بدلکاری، رشته ای که مغفول مانده است

خبرگزاری شبستان – البرز: بدلکاری به کارهای نمایشی خطرناکی گفته می شود که اشخاص ورزیده به جای هنرپیشه های اصلی انجام آن ها را بر عهده می گیرند. این حرفه شاخه های متعددی دارد که رانندگی دقیق و بدلکاری با خودرو یکی از آن هاست.
بدلکاری تلفیقی از ورزش و سینماست در حالیکه هیچ یک از متولیان امر مسئولیت تحت پوشش قرار دادن این قشر را بر عهده نمی گیرد درواقع زندگی بدلکاران یک بام و دو هواست.
محمدرضا گرشاسبی که ریاست اولین و تنها کمیته رانندگان بدلکار کشور در استان البرز را بر عهده دارد، یکی از هنرمندانی است که معتقد است فعالیت در این رشته علیرغم عشقی که مستلزم آن است، حمایت مسئولین را نیز می طلبد.
خبرنگار خبرگزاری شبستان در استان البرز با هدف معرفی این رشته شیرین و خطرناک به مردم گفت و گویی را با رئیس اولین کمیته رانندگان بدلکار کشور ترتیب داده است که در ادامه آن را می خوانید.
خودتان را به صورت کامل معرفی کنید.
محمدرضا گرشاسبی، متولد سال 1366، دارای مدرک کاردانی برق صنعتی، متاهل و ساکن شهر کرج هستم. یک دختر چهار ساله دارم. بدلکار و تیونر هستم. تیونر به فردی گفته می شود که تغییرات موتوری، گیربکسی و نرم افزاری را در خودروهای مسابقه ای و اسپرت داخل شهری صورت داده و با تقویت خودرو قدرت، شتاب و سرعت آن را افزایش می دهد. همچنین به آموزش «رانندگی دقیق» و «بدلکاری با خودرو» به صورت تئوری و عملی نیز مشغول هستم.
چطور شد که فعالیت در حرفه بدلکاری را آغاز کردید؟
من عاشق هیجان هستم و به هر کاری که دارای هیجان باشد علاقه دارم اما این هیجان به نحوی باید کنترل شده باشد. در رشته های ورزشی مختلفی از جمله تکواندو، اتومبیلرانی، کوهنوردی و صخره نوردی فعالیت داشته ام اما تنها کاری که توانسته مرا از نظر روحی راضی نگه دارد رانندگی بوده است و مابقی رشته ها نتوانستند جوابگوی هیجان من باشند.
بدلکاری ترکیبی از تمامی این رشته هاست و اتومبیلرانی، موتورسواری، مبارزات نمایشی، پرش از ارتفاع، راپل، آتش، کار با سلاح های سرد و گرم و رشته های دیگری در آن دخیل هستند و ترکیب این رشته ها با یکدیگر جذابیت و لذت خاصی دارد که نه تنها انرژی مرا کم نمی کند، بلکه موجب می شود به ادامه این فعالیت رغبت بیشتری پیدا کنم.
با توجه به وابستگی من به آدرنالین و رابطه مستقیم آن با شادی و نشاط و اینکه بدلکاری پر از آدرنالین است، علاقه شدیدی به این رشته پرهیجان پیدا کردم و دریافتم که تنها فعالیتی که می تواند مرا به اوج لذت و نشاط برساند بدلکاری است.
سال 1388 با مشاهده یک آگهی جذب و آموزش بدلکار به آن مکان مراجعه کردم و پس از تست و آموزش به تیم Action Stars به معنی ستارگان اکشن پیوستم. با توجه به اینکه حرفه اصلی من رانندگی است، پس از مدتی با انجام تست و پذیرفته شدن در آن، به عنوان مسئول بخش اتومبیلرانی این گروه انتخاب شدم که از آن پس انجام فعالیت های اتومبیلرانی و بدلکاری با خودرو به من واگذار شد.
پس از آن نیز بدلکاری را با تیم بدلکاران هنرکار ادامه دادم و در این تیم نیز سرپرست بخش اتومبیلرانی و مربی آموزش رانندگی دقیق به اعضای گروه شدم.
برای فعالیت در حرفه بدلکاری دوره های آموزشی گوناگونی از جمله تکواندو، هلال احمر، مدیریت بحران، مهارت های آموزش رانندگی و دوره بدلکاری مقدماتی را گذرانده ام و اکنون نیز در حال فراگیری بدلکاری حرفه ای هستم.
در خصوص دیگر توانایی ها و سوابق شغلی خود توضیح دهید.
