خبرگزاری شبستان- رشت، درب مناره مسجد باز شد. پیرزن گیس‌های سفیدش را زیر چارقد پوشاند و چادرش را به کمر بست تا بتواند براحتی از پله‌های مارپیچ گلدسته مسجد بالا برود. هراس از ارتفاع او را واداشت بر پله‌های میانی توقف کند. اما امید به استجابت دعا در بلندترین نقطه مسجد وی را به تحرک وا می‌داشت. با زبان شیرینی گیلکی گفت:" زک می بال ویگیر پلان د جور بوبر". کمکش کردم تا بالا بیاید، زیر لب دعا می‌خواند و می‌گریست.
به بالای گلدسته که رسید، های‌های گریه‌اش و چشمانی که به آسمان دوخته شده بود. حالا دیگر با صدای بلند از خدا می‌خواست رافع گرفتاری‌هایش باشد، از دامادش که روی تخت بیمارستان است، از گرفتاری‌های دختر و نوه‌هایش می‌گفت. ناله جانسوز مادری که آسایش خود را در راحت عزیزانش می‌دید.
مردم ساغریسازان بیاد دارند که سالی یکبار در دهه محرم، درب مناره گلدسته مسجد ساغریسازان رشت بروی عموم باز می‌شد و علاقمندان و حاجت‌مندان بالای ماذنه می‌رفتند.
حالا گلدسته مسجد ساغریسازان رشت - که بعد از زلزله تابستان 1369 منجیل تخریب شده بود- با هزینه یکی از خیرین محله بازگشته است. خاطره نوستالژیک رفتن بالای ماذنه مسجد بجامانده از دوره فتحعلیشاه قاجار برای خیلی‌ها تداعی می‌شود.
دکتر «محمدکاظم یوسف پور» از اساتید گروه ادبیات دانشگاه گیلان می‌گوید: برای بنده که بزرگ شده ساغریسازان هستم، بازگشت گلدسته مسجد بهترین خاطره است.
وی ساغریسازان را یکی از قدیمی‌ترین محلات رشت توصیف کرده و می‌افزاید: درگذشته هر محله یک مجتمع کامل بود و تمام نیازهای محله اعم از خدمات عمومی، بازار و مدرسه و حمام را شامل می‌شد. ساختار محله بنحوی بود که نیاز به رجوع به دیگر محلات نبود. در حواشی محلات و رودخانه، باغ‌هایی بود که نیاز پارک امروزی و محل بازی جوانان و کودکان را تامین می‌کرد.
یوسف پور پیرامون موقعیت ممتاز مسجد گلدسته توضیح می‌دهد: مهمترین نماد محله، گلدسته ساغریسازان بود و هر کس می‌خواست آدرس بدهد، ملاکش مسجد گلدسته بود.
وی از خاطرات نوجوانیش در بالارفتن از گلدسته می‌گوید: ماه محرم، درب گلدسته را باز می‌کردند و می‌توانستیم بالای گلدسته برویم و تفریح ما در نوجوانی این بود که سالی یکبار رشت را از بالای گلدسته ببینیم و پایین مناره شمع روشن می‌کردیم.
یوسف پور ادامه می‌دهد: متاسفانه محلات قدیمی ما زیر چرخ سنگین مدرنیته له می‌شوند. تصور ما از کوچه‌های باریک ایجاد مزاحمت برای زندگی مدرن است. درحالیکه همین محلات با همین شرایط، سرمایه‌های فرهنگی ما هستند.
20سال پیش یکی از اساتید خارجی را به محله بادی اله، ساغریسازان و مسجد محمود آباد ویهودی تپه آوردم وی با حیرت نگاه می‌کرد و می‌گفت: این محلات سرمایه‌ای است که باید حفظ شود اما نه آن زمان و نه اکنون صدای رسای ما بگوش مسئولان نرسید. متاسفانه امروز مواجهیم با نوکیسه‌گانی که با رانت به سرمایه‌های بادآورده‌ای رسیده‌اند که حیثیتشان خانه‌ها و ماشین‌های آنچنانی است و توجهی به امورات فرهنگی و کارهای خیرانه ندارند.
یوسف پور با تاکید بر توسعه گردشگری در بافت تاریخی رشت تصریح می‌کند: در شهرهای بزرگ دنیا، نقاط قدیمی شهر با هزینه چندین برابر، نوسازی و بشکل قدیمی حفظ می‌شود و با قوانین سخت امکان ساخت و ساز جدید نمی‌دهند و یکی از نقاط جذب گردشگر همین مزیت توسعه نیافتگی از منظر جامعه‌شناسی فرهنگی است.
وی ضمن تشکر از مهندس جلیل میرباذغ در طراحی بازساخت مناره مسجد گلدسته و تامین اعتبار از سوی مهندس غلامحسین قطب زاده تاکید کرد: این دو فرد خاطره نوستالژیک ساغریسازان را به محله بازگرداندند و این یادگار سالیان سال جاودانه خواهد ماند.
«پرویز فکرآزاد » نیز به یاد دارد در نوجوانی از بالای ماذنه مسجد گلدسته بالا می‌رفت و اذان می‌گفت.
