بزرگانی که برای امیرالمومنین(ع) شعر سرودند

خبرگزاری شبستان، سرویس فرهنگی- مریم داوری: کتابهای زیادی در قالبهای مختلف همچون زندگینامه، شعر و داستان در مورد شخصیت و زندگی حضرت علی(ع)، امام اول شیعیان نوشته و به چاپ رسیده است. یکی از آثار کم نظیری که به تازگی با محوریت حضرت امیرالمومنین (ع) منتشر شده، مجموعه سه جلدی «سیمای حضرت علی (ع) در ادبیات شعر فارسی» است. مهندس سهیل معظمی گودرزی پنج سال برای نوشتن این اثر تحقیق و پژوهش کرده است. وی تمام شعرهایی که در وصف امام علی (ع) سروده شده است را همراه با زندگینامه شاعران جمع آوری کرده است. به منظور آشنایی بیشتر با این اثر گفتگویی با «مهندس سهیل معظمی گودرزی» ترتیب دادیم که بدین شرح است:

تعداد شاعرانی که در این مجموعه مطرح شدند، چند نفر است؟

1160 شاعر که همگی شیعه و فارسی زبان هستند. بالای 60 هزار شاعر داریم که بنده توانستم اشعار حدود پنج هزار شاعر را بررسی کنم. شاعرانی داشتیم که در مورد طبیعت و عشق شعر گفتند اما در مورد حضرت علی (ع) شعری نداشتند. لیستی از شاعران تهیه کردم. اول اینکه شیعه باشند و دوم اینکه در مورد حضرت علی(ع) شعری داشته باشند و بدین ترتیب ماحصل کار مجموعه سه جلدی شد. در کتاب نام شاعران برده شده است، به عنوان مثال شاعری در حمله مغول ها خودش و کتاب هایش از بین رفته و در برخی تذکره ها و کتاب ها چند دانشمند به این شاعر اشاره کردند که چنین شاعری وجود داشته است اما من مطمئن نبودم برای همین صرف نظر کردم. مطمئنا تعداد شاعرانی که شیعه و فارسی زبان هستند و در مورد حضرت علی(ع) شعر گفته اند، بیش از اینهاست اما من فقط توانستم به این تعداد بپردازم.

هدف شما از پرداختن به اشعار سروده شده در وصف حضرت امیرالمومنین(ع) و جمع آوری آنها چه بوده است؟

کارشناس ارشد هوا فضا و کارشناس ارشد روانشناسی بالینی دارم. علاقه قلبی به حضرت علی (ع) دارم. این علاقه ریشه خانوادگی دارد، پدربزرگی داشتم که حسینیه ای داشت و ارادت خاصی به ائمه اطهار (ع) داشت و تمام دارایی و زمین های خود را وقف ساخت مدارس و صرف امور خیریه کرد.

هدف اصلی شما جدا از علاقه و ارادت قلبی چه بوده است؟

هدف دوم ام معرفی دانشمندان و بزرگان کشورم به مردم بود. وقتی نام ابن سینا را می آوریم. اولین چیزی که به ذهن می آید، فیلسوف و پزشک است. چند نفر از مردم ما می دانند که ابن سینا شاعر بزرگی بوده است؟ هدف ام این بود که وقتی خواننده کتاب ام را می خواند از اینکه با شاعران زیادی آشنا می شود، متعجب شود. ابوعلی سینا دیوان عظیمی داشت که حدود 40 صفحه آن در مورد حضرت مهدی(عج)، حضرت محمد(ص) و امام علی(ع) بود. وقتی می گوییم فردوسی، شاهنامه به ذهن می آید در صورتی که فردوسی اشعار زیادی در مورد امام علی (ع) سروده است. ناصرخسرو قبادیانی را با سفرنامه اش می شناسیم در صورتی که وی شاعر بزرگی بوده است که اشعار زیبایی در مورد امام علی (ع) دارد. مهدی سهیلی، قیصر امین پور و بهزاد اوستا را با کتاب های عاشقانه می شناسیم در صورتی که آنها عارف و درویش مسلک بودند و در مورد حضرت علی(ع) شعر سروده اند.

