«عباس پناهی» در گفت وگو با خبرگزاری شبستان اظهار کرد: این کتاب نتیجه چندین سال پژوهش بر اسناد منتشر نشده گیلان در عصر مشروطه است.
عضو هیات علمی دانشگاه گیلان با اشاره به خدمات گیلانیان در پیروزی جنبش مشروطه اظهار کرد: این اسناد، تاریخ توده‌های مردم در آستانه تحولات جنبش مشروطه را به تصویر می‌کشد و از این منظر بسیار حائز اهمیت است.
این استاد تاریخ پژوهشکده گیلان شناسی توضیح داد: این کتاب اسناد تاریخی دوره زمانی ۱۲۸۸ تا ۱۳۰۳ خورشیدی را شامل می‌شود و به‌نوعی حساس‌ترین برهه زمانی را در بر می‌گیرد. زمانی‌که گیلان آبستن حوادث زیادی از جمله فتح تهران توسط مجاهدان مشروطه و همچنین جنبش جنگل به رهبری میرزا کوچک جنگلی و سرکوب این جنبش توسط رضا خان و آغاز عصر مدرنیته بوده است.
پناهی افزود: این اسناد از بین بیش از پنج هزار عریضه مردم به مجلس شورای ملی مورد بررسی و پژوهش قرار گرفته است. این عریضه‌ها از نظر کمیت بیشتر مربوط به سال‌های پیش از نخست‌وزیری رضا خان است.
نویسنده کتاب «اسناد گیلان در دوره مشروطیت» ابراز کرد: اسناد مورد بررسی قرار گرفته در ۶ محور دسته‌بندی شده است؛ دسته نخست، اسناد مربوط به عریضه‌های ملکی است که بیشترین حجم اسناد را تشکیل می‌دهد. دلیل آن این است که بعد از شکست جنبش مشروطه و با قدرت گرفتن دوباره مالکان، ایشان به دهقانان فشار مضاعفی وارد می‌کردند.
وی ادامه داد: تداوم این فشارها موجب نگارش شکواییه‌های ملکی و زمین زیادی شد که از گیلان به مجلس شورای ملی فرستاده می‌شد، به‌ویژه مردم عادی و رعایای بی‌سرپناه به دلیل اینکه حقوق ملکی آنها ضایع شده بود و در مرکز گیلان، گوش شنوایی برای شنیدن حرف‌های آنان وجود نداشت، توده‌ها عریضه‌ها و شکواییه‌های خود را به مجلس می‌فرستادند.
پناهی بیان کرد: دسته دوم اسناد مربوط به عریضه‌هایی است که مردم دوایر دولتی شکواییه داشتند و دادرسی و رفع ظلم و ستم از حاکمان و مالکان را طلب می‌کردند.
وی سومین فصل مورد بررسی را دادخواهی اصناف یر شمرد و اظهارداشت: گروه‌های صنفی و به‌ویژه بازرگانان و ماهیگیران از نفوذ اقتصادی و انحصاری روسیه در گیلان و فشار این کشور بر مردم گیلان، شاکی بوده و خواستار رسیدگی به این امر بودند.
این مورخ همچنین اظهار داشت: در دسته دیگر از اسناد مورد بررسی قرار گرفته، شکواییه مردم از ضعف مدیران ادارات دولتی، فساد مدیران، تعویق حقوق و مزایای کارمندان دولتی و به‌طور کلی نارسایی نظام بروکراسی اداری دولت مرکزی در گیلان است.
پناهی افزود: بخش دیگر نیز شکایت تجارتخانه‌ها و مردم از دولت به بهانه فقدان پول است که از پرداخت بدهی خود به مردم شانه خالی می‌کرد. در بین اسناد و عریضه‌های موجود، تعداد اندکی از اسناد نیز در ارتباط با جنبش جنگل موجود است.
عضو هیئت علمی دانشگاه گیلان درباره اهمیت این اسناد ابراز کرد: اسناد یاد شده می‌توانند نقش مهمی در تحلیل و توصیف اوضاع اجتماعی، فکری و اقتصادی گیلان در سال‌های پس از مشروطه تا به قدرت رسیدن رضا شاه داشته باشد.
گفتنی است، کتاب «اسناد گیلان در دوره مشروطیت» (مجلس دوم تا پنجم شورای ملی) به همت انتشارات کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی در قطع وزیری و در ۵۴۴ صفحه به قیمت ۵۰ هزار تومان منتشر شد.
نظر شما