علم و هنر در زمینه های مختلف آثار جاویدانی را خلق کرده اند/ ضرورت توجه بیشتر به علوم الهی و انسانی

به گزارش خبرنگار خبرگزاری شبستان از اهواز، «غلامرضا اعوانی» در نشست حکمت و قلم که در بخش جنبی نمایشگاه کتاب خوزستان برگزار شد اظهار کرد: آگاهی چیزی است که پایان ندارد و هر چه انسان بر آگاهی خویش بیشتر بیافزاید قدر و منزلت او بیشتر می‌شود و به تعبیر ارسطو انسان همان است که می‌داند و دیگر هیچ.

رئیس انجمن حکمت و فلسفه ایران با بیان اینکه انسان تنها موجودی است که می‌تواند آگاهی خود را افزایش دهد افزود: البته حکمت با علم فرق اساسی دارد، حکمت آن چنان که تعریف شده، علم به حقایق اشیا به اندازه توانایی بشر است، اما علم به خصوص علوم جدید بیشتر به پدیدارها توجه دارند و قوانین را جستجو می‌کنند.

وی با اشاره به اینکه قدما بین علم طولی و عرضی فرق می‌گذاشتند؛ چیزی که امروزه مطرح نیست اما این طول و عرض از قرآن فهمیده شده است اضافه کرد: قرآن کریم می‌فرماید «بشتابید به سوی مغفرت پروردگارتان و بهشتی که عرض آن همین آسمان ها و زمین است» پس آسمان و زمین عرضی دارد که می‌بینیم، اما طول آن برای ما آشکار نیست.

اعوانی تصریح کرد: علوم هم طول و عرض دارند، انسان یک موجود طولی است، عرضی نیست در حالی که علوم امروز به عرض می‌پردازند، اما حکمت درصدد دست یافتن به عمق و طول حقیقت اشیا است؛ مثلا ریاضیات به کمیت می‌پردازد، یا موضوع طب، تن انسان است ولی حکمت مسئله عمیق‌تری دارد.

وی با بیان اینکه حکمت درباره این بحث می کند که چگونه خیری امکان وجوه یافته است عنوان کرد: هر خیری برای وجود باید امکان وجود داشته باشد و امر ممتنع هرگز وجود پیدا نمی کند.

رئیس انجمن حکمت و فلسفه ایران خاطر نشان کرد: برای اینکه خیری موجود شود باید امری ممکن باشد پس از لحاظ فلسفی کتابت با قلم خاص انسان است و موجودات دیگر غیر از خداوند و بعضی فرشتگان از آن بی بهره اند.

وی اذعان داشت: یکی از شرایط امکان حکمت داشتن علم یا به تعبیر دیگر داشتن عقل است و موجوداتی که فاقد عقل هستند، از ادارک معانی و حقایق و بیان آنها چه به صورت کتبی و یا شفاهی عاجزند.

این استاد فلسفه ایران با اشاره به اینکه کتاب قرآن کریم هم وجود قلم را با علم مرتبط دانسته ابراز کرد: قرآن وجود هر دو را به خداوند نسبت داده و از سویی سوره ای در قرآن به نام قلم وجود دارد که شان وجودی قلم را بیان می کند و معنی آن این است که خداوند انسان را به وسیله قلم تعلیم داده و به او علمی آموخته که هرگز آن را نمی دانسته است.

وی ادامه داد: پس بازگشت هر علمی با خدا است و علم هر داننده ای به علم العلم باز می گردد، بر این اساس یکی از تفاوت‌های حکمت با علم همین است که حکمت هر چیزی را از دید مبدا می‌بیند؛ مثلا آدم را تنزیل از مقام رب العالمین می‌داند.

نویسنده کتاب حکمت هنر معنوی در بخش دیگری از سخنان خود درباره تعریف انسان بیان کرد: وجه ممیز انسان از حیوانات دیگر به گفته فلاسفه، عقل و ادراک معانی است، اما برخی عرفا این را کافی نمی دانند؛ به اعتقاد آنها یک آیه در قرآن کریم وجود دارد که به بهترین وجه انسان را معرفی می‌کند، این آیه می‌‌فرماید: خداوند تمام اسماء الهی را به انسان آموزش داده و این اختصاص به انسان دارد.

وی خاطر نشان کرد: انسان صاحب قلم است به این دلیل که حقایق ایستا را درک می کند و مظهر همه حسنای الهی است، موجودات دیگر علم، عقل و نطق ندارند؛ عقل قدرت فهم حقایق اشیا را دارد، پس یکی از شرایط امکان کتابت‌ و به کار بردن قلم، علم است.

اعوانی یاد آور شد: امروز دین و علم در حال جدا شدن از فلسفه هستند و این موضوعی وحشتناک است چرا که دین، علم و فلسفه از مقاصد الهی خود جدا می‌‌شوند و این موضوع به انسان لطمه می‌زند.

وی با اشاره به اینکه باید قدر فرهنگ خود را بدانیم تاکید کرد: اگر امروز به فرهنگ‌های دیگر مراجعه کنید، خواهید دید چیزی به نام حکمت در آنها معنا ندارد؛ حتی در کشورهای اسلامی اصول عقاید هست اما حکمت نیست.

رئیس انجمن حکمت و فلسفه ایران اظهار داشت: قلم در پیدایش فرهنگ و در همه علوم و فنون به ویژه در فرهنگ ایرانی و اسلامی نقش بسیار مهمی دارد به طوری که در زمینه های مختلف علم و هنر آثار جاویدانی را پدید آورده اند.

وی بخش پایانی سخنان خود را به توضیح جایگاه بی نظیر دانشگاه جندی شاپور در جهان اختصاص داد و گفت: دانشگاه جندی شاپور دانشگاه ناشناخته، اما بسیار مهمی در تاریخ بشر بوده است و غربی‌ها در این باره تحقیقات بسیاری کرده‌اند.

اعوانی با بیان اینکه جندی شاپور، دانشگاه با عظمتی بوده است افزود: شهر جندی‌شاپور در زمان شاپور اول، وسعت زیادی داشته و از لحاظ شهرسازی بسیار ممتاز بوده، این شهر مرکز فرهنگ ایران در گذشته به شمار می‌آید چراکه قبل از اسلام، چهار یا پنج دانشگاه در جهان اهمیت داشته اما در میان‌ آنها فقط جندی شاپور بین‌المللی بوده، به طوری که فرهنگ‌های مختلف در آن وجود داشته و به چهار زبان در آن تدریس می‌شد؛ به عبارتی جندی شاپور یکی از مراکز بزرگ ترجمه بوده است.

وی تصریح کرد: این ها نشان می‌دهد که اینجا این اهلیت و صلاحیت را دارد که به آن موقعیت علمی بازگردد، ما باید به جوانان خود بگوییم گذشتگان ما در طلب علم به چه جایی رسیدند.

رئیس انجمن حکمت و فلسفه ایران با تاکید بر اینکه باید سرنوشت بزرگان را بخوانید و بدانید شب و روز همت و تلاش کردند ادامه داد: جوانان ما امروز در تکنولوژی به جایگاه خوبی رسیده‌اند، اما در زمینه علوم الهی و انسانی هم باید همت مضاعفی داشته باشند.