بنده علاوه بر بازیگری اکشن، تکواندو و شنا، مدیر مؤسسه هنر حرکت نیز هستم؛ مؤسسه مردم نهاد یا سمنی که مانند کمیته رانندگان بدلکار در حوزه رانندگی دقیق و بدلکاری با خودرو فعالیت می کند. در رابطه با نام این مؤسسه نیز باید عرض کنم که منظور از حرکت، حرکت اتومبیل و منظور از هنر، توانایی اجرای حرکات مربوطه است. این مؤسسه علاوه بر فعالیت های آموزشی، همایش ها، نمایش ها و مسابقات خودرویی، بدلکاری با خودرو و ... را نیز پوشش می دهد.
همچنین مدیریت تون آپ مستر تیونیگ را نیز عهده دار هستم. در این مجموعه کارهای تیونیگ و تقویت خودرو، برق و انژکتور و کارهای روزمره خودروهای معمولی را انجام می دهیم.
طراحی و اجرای ماشین های مسابقه ای و اسپرت شهری نیز از دیگر فعالیت های بنده است. ماشین هایی که نیاز به تقویت و تیونینگ دارند، ابتدا باید مورد بررسی قرار گیرند، سپس طراحی و تغییرات موردنیاز در آن ها اعمال شود که برای این کار نیز ابتدا باید لوازم تهیه و سپس اجرا شود.
همچنین مسئول بخش بدلکاری و اتومبیلرانی دو تیم بدلکاری در استان البرز نیز هستم. در زمینه برق خودرو و برق صنعتی، مدارهای فرمان، طراحی، ساخت و قدرت راه اندازی ماشین آلات صنعتی و تابلو برق های صنعتی نیز فعالیت داشته ام.
هنر بدلکاری از چه اهمیت و جایگاهی برخوردار است؟
بدلکاری رنگ و لعاب خاصی به فیلم می دهد و دارای اهمیت ویژه ای است زیرا مخاطب با مشاهده صحنه های واقعی از حوادث جذب فیلم می شود. وجود بدلکاران حرفه ای به جای بازیگران در فیلم ها و انجام کارهای خاص و خارق العاده توسط آن ها به منظور حفظ امنیت عوامل نیز حائز اهمیت بسیاری است.
آیا این هنر نیاز به سرمایه گذاری دارد؟
سرمایه گذاری در این حرفه شامل آموزش و تهیه لوازم مربوط به آن به منظور ایمنی انفرادی و تیمی و اجرای آیتم هاست که بدون آن ها این کار غیرایمن و در برخی موارد غیرممکن است. هرچه سرمایه بیشتر باشد، می توان تجهیزات باکیفیت تر، ایمن تر، به روزتر و با تکنولوژی بهتر برای ارائه کاری قوی تر تهیه کرد.
این حرفه چه ثمراتی برای شما داشته است؟
بزرگترین ثمره این حرفه برای من تخلیه انرژی درونی ام بوده است اما من به این رشته به عنوان یک شغل نگاه نمی کنم. بنیان گذاری سبکی از اتومبیلرانی در کشور نیز ثمره دیگر این رشته بود که تحت نظارت هیأت اتومبیلرانی و موتورسواری استان البرز در سال 1397 صورت گرفت و به عنوان رئیس کمیته رانندگان بدلکار منصوب شدم.
اتومبیلرانی یک شاخه ورزشی است که زیرشاخه های مختلفی مانند آفرود، اسلالوم، درگ و ... دارد که یکی از این زیرشاخه ها به کمیته رانندگان بدلکار تبدیل شد. اعضای این کمیته رانندگان بدلکاری هستند که رانندگی دقیق و فیلری مانند با دستی پارک کردن بین دو خودرو یا حرکت راکفورد 180 درجه بین دو خودرو، رد کردن موانع به صورت فیلری یا میلی متری دقیق، برخورد با خودرو و پرش از آن به بیرون را به نمایش می گذارند.
به نظر من یکی از دقیق ترین سبک های اتومبیلرانی، اتومبیلرانی نمایشی است که در رشته دیریفت رانندگی دقیق به نمایش گذاشته می شود که این سبک ترکیبی از بدلکاری و اتومبیلرانی است. اسلالوم نیز یکی از زیرشاخه های این رشته و به معنی رد کردن موانع است.
کمیته رانندگان بدلکار مسابقه ای را به سبک اسلالومیک برگزار کرد یعنی شبیه به اسلالوم بود اما آیتم خاصی در آن وجود داشت؛ یک ماکت پلاستیکی انسان ساخته شده بود که راننده ها باید با سرعت به سمت آدمک حرکت و نزدیک آن ترمز می کردند؛ هرچه فاصله خودروی متوقف شده با ماکت کمتر بود امتیاز بیشتری را کسب می کردند.
