خطر نابودی و انقراض، گویش هرمزگانی را تهدید می کند

به گزارش خبرنگار خبرگزاری شبستان از بندرعباس، حدود 20 سال پیش، روز 21 فوریه(2 اسفند) از طرف یونسکو به عنوان روز جهانی زبان مادری در تقویم جهانی نامگذاری شد و از آن تاریخ به بعد، هرساله به مناسبت گرامیداشت زبان مادری جشن گرفته می شود.

برخورداری از گویش و لهجه های متنوع، از بزرگترین مزیت های استان هرمزگان است که این گویش و اکثر لهجه های هرمزگانی به دلایل مختلف در معرض انقراض و نابودی و فراموشی است و متاسفانه برنامه های نیز برای مراقبت از آن وجود ندارد.

گویش هرمزگانی، گویشی از زبان فارسی است که در استان هرمزگان به آن تکلم می کنند. این گویش، ویژگی های فارسی کهن را حفظ کرده است.

گویش مردم استان هرمزگان آمیزه ای از گویش با ریشه پهلوی و زبان های دیگر است؛ زبان هایی که با ورود اقوام و مهاجرانی از کشورهای مختلف و حتی دیگر نواحی کشورمان، گویش هرمزگانی را تحت تاثیر خود قرار دادند.

به منظور بررسی وضعیت گویش و لهجه های هرمزگان که در معرض خطر نابودی قرار دارد و ریشه یابی دلایل آن و همچنین راهکارهای جلوگیری از این اتفاق، با دکتر « احمد جمالدینی » رئیس انجمن مطالعات برنامه درسی هرمزگان به گفتگو نشسته ایم که مشروح آن را مرور می کنیم.

رئیس انجمن مطالعات برنامه درسی هرمزگان با اشاره به مخاطراتی که گویش و لهجه های هرمزگانی را تهدید می کند، گفت: اتفاقاتی در هرمزگان در حال وقوع است که به مرور زمان،گویش و لهجه های بومی هرمزگان را در معرض نابودی قرار خواهد داد.

وی از « بندری »، « کمزاری »، « لارستانی »، « خلوصی »، « کوروشی »، « بلوچی »، « مینابی »، « رودانی »، « بشکردی » و... به عنوان گویش و لهجه های هرمزگانی نام برد و تصریح کرد: این گویش و لهجه ها از قدیم الایام به عنوان میراث فرهنگی جامعه هرمزگان از نسلی به نسل دیگر منتقل می شد.

دکتر جمالدینی با اذعان به اینکه با این وجود امروزه اتفاق ناگواری در هرمزگان در حال رخ دادن است که ماحصل آن به فراموشی سپردن و نابودی گویش و لهجه هاست، عنوان کرد: متاسفانه طی سال های اخیر، بسیاری از خانواده ها در هرمزگان، تنها زبان فارسی را به فرزندان خردسالشان آموزش می دهند و نسبت به گویش و لهجه های بومی بی مهری می کنند.

وی افزود: این رویه ناصحیح که به بهانه های واهی در حال فراگیر شدن است و گویش و لهجه های بومی به صورت ناخواسته در حال انقراض و نابودی است.

این استاد دانشگاه های استان هرمزگان با اشاره به نقش موثر و رسالت کلیدی خانواده ها، نظام آموزشی و رسانه ها در حفاظت و مراقبت از گویش و لهجه های بومی، تاکید کرد: افراد جامعه باید به این درک برسند که هیچ زبان، گویش و لهجه ای از زبان و گویش و لهجه دیگر برتر نیست و همه زبان ها دارای ارزش هستند.

وی با بیان اینکه خانواده ها برای حفظ زبان مادری باید با فرزندشان با زبان مادری و بومی صحبت کنند، گفت: نهادهای آموزشی، فرهنگی و رسانه ها نیز که نقش فرهنگ سازی در جامعه را بر عهده دارند، باید نسبت به آگاه سازی خانواده ها و کودکان در این خصوص برنامه ریزی و اقدام اساسی انجام دهند.

جمالدینی افزود: نهادهای فعال در این حوزه باید این دیدگاه را در جوامع به وجود آورند که صحبت کردن با زبان های بومی محلی به هیچ وجه مشکلی ندارد و تنوع های زبانی موجود در جامعه، ارزشمند و جز میراث ملی ماست و نباید مورد تمسخر و تحقیر قرار بگیرند.

وی ابراز امیدواری کرد که نهادهای تاثیرگذار در این خصوص با طراحی و اجرا برنامه های لازم، با همکاری خانواده ها، گام مهمی در حفظ زبان های بومی هرمزگان بردارند تا از نابودی آنها جلوگیری شود.

متاسفانه بسیاری از لهجه های هرمزگانی در برابر گسترش فرهنگ آموزش تنها زبان فارسی به کودکان از سوی خانواده ها در شهرها و حتی روستاهای مختلف این استان، در حال فراموشی و از بین رفتن می باشند که در صورت عدم چاره اندیشی به موقع در آینده نه چندان دور به کلی منقرض و نابود خواهند شد.

گفتنی است؛ دو گویش «کمزاری» که در جزیره لارک با آن صحبت می کنند و « کوروشی » که در مناطقی از بندرعباس و میناب با آن تکلم می کنند به ثبت ملی رسیده است.