خبرگزاری شبستان، گروه اندیشه: صراط مستقیم قرآنی در زندگی عمل به ارزش های اسلامی است. مطابق آیه ۱۰۱سوره آل عمران که خداوند می فرماید: « وَكَيْفَ تَكْفُرُونَ وَأَنْتُمْ تُتْلَى عَلَيْكُمْ آيَاتُ اللَّهِ وَفِيكُمْ رَسُولُهُ وَمَنْ يَعْتَصِمْ بِاللَّهِ فَقَدْ هُدِيَ إِلَى صِرَاطٍ مُسْتَقِيمٍ» (و چگونه كفر مى ورزيد با اينكه آيات خدا بر شما خوانده مى شود و پيامبر او ميان شماست و هر كس به خدا تمسك جويد قطعا به راه راست هدايت شده است)، پیروی کامل و قطعی از ارزش ها و هنجارهای الهی صراط مستقیم است.
این جملات بخش هایی از سلسله مباحث حجت الاسلام «سیدسلمان صفوی»، مدیر مجله علمی ترانسندنت فیلوسوفی لندن و مؤلف ده‌ها جلد کتاب در حوزه فلسفه، عرفان و هنر به زبان‌های انگلیسی و فارسی است که با خبرنگار شبستان در میان گذاشته است.
در ادامه بخش دیگری از نظرات وی در مورد «ویژگی های صراط مستقیم قرآنی» تقدیم حضورتان می شود:
نیل به صراط مستقیم قرآنی، آرزوی هر انسان مسلمانی است که می خواهد در مسیر عبودیت حضرت حق، به آن برسد، به نظرتان تحقق این مهم مستلزم چه ویژگی‌هایی دارد؟
یکی از مهمترین راه های رسیدن به این هدف، در نظر گرفتن «مصالح عقلایی و وحیانی» است، چراکه خداوند در آیه ششم سوره مبارکه «انعام» می فرماید: «قُلْ إِنَّنِي هَدَانِي رَبِّي إِلَى صِرَاطٍ مُسْتَقِيمٍ دِينًا قِيَمًا مِلَّةَ إِبْرَاهِيمَ حَنِيفًا وَمَا كَانَ مِنَ الْمُشْرِكِينَ» (بگو همانا پروردگارم مرا به راهى راست رهنمايى كرد.دينى قائم به امر بندگان، ملت ابراهيم كه به حق گراينده بود و از مشركين نبود).
صراط مستقیم راه دین قیم است که حامل مصالح بشریت بوده و مبتنی بر نیازهای فطری بشر است. طبق آیه «قُلْ إِنَّنِی هَدانِی رَبِّی إِلی صِراطٍ مُسْتَقِیمٍ» صراط مستقیم را بدایتی و نهایتی است. بدایت، سنت و جماعت است و نهایت انس یافت و دوام مشاهدت. سنت و جماعت آن است که آیات و اخبار صفات نادریافته را به جان و دل قبول کنی، و به تصدیق و تسلیم پیش آیی و بر اسم و ظاهر بایستی، و به خیال، گرد آن نگردی، و از تکلف و تأویل و تفکر در آن بپرهیزی.
نقش شکرگذاری در این میان چیست و آیا می توان این مولفه را به عنوان یکی از رویکردهایی به شمار آورد که انسان را در مسیر صراط مستقیم قرار می دهد؟
بله، اساسا شکرگزاری عملی و زبانی از نعمت های خدا یکی از نشانه های حضور در صراط مستقیم است، اما کسی توفیق شکر نعمت دارد که ولی‌نعمت جهان را بشناسد، شكر نعمت كسى بگذارد كه ولى نعمت را بشناخت، حكم را بى اعتراض قبول كرد و به هر چه پيش آمد بى كرامت رضا داد، راه بندگى بديد و در بندگى راست رفت و دانست كه آن راه نه به خود ديد، كه نمودند! و نه به جهد زندگى به آن رسيد! كه نمودند. حقيقت شكر اخلاص در عبوديت است.
