عقل‌گرایی به جای عاطفه‌گرایی در شعر عاشورایی نمود دارد

به گزارش خبرگزاری شبستان ،محمود اکرامی‌فر، شاعر و نویسنده در سلسله‌نشست‌های تخصصی نقد شعر که با موضوع ادبیات عاشورایی امروز در پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات برگزار شد، گفت: ماهی یکبار به بحث درباره ادبیات دفاع مقدس و ادبیات عاشورایی که به چیستی و کرانه‌های شعر انقلاب بوده، خواهیم پرداخت و رویکرد این بحث‌ها در مضمون و به نوعی محتوامحور است.

شعر عاشورایی با پرسش آغاز شده و به عرفان رسیده است

وی خاطر نشان کرد:آئینی بودن یعنی گسترش داشتن یعنی قومی که استمرار داشته و تداوم و گسترش دارد که به شکل یک آئین درخواهند آمد. چرا که آئین یک ملت و یک جمع می‌تواند همانند آئین ملی و دینی (نماز باران) درخواهد آمد.
 

اکرامی‌فر ادامه داد: ادبیات آئینی در دو سطح عام و خاص تعریف می‌شود و هر ادبیاتی که در سطح آئین باشد ادبیات آئینی است.

وی افزود:ادبیات آئینی به شعرهایی که در رابطه با 14 معصوم(ع) است اختصاص پیدا کرده ومعتقدم طیفی از مردم و ملت‌های مختلف ادبیات آئینی را تشکیل داده چرا که اکثر مردم به سوگواری و عزاداری ائمه(ع) بخصوص امام حسین(ع) می‌پردازند.

اکرامی‌فربا اشاره اینکه ادبیات عاشورایی بخشی از ادبیات آئینی و شعر آئینی بخشی از شعر عاشورایی است، تصریح کرد:معتقدم در شعر آئینی چهارمرحله وجود دارد یعنی تشیع در اکثریت و تسنن در اقلیت بوده و ادبیات و شعر عاشورایی، تبیینی است.

این شاعر تصریح کرد:شاعران پلان به پلان به معرفی حادثه عظیم کربلا می‌پردازند و شعر عاشورایی با سوال شروع شده و به عرفان رسیده است.

شعر و ادبیات عاشورایی ما به شعر معرفتی و اجتماعی تبدیل شده است

این شاعر ادامه داد: هم اکنون شعر و ادبیات عاشورایی ما یک شعر معرفتی و اجتماعی است و معتقدم هم اکنون دایره شخصیت و واژگان شعرعاشورایی ما گسترش پیدا کرده است چرا که در اشعار عاشورایی شاعران به اشقیا کربلا هم می‌پردازند که در گذشته کمتر شاعری به آن توجه داشته است اما هم اکنون شاعران اشقیا را توصیف می‌کنند.

وی اضافه کرد: تاکنون اشعار بسیاری در رابطه با «حر» سروده شده که این نشانگر آن است که زوایای مختلف قیام عاشورا توسط شاعران مشاهده و اشعاری در رابطه با آن سروده می شود.

اکرامی‌فر ادامه داد: دایره شعرعاشورایی از لحاظ مضمون و محتوا هم اکنون نسبت به گذشته عوض شده و شرایط امام حسین(ع) به شرایط امروزی رقم زده شده و نگاه حماسی به واقع عاشورا وجود دارد تا به جای اینکه نگاه مرثیه‌ای به این اشعار داشته باشد.

وی تصریح کرد: شعر امروز عاشورایی شعر دیگری است و از دایره واژگان، محتوا و حضور شاعر نسبت به گذشته تغییراتی داشته و شاعران نگاه دیگری به تمام زوایای عاشورا دارند مثلا در شعر «عمان سامانی» بیشتر دل مخاطب تحت تاثیر قرار می‌گیرد و به نوعی در این شعر بیشتر مباحث عرفانی مد نظر بوده اما در دوران انقلاب عقل و دل مخاطب تحت تاثیر قرار می‌گیرد و حادثه عظیم کربلا با شرایط روز رقم می‌خورد.

