به گزارش خبرگزاری شبستان از قم، امام رضا (ع) هشتمین امام شیعیان از سلاله پاک رسول خدا (ص) و هشتمین جانشین پیامبر مکرم اسلام (ص) است. بنابر نظر مشهور مورّخان وی در یازدهم ذی قعده سال 148 هـ. ق، در مدینه منوّره متولد شد. نام مبارکش، علی، کنیه آن حضرت، ابوالحسن و دارای القاب متعددی از جمله؛ رضا، صادق، صابر، فاضل، قرة اعین المؤمنین و... هستند، اما مشهورترین لقب ایشان، «رضا» به معنای «خشنودی» است.
امام رضا (ع) در مدینه، پس از شهادت پدر، امامت بر مردم را بر عهده گرفت، و به رسیدگی امور پرداخت، شاگردان پدر را به دور خودش جمع کرد و به تدریس و تکمیل حوزه علمیه جدش امام صادق (ع) مشغول شد و در این راستا گام های بزرگ و استواری برداشت.
مدت امامت حضرت رضا(ع)، حدود 20 سال طول کشید، که 17 سال آن در مدینه و سه سال آخر آن در خراسان گذشت.
امام رضا (ع) پس از هفده سال سکونت در مدینه و تبلیغ دین و ارشاد مردم، با نقشه و حیله مأمون عباسی، راه خراسان را در پیش گرفت. آن حضرت پس از قبول اجباری ولایت عهدی مأمون و گذشت سه سال، در 55 سالگی به دست این خلیفۀ عباسی به شهادت رسید.
متأسفانه با وجود این که بارگاه ملکوتی امام رضا (ع) در ایران و در خراسان رضوی قرار دارد و مردم ایران هم ارادت خاصی به این امام همام دارند، اما شناخت ما نسبت به این امام معصوم (ع) کافی نیست و اطلاعات کافی از زندگانی آن حضرت نداریم، در حالی که ضرورت پرداختن به معارف اهل بیت (ع) و به ویژه ضرورت پرداختن به ابعاد مختلف زندگی امام رضا (ع) برای ما مشخص می‌شود. بعه همین مناسبت گفتگویی انجام داده ایم با «طاهره حیدری مجد»، استاد جامعه الزهراء (س) که در پی می آید:
ائمه اطهار (ع) در دوران زندگی خود مطالبی را بیان فرمودند که برخی از آنها جمع آوری شده است، بفرمایید لزوم پرداختن به مباحث حدیثی و روایی چیست؟
ما در زندگی قرآن عینی و عملی داریم، قرآن عملی همان قرآن صامت است که در کتاب نوشته شده است و قرآن عینی همان انسان کامل و امامان معصوم هستند، بنابراین عمل کردن به قرآن و احادیث امامان معصوم (ع)، به معنای عبور کردن از صراط است و این اصل ضرورت توجه به احادیث اهل بیت (ع) و مراجعه به احادیث است.
کسی که در دنیا به بیانات و احادیث ائمه اطهار (ع) عمل می‌کند، مانند کسی است که از روی پل صراط عبور می‌کند، بنابراین ما باید درتمام ابعاد زندگی به احادیث و کلام اهل بیت (ع) عمل کنیم، کلام امام را نصب العین قرار دهیم و به آنها عمل کنیم.
امام صراطی است که بر روی جهنم قرار گرفته است و کسی که در این دنیا به کلام و احادیث امام تأسی کند، مانند کسی است که امام را بشناسد و ایمان قلبی و عملی به گفته امام داشته باشد و مانند کسی است که ایمان کامل دارد و از صراط گذر کرده است؛ امام ترازوی عدل و حقیقت سبیل و صراط الهی است، بنابراین کسی که خود را به این حقیقت نزدیک کند، هم در دنیا و هم در آخرت عاقبت به خیر می‌شود.
باتوجه به اینکه بارگاه ملکوتی امام رضا (ع) در ایران است، دسترسی ما به منابع حدیثی و روایی آن حضرت چگونه است؟
ما سه کتاب از امام رضا (ع) داریم، از جمله یکی از این کتاب‌ها کتاب «عیون اخبار الرضا علیه السلام» است که توسط «شیخ صدوق» جمع آوری شده است، شیخ صدوق در کتاب فاخر «عیون اخبار الرضا» درباره محمد بن عیسی یقطین یکی از یاران امام رضا (ع) می‌نویسد که می‌فرماید: «من 15 هزار مسأله از مسائل مختلف را جمع آوری کردم از آنچه که نپرسیده شده بود» و این مسائل در کتاب «عیون اخبار الرضا علیه السلام» آمده است.
در کتاب «عیون اخبار الرضا» روایاتی از امام رضا (ع) آمده است و این کتاب از جمله کتاب‌های جامع و کاملی است که از امام رضا (ع) داریم.