در برخی روایات، قرآن و در برخی دیگر اسلام به عنوان صراط مستقیم معرفی شده است، در این مورد دیدگاه و تحلیل خودتان را بیان کنید.
درست است در برخی روایات، قرآن حاوی صراط مستقیم و شناخت و عمل به معارف قرآن سلوک در صراط مستقیم است و در برخی روایات گفته شده اسلام صراط مستقیم است. اسلام اعم از قرآن است و مشتمل بر قرآن و سنت که بر اساس حدیث نبوی «ثقلین» هستند.
ابن مسعود گويد: يعنى اين است قرآن كه راه راست و هموار پروردگار است. ابن عباس گويد: يعنى اسلام راه راست خداست. اينكه مى گويد: راه خدا، براى اين است كه اين راه را او نشان داده است. كلمه «مستقيما» حال است. با اينكه دلايل حق بسيارند و يكى نيستند، راه خدا را- كه همان دلايل هستند- به استقامت و راست بودن توصيف كرده است، زيرا با همه اختلاف و تنوعى كه دارند، همچون يك راه مستقيم، پوينده را به مقصد می رساند و از تناقض و فساد خالى هستند. «قَدْ فَصَّلْنَا الْآياتِ لِقَوْمٍ يَذَّكَّرُونَ: ما براى مردمى كه متذكر شوند و تذكر را پذيرند، آيات را بيان كرده، تميز مى دهيم». علت اينكه بيان آيات را به اين طبقه اختصاص مى دهد، اين است كه آنها هستند كه بهره مند مى شوند. همانطورى كه اهل تقوى هستند كه از هدايت خدا استفاده مى کنند.
چه مولفه‌های دیگری را می توانیم به عنوان ویژگی‌های فردی بدانیم که به دنبال آن است که در مسیر صراط مستقیم قرار بگیرد؟
شرح صدر و تسلیم خدا بودن نشانه حرکت در صراط مستقیم است. «هيچ مؤمنى نيست مگر آنكه داراى شرح صدر و دلش براى تسليم در برابر خداوند آماده است و هيچ غير مؤمنى نيست مگر آنكه وضعش عكس اين است». اعتقاد به قیامت از نشانه های معرفتیِ بودن در صراط مستقیم است و عمل به پیامدهای اعتقاد به مبدا و معاد یعنی انجام واجبات الهی و اجتناب از معاصی الله و سلوک معنوی به سوی خدا همچون حضرت عیسی روح الله(ع) و حضرت محمد رسول الله(ص) حضور در صراط مستقیم است.
همچنین پرستش و معرفت نسبت به خدای یگانه از جمله مهمترین مسایل در حرکت در صراط مستقیم قرآنی است و اساسا از ویژگی های آن محسوب می شود. خداوند در سوره مبارکه «یاسین» می فرماید: «وَأَنِ اعْبُدُونِي هَذَا صِرَاطٌ مُسْتَقِيمٌ» (و اينكه مرا بپرستيد اين است راه راست)، این آیه نشان از آن دارد که پرستش خدا از روی معرفت، ایمان و یقین، صراط مستقیم نظری و عملی است. بندگی خدا پرستش کورکورانه موجود ناشناخته نیست بلکه پرستش پروردگار عالم و مالک و سلطان روز جزا و واپسین از روی شناخت علمی، عقلی و قلبی أسباب ورود به صراط مستقیم می شود. پرستش خدا نیز دارای مقامات متعدد است بر أساس آیه شریفه: «ما مِنَّا إِلَّا لَهُ مَقامٌ مَعْلُومٌ» همچون مقام تقوا، موت اختیاری، توکل، اخلاص، صبر، مراقبه، رضا، تسلیم، محمود.
ادامه دارد.. .
نظر شما