این پژوهشگر ادبی گفت: شاعر انقلاب که شعر عاشورایی می‌سراید در شعر خود به پیشینه شعر عاشورایی معترض می‌شود و به نوعی به اشعاری که در این راستا وجود دارد اعتراضی به سیر نگاه و اندیشه این واقعه می‌کند.
 

اکرامی‌فر ادامه داد:سه نکته تاکنون در ذهن انسانها جاودانه مانده که می‌توان به سخن امام علی(ع) که فرمودند به خدای کعبه رستگار شدم، «هیهات من‌الذله»و من به جز زیبایی در کربلا چیزی ندیدم اشاره کرد. دیگر معتقدم وقتی حضرت زینب در کربلا به جز زیبایی چیزی دیگری مشاهده نمی‌کنند شاعر چه کاره بوده که واقع عظیم عاشورا را به زشتی مشاهده کند.

شاعر با به چالش کشیدن مخاطب او را به فکر چرایی عاشورا می‌کشاند

وی افزود: شعر گذشته ما بیشتر به دنبال مخاطب محوری و به نوعی مخاطب‌سالاری بوده است اما امروزه شاعر مخاطب را به چالش می‌کشاند و به جای اینکه مخاطب به فکر چگونگی عاشورا هدایت کند او را به فکر چرایی عاشورا می‌کشاند و به نوعی دیگر امروزه اشعار آئینی و عاشورایی مخاطب را به فکر و اندیشه می‌کشاند و تا به دنبال انتخاب بر روی آگاهی‌ها باشد و به تدوین و تحلیل بپردازد.

وی یاد آور شد: امروزه نگاه به شعر عاشورایی نگاه اصلاحی است و شعر عاشورایی کربلا را در کربلا نمی‌بیند و به نوعی اشقیا را در طول تاریخ مشاهده می‌کند.

وی با بیان اینکه شاعران امروز تنها معصومین(ع) را مشاهده نکرده و در باب اشقیا نیز اشعاری را سروده‌اند، گفت: در شعر عاشورایی تغییر رویکردی وجود دارد یعنی اشعار این ادبیات از مرثیه به حماسه تغییر یافته است.
 

وی اضافه کرد: شاعر امروز شخصیت اول واقع کربلا را امام حسین(ع) معرفی می‌کند و نقش خود را بسیار پررنگ و حماسی آفرین مشاهده کرده و برای این امام همام حماسه می‌سراید.

اکرامی‌فر خاطرنشان کرد:از ویژگی‌های شعر عاشورایی می‌توان به این امراهتمام داشت که عقل‌گرایی به جای عاطفه‌گرایی در شعر عاشورایی ما مشاهده می‌شود و بیشتر عقل مخاطب در این اشعار مدنظر قرار گرفته است.
 

وی افزود: ریزبینی وهمه‌چیز دیدن واقعه عاشورا یکی دیگر از ویژگی‌های شعر عاشورایی بوده که این امر نشانگر آن است که هول‌نگری هم اکنون در باره واقع عاشورا وجود نداشته و جزئیات واقع عاشورا امروز توسط شاعران مشاهده می‌شود.

این شاعر گفت: در شعر عاشورایی باید در قالبی استفاده شود که باعث کشش و جاذبه شعر در مخاطب شود یعنی در گذشته شعر عاشورایی در قالب مثنوی و قطعا در قالب قصیده بود اما امروز اشعار عاشورایی در قالب دوبیتی و رباعی است برای اینکه شاعران هم اکنون مخاطبان خود را شناخته و مخاطب‌شناس شده‌اند.

وی با بیان اینکه شاعر امروزی عاشورایی تمام قالب‌های شعر را در اختیار شعر آئینی قرار داده است گفت: امروزه شاعران با سرودن شعرهای عاشورایی و آئینی در قالب دوبیتی هم توانسته‌اند مخاطبانی را به این اشعار جذب کنند.

پایان پیام/