این نویسنده گیلانی درباره مشقت‌هایی که قطب زاده در احیای این مناره کشیده است، می‌گوید: پیش از زلزله منجیل مناره آسیب‌های جدی داشت و شاید بتوان گفت زلزله بانی خیر شد تا امروز شاهد احیای اصولی مناره باشیم. بنده شاهد بودم قطب زاده برای کسب مجوز از اداره کل میراث فرهنگی و شهرداری بسیار متحمل زحمت شد و پنج سال طول کشید مجوز بازآفرینی گلدسته را بدهند.
عضوهیات مدیره خانه فرهنگ گیلان ضمن انتقاد از متولیان امر تاکید کرد: مسئولان اگر همکاری کنند، مردم در مشارکت‌های خیرانه پیشگام هستند. برای خرید و احیای خانه فرهنگ نیز شهروندان مبالغ خوبی اهدا کردند تا بتوانیم یکی از عمارت‌های میراثی ساغریسازان را احیا کنیم.
غلامحسین قطب زاده، خیری است که در ساغریسازان بدنیا آمده، بزرگ شده و همچنان با خانواده‌اش در همین محله زندگی می‌کند. بعد از زلزله آرزو داشت، گلدسته مسجد را از نو بسازد. حالا که خود مهندس این شهر است، با هزینه شخصی توانست آرزویش را برآورده کند.
اما قطب زاده پیش از این هم بناهای عام‌المنفعه دیگری در شهر رشت ساخته است؛ ساخت مدرسه محسن قطب زاده (بنام پدرش) در محله خواهر امام، احداث مدرسه برای نابینایان، احداث ساختمان اداری برای کودکان سندروم داون، ساخت ساختمان 6 طبقه برای بیماران ام اس در محله حمیدیان و احداث مرکز نوآوری دانشگاه گیلان.
این را خواهرش اشرف قطب زاده می‌گوید. معلم بازنشسته‌ای که روایت‌های شیرینی دارد از تحصیل دختران در زمان‌های قدیم که معلمان برای آموزش به خانه‌ها می‌رفتند.
«غلامحسین قطب زاده» می‌گوید: از سفرنامه‌ها برمی‌آید از بالای همین گلدسته همه شهر رشت پیدا بود و کسانیکه به رشت می‌آمدند از گلدسته مسجد متوجه نزدیکی به رشت می‌شدند.
این مهندس خیر می‌افزاید: یک ساغریسازان بود و یک گلدسته. پدر من کارگر بود. کار ساختمانی می‌کرد. من در همین محله بزرگ شدم، در همین محله درس خواندم. عشق من این بود که گلدسته این مسجد را از نو بسازم و ساختم.
قطب زاده ادامه می‌دهد: از مهندس جلیل میرباذغ که از اساتید دانشگاه گیلان و هم محله‌ایم در ساغریسازان بودم، خواستم برای احیای مناره کمکم کند و وی هم از روی تصاویر بجامانده، نقشه مناره را طراحی کرد و توانستیم عین همان مناره را اجرا کنیم.
از میزان هزینه‌کرد می‌پرسم، نمی‌داند. می‌گوید: مصالح مختلف را از شهرهای مختلف تهیه کردم، مثلا آجرهای سنتی در گیلان پخت نمی‌شود. کسی را نداشتم برایم حساب کتاب کند، فقط یادم هست 50میلیون تومان دستمزد کارگرانی را دادم که دیوار چینی گلدسته را انجام دادند.
از طراح مناره درباره تفاوت‌های گلدسته فعلی و قدیمی می‌پرسم. می‌دانستم علت تاخیر در صدور مجوز از سوی میراث فرهنگی اجرای اسکلت فلزی در بدنه مناره بود و کاهش قطر مناره.
«جلیل میرباذغ» در این باره توضیح می‌دهد: الگوی مناره دقیقا مناره‌های گیلان است که تنها نمونه بجا مانده از آن مناره مسجد صفی رشت است.
طراح بازآفرینی مناره مسجد گلدسته می‌افزاید: ارتفاع مناره فعلی براساس مستندات مکتوب در سفرنامه‌ها دقیقا 15متر و 20 سانتی متر بازسازی شده است. قطر مناره اندکی کاسته شده و آن هم به دلیل قرارگیری در معبر و جلوگیری از رفع خطر بود و درحال حاضر قطر در کف 2متر و 60 سانتی متر است که آرام آرام کوچک شده و در انتهای ماذنه 2متر می‌شود. ضمن اینکه مستندات نشان می‌دهد مناره طی سال‌های متمادی مرمت شده و بر قطر آن افزوده شده بود.
وی می‌گوید: نحوه آجرچینی هم براساس الگوی قدیمی بازسازی شده و تنها برای استحکام و افزایش مقاومت بنا در برابر زلزله، بناچار اسکلت و راه پله فلزی کار گذاشتیم و از بیرون آچرچینی سنتی بکار بردیم.
حالا مسجدی که بسال 1204 هجری توسط حاج علی شیروانی تاجر بنا شد، مجدد احیا شده و نه تنها گلدسته بلکه خاطره مردم ساغریسازان بازگشته است.
نظر شما