از چند منبع در مجموعه«سیمای حضرت علی (ع) در ادبیات شعر فارسی» استفاده شده است؟

1800 منبع. برای جلد اول از 700 منبع، برای جلد دوم 500 منبع و برای جلد سوم از 560 منبع استفاده کردم. به عنوان مثال چهار شاهنامه را کنار هم گذاشتم که به این اعتماد و باور برسم که فلان بیت حتما برای فردوسی است و اکثر منابع آن را تایید می کنند. از منابع مختلفی از جمله دیوان حافظ، گلستان سعدی، بوستان سعدی، دیوان شاه نعمت الله ولی استفاده کردم. از دیوان ها و کتاب های بسیاری بهره بردم. اساتید حوزه و دانشگاه باورشان نمی شد که این مجموعه این همه منبع داشته باشد.

مخاطب اصلی این مجموعه چه کسانی هستند؟

«سیمای حضرت علی (ع) در ادبیات شعر فارسی» به شدت برای اساتید و دانشجویان ادبیات، الهیات و عرفان، خواننده ها، ترانه سراها و مداحان خوب است. این مجموعه کاربردی و چند منظوره است.

در این مجموعه شاعران دسته بندی شده اند؟

بله.در جلد اول به شاعران قرن سوم تا دهم هجری قمری پرداختم. در قرن سوم اولین شاعران را داشتیم، علاوه بر اینکه قبل از آن اسلام خیلی در ایران نبوده است. رودکی به عنوان شاعر بزرگی که در مورد حضرت علی (ع) شعر گفته در قرن سوم بوده است. در جلد دوم شاعرانی که از قرن یازدهم تا سیزدهم هجری قمری زندگی می کردند، پرداخته شده است و در قرن سوم به شاعران قرن چهاردهم و معاصر. در این مجموعه به بزرگترین شاعران همچون فردوسی و نظامی تا شاعران جوانی که متولد 1368 و یا 1374 بودند، پرداختم. حتی شاعری که 23 سال داشت و قصیده و غزلی در مورد امام علی (ع) سروده بود را در این مجموعه مدنظر قرار دادم. در جلد سوم 200 صفحه نسخ خطی و دستخط شاعران را آورده ام تا خوانندگان ببینند مجموعه با چه مشقتی تهیه شده است. به کتابخانه های مختلف از جمله کتابخانه ملی رفتم، نسخ را اسکن کردم و در کتاب انعکاس دادم تا خواننده ببیند که برخی از اشعار خوانا نبوده است. من به جای برخی اشعار ناخوانا نقطه چین گذشتم و ارجاع دادم به نسخه خطی تا خواننده ببیند که این اشعار خوانا نبوده است. بدین ترتیب خواننده هم با مشقت و سختی کار آشنا می شود و هم منابع موجود را می بیند. ما شاعران خانم زیادی در طول تاریخ داشتیم که از مریدان حضرت علی (ع) بودند، مانند فصل بهار خانوم، خانوم کوچک، خانوم ام هانی، مستوره و حاج گوهر خانوم که همگی در مورد حضرت علی(ع) شعر سرودند. شاعرانی داشتیم که مشهور بودند مانند فروغ فرخزاد و پروین اما از آنها شعری درباره حضرت علی(ع) ندیدم. به عنوان مثال پروین در مورد خدا و حضرت محمد(ص) شعر سروده است. شاید من شعری از او در مورد امام علی(ع) پیدا نکرده ام.

پس مجموعه «سیمای حضرت علی (ع) در ادبیات شعر فارسی» در چاپ های بعدی می تواند تکمیل تر شود؟

 بله. اگر کسی گفت که دیوان و کتاب قدیمی از شاعران دارد که به موزه نداده است، می تواند به من اطلاع دهد. بنده آن کتاب را به منظور بررسی اشعار امانت می گیرم. ایمیل و شماره تلفن خودم را در این مجموعه گذاشتم تا افراد بتوانند در کامل شدن کتاب به من کمک کنند.

 گفتنی است، مجموعه سه جلدی «سیمای حضرت علی (ع) در ادبیات شعر فارسی» از سوی انتشارات میعاد اندیشه به چاپ رسیده است. تیراژ هر جلد هزار نسخه است. قیمت مجلدها به ترتیب 100، 70 و 70 هزار تومان است که در قطع وزیری و جلد سخت چاپ شده اند.