خبرگزاری شبستان، لاهیجان؛ «چهل منبر» آيين کهن مردم شهر لاهیجان در ماه محرم است که ساليان سال و به نقلی از دوران صفويه، هر سال در تاسوعای حسين در محله‌های قدیمی این شهر برگزار می‌شود.
این آیین که مخصوص شهروندان لاهيجی است بعد از اذان مغرب در کوچه‌های قدیمی پرده‌سر، خميرکلايه، خيابان حکيم فياض، آقاسيد محمد، يحيی آباد و گابنه (كه از همه جا بيشتر است) آغاز می‌شود. برای شرکت در این آیین باید شمع‌های ارزان قيمت بقعه‌ای که با آغشته شدن رشته‌های پنبه‌ای به موم ساخته می‌شوند و خرماهای فراوان در بسته‌بندی های مخصوص چهل تائی که در گوشه و کنار کوچه‌ها برای فروش آماده است را تهیه کنی تا برپاکننده مراسم سوگواری چهل منبر باشید.
این آیین باید بر در خانه چهل سید بزرگوار برگزار می‌شد که به مرور زمان تغییر یافت و امروزه بر در خانه‌های که در طول سال مراسم روضه‌خوانی دایر کردند و یا خود از این مراسم حاجت روا شده‌اند برگزار می‌شود. اما در چند سال اخیر شاهدیم که همه مردم محل حتی آنهایی هم که در این محل‌ها زندگی نمی‌کنند در اطراف کوچه‌ها منبرهای کوچک مخصوص روضه را گذارده و روی آن مجمری از آتش و دو ظرف خالی و یک ظرف برنج خام قرار می‌دهند.
هرفردی که نذر چهل منبر دارد با چهل شمع و چهل خرما به چهل خانه يا مسجدی که منبری در جلويش برپاست می‌رود و صاحب خانه دعای برآوردن حاجات را برایشان می‌خواند و شخص دارای نذر، دانه‌ای خرما در ظرف می‌گذارد و شمعی در آتش انداخته و مقداری برنج بر می‌دارد و به منبری ديگر می‌رود و این مراسم تا چهل منبر ادامه می‌یابد و در پایان فرد حاجتمند برنج جمع‌آوری شده را به قصد برآورده شدن حاجت با خود به خانه برده و با برنج موجود در خانه مي‌آميزد و فردای آن روز می‌خورد.
یک مادربزرگ لاهیجانی که به همراه نوه‌هایش جلوی در نشسته و زیرلب صلوات می‌فرستد، می‌گوید: از زمانی که به یاد دارم این مراسم برگزار می‌شد و در واقع تداعی‌کننده خاطرات دوران کودکی‌ام است.
وی که ۲۰ سال است خود برپا کننده منبر است در حالی که در منقل اسپند می‌ریزد و با صلوات بر محمد و آلش برای جوانان دعای خیر می‌کند، می‌افزاید: این مراسم باید در سکوت و آرامش خاص برگزار شود و افراد یک شمع روشن کرده و مقداری برنج بردارند و آن برنج را فردای عاشورا به قصد برآورده شدن حاجتشان پخته و بخورند.
مادر جوانی که به‌همراه دختر خردسالش در گوشه‌ایی ایستاده و حلوای نذری پخش می‌کند، می‌گوید: این چهارمین سال است که در این مراسم شرکت می‌کنم و نیت کرده بودم در صورت برآورده شدن حاجتم، امسال حلوا پخش کنم.
وی که ساکن رشت است و برای شرکت در این مراسم به لاهیجان آمده گفت: مردم به‌ویژه جوانان با اشتیاق خاصی در این مراسم شرکت می‌کنند و هر سال بر تعداد شرکت کنندگان افزوده می‌شود.
روایت است که در گذشته سوگواران با پای برهنه در حالی که ۷۲ شمع و ۷۲ دانه خرما به یاد ۷۲ شهید دشت کربلا در دست دارند با روزه سکوت در کوچه‌های شهر گشته و از چهل منبر می‌گذشتند.
اما در میان ازدحام این جمعیت افراد دیگری هم هستند که مشغول اجرای مراسمی شبیه به این آیین هستند اما آنها به جای رفتن در خانه‌ها و افروختن چهل شمع با پای برهنه در کوچه‌های قدیمی شهر گام بر می‌دارند و به آستانه بوسی هفت بقعه متبرکه می‌روند. در این محلات قدیمی بیش از ۱۲ بقعه وجود دارد و شخص شرکت کننده لازم است که فقط در هفت بقعه از این بقعه‌ها شمع روشن کند. این مراسم را که همزمان با چهل منبر برگزار می شود هفت کلکه می‌گویند که توسط بزرگترها برپا می شود. امروزه این رسم بیشتر توسط نسل‌های قدیمی برگزار می‌شود تا جدید و کم کم رو به فراموشی است و خیلی از سوگواران از وجود چنین مراسمی اطلاع ندارند.
گفتنی است، آیین سنتی چهل منبر به شماره ۴۱۵ در تاریخ ۱۳۹۰/۱۰/۰۶ در فهرست آثار معنوی کشور ثبت شده و علامه مجلسی نیز در کتاب خود از این آیین مقدس یاد کرده است.
نظر شما