانگی نیست ضمن این که مولفه‌های یاد شده صرفا در علومی که در گذشته تمدن مسلمین اِسماَ اسلامی خوانده شده‌اند هم نیست، بلکه در حوزه‌های مختلف علوم اجتماعی و علوم انسانی وجود دارد.
باید کاری کنیم که وقتی از اقتصاد و جامعه شناسی اسلامی صحبت می کنیم همان حسی به ما داده شود که از تفسیر قرآن یا حکمت و حتی فقه می گیریم، این بدان معنا نیست که گزاره های علوم انسانی را عینا از ادبیات پیشین در بیاوریم بلکه بدان معناست که چون این علوم انسانی در پی راه اندازی و عرضه احکام اداره جامعه است لذا چاره ای نیست که این احکام را حجیت بدهیم، اگر آنها حجیت خوبی برای ما نداشته باشند طبعا نمی توانند جامعه دینی را راهبری کنند، این مباحث در دانشگاه امام صادق(ع) چه در دوران تاسیس و چه اکنون وجود دارد.
رویکرد این دانشگاه در مورد مناظرات و تقویت گفت وگوهای علمی چیست؟
نمی توانم بگویم که ما توانسته ایم به طور مشخص فرهنگ مناظره را دنبال کنیم اما تاکید می کنم آنچه که در مورد آزاداندیشی علمی وجود دارد از همان ابتدا مد نظر دانشگاه امام صادق(ع) بود و شاهد مثال آن حضور اساتیدی است که شاید از نظر فکری سنخیتی با موسسان دانشگاه نداشتند اما توانستند بیایند و نظرات خود را مطرح کنند. این دانشگاه همواره سعی کرده است که دانشجویانی تربیت کند که با نگاه پژوهشی سعی در حل مشکلات کشور داشته باشند.
نظر شما