کتاب «صحیفه الرضا علیه السلام» که به «مسند الرضا علیه السلام» نیز مشهور است، از جمله آثاری است که شامل 24000 حدیث از امام رضا (ع) است و این کتاب به امام علی موسی الرضا (ع) منتسب است؛ همچنین کتاب «رساله فی جوامع الشریعه» از دیگر کتاب‌های منتسب به امام رضا (ع) است که در بحث احکام شرعیه تألیف شده است.
کتاب «الرساله الذهبیه فی حفظ صحه المزاج» که به کتاب «طب الرضا» مشهور است از دیگر کتاب‌هایی است که به شخص امام رضا (ع) منتسب است، همچنین کتاب «فقه الرضا» که منسوب به «فقه الرضوی» است، از جمله منابع مشهوری است که از امام رضا (ع) به یادگار مانده است.
دوران امامت امام رضا (ع) 20 سال بوده است و در این دوران شاگردان زیادی در محضر آن حضرت تربیت شدند و برخی از کتاب‌ها توسط این شاگردان نوشته شده است؛ ما بیشترین منابع و بیشترین مطالب را از امام رضا (ع) داریم، پس جا دارد که به این مسائل توجه شود و از گفته‌ها و منابع آن حضرت بهره برداری شود.
وجود بارگاه ملکوتی امام رضا (ع) در ایران چه تأثیری بر مردم و جامعه ما داشته است؟
بهترین و روشن ترین بحث تاریخ اسلام، دوران امامت امام هشتم (ع) بود که دارای ارزش بسیار زیادی است. امام رضا (ع) یک دوره سیاسی زیبا داشتند و در عین حال که در مدینه زندگ می‌کردند، سه سال در مرکز حکومتی باطل قرار گرفتند و از این راه، حقایق را به مردم نشان می‌دادند.
امروز تنها کشوری که حکومت رسمی شیعه را در جهان داراست، ایران است و این امر به برکت وجود امام رضا (ع) و حضرت معصومه (س) در ایران است.
سیره امام رضا (ع) در بعد سیاسی به لحاظ ولایتعهدی از اهمیت خاصی برخوردار است، نظر شما در این مورد چیست؟
امام رضا (ع) در مباحث اعتقادی، اصل حقیقت دین و عبادت را برای مردم بیان فرمودند، امام رضا (ع) در بعد سیاسی سیره کاملی داشتند؛ آن حضرت هم عصر با هارون و در دوران خلافت مأمون حضور داشتند و در آن زمان بیشترین تمرکز را بر محدود کردن امام رضا (ع) داشتند، تصمیم مأمون در واگذاری خلافت و ولایت عهدی به سبب پیچیدگی شخصیت مأمون بود که به این ترتیب امام رضا (ع) را به عنوان ولیعهد به ایران آوردند، اما امام رضا (ع) حضور شکوهمند و نقش مقتدرانه‌ای در افشای لایه‌های پنهانی حکومت داشتند و از این فرصت استفاده کرده و غصب ولایت و خلافت را به درستی نشان دادند.
دشمن در پی تحقیر امام رضا (ع) نشست‌های علمی مختلفی با رهبران و عالمان ادیان و فرقه‌های مختلف برگزار می‌کرد و آن حضرت در نشست‌های علمی متعددی شرکت می‌کردند و با بیانات علمی خود به گونه ای مسائل را مطرح می‌کردند که هر فرقه مذهبی و دینی که در برابر علم آن حضرت قرار می‌گرفت، تسلیم جایگاه امام رضا (ع) می‌شدند و همین مسأله باعث می‌شد که دشمن از همان مجرایی که قصد ضربه زدن به حضرت را داشت، خود ضربه خورده و حقیقت امام بهتر و بیشتر روشن شود.
جایگاه زیارتی امام رضا (ع)برای شیعیان چگونه است؟
وجود امام رضا (ع) در ایران، محبت حقیقی شیعه را به دین نشان می‌دهد. در حرم امام رضا (ع) هر کسی با هر عقیده، دین و مذهبی که به زیارت حضرت مشرف می آید، مبهوت شخصیت آن حضرت می‌شود. امام رضا (ع) حقیقتی است که حقیقت دین را با محبت و عشق در دل انسان‌ها احیا می‌کند، امامان معصوم دیگر نیز به همین شکل هستند، اما ما به امام رضا (ع) دسترسی بیشتری داریم.
افراد از هر گروه و با هر شرایط اقتصادی و اجتماعی که هستند، زمانی که بحث حرم امام رضا (ع) مطرح می‌شود، تسلیم می‌شوند، به طوری که برخی افراد با یک زیارت رفتن، شیدای حق و دین می‌شوند.
نظر شما