آیتم هایی از جمله رمپینگ، دسته تو پارک، بک اسلالوم و بک راکفورد نیز در این مسابقه وجود داشت که تاکنون در هیچ یک از مسابقات اتومبیلرانی به کار نرفته اند به همین دلیل این مسابقه بسیار خاص بود و مورد توجه و استقبال افراد زیادی قرار گرفت.
کمیته رانندگان بدلکار با چه هدفی تأسیس شد؟
این کمیته قصد دارد حرفه بدلکاری با خودرو را از نظر علمی و عملی تقویت کند زیرا هم با اتومبیلرانی و رانندگی حرفه ای و دقیق آشنایی دارد و هم با سینما و زبان سینما و اکشن که رانندگان بدلکار به راحتی می توانند این دو کار را با یکدیگر تلفیق کنند.
امیدواریم تهیه کنندگان و کارگردانان جهت بدلکاری با خودرو به جای بهره گیری از کمیته های مختلف یا صرفا رانندگان از این کمیته استفاده کنند تا بازدهی بهتری نسبت به افرادی که با سینما و اکشن آشنایی ندارند را شاهد باشند.
به وفور دیده شده که بسیاری از تهیه کنندگان و کارگردانان برای رانندگی های حرفه ای در فیلم ها از اتومبیلرانان و قهرمانان این رشته استفاده کرده اند. این افراد رانندگان دقیقی هستند اما تجربه کار سینما و اکشن را ندارند و با سبک های تصویربرداری، زوایای دوربین، دکوپاژ، میزان سن، حفظ راکورد و ... آشنا نیستند اما اعضای کمیته رانندگان بدلکار با سینما و سبک های بدلکاری، اتومبیلرانی و رانندگی دقیق آشنایی کامل دارند.
در صورت استفاده از رانندگان اتومبیلران زمان بیشتری صرف می شود تا آن ها بتوانند با زبان سینما آشنا شوند و کاری که کارگردان از آن ها می خواهد را انجام دهند. توانایی رانندگی بدلکاران به اندازه اتومبیلرانان نیست اما زبان سینما را می شناسند. از مابقی بدلکارانی که رانندگی خوبی دارند می توان برای کارهای اکشن رانندگی نه صرفا تصادف یا چپ کردن خودرو، تعقیب و گریز و حرکات نمایشی استفاده کرد.
از تأثیرات بدلکاری بر زندگی خود بگویید و توضیح دهید که این حرفه کجا به کمک شما آمده است.
ایجاد هیجان در خانه و علاقه شدید همسر و فرزندم و نیز ورود شریک زندگی ام به این حرفه از تاثیرات فعالیت من در رشته بدلکاری است. همچنین با استفاده صحیح و به موقع از مهارت های این رشته از خطرات به وجود آمده در زندگی روزمره جلوگیری کردم و از آن ها جان سالم به در بردم.
به طور مثال در حال حرکت در یک خیابان بودم که خودرویی به سمت من آمد و با یکدیگر برخورد نیز داشتیم اما با توجه به اینکه بدلکاری ملکه ذهن ما شده توانستم با انجام حرکت برخورد با خودرو آسیب این حادثه را به صفر برسانم.
در حرفه بدلکاری پیش از آموزش آتش باید اطفای حریق را نیز آموزش ببینیم که از این مهارت زمانی که خانه پدرم دچار حریق شد استفاده و آتش را مهار کردم. این خطرات در زندگی شخصی همه ما وجود دارد که خداروشکر فن بدلکاری در این زمینه کمک بسیاری به من کرده است.
چه افتخاراتی در این حرفه کسب کرده اید؟
به نظر من افتخارات بدلکاران اقداماتی است که در فیلم ها انجام می دهند که خروجی مطلوبی را حاصل می کند و مخاطب حین تماشای صحنه اکشن جذب و میخکوب فیلم وعلاقمند به شناخت بدلکاران می شود.
بنیان گذاری کمیته رانندگان بدلکار به کمک هیات اتومبیلرانی و موتورسواری استان البرز از دیگر افتخاراتی است که به آن می بالم.
طراحی و برگزاری مسابقه اتومبیلرانی به سبکی نوین برای نخستین بار در ایران با موضوع رانندگی دقیق که در آن از آیتم های مشابه بدلکاری مانند برخورد انسان با خودرو استفاده شد و دارای ارزش و اهمیت بالایی بود برای من یک افتخار است.
این مسابقه به نوبه خود در تاریخ فدراسیون تک بود زیرا تاکنون چنین مسابقه ای به این سبک برگزار نشده است. رقابت سختی بود اما افراد زیادی در آن موفق شدند. البته بسیاری از آیتم ها را نیز سبک کردیم تا سایر افراد نیز بتوانند در این مسابقه شرکت و خود را ارزیابی کنند.
بدلکاری تاکنون چه مشکلاتی برای شما ایجاد کرده است؟ از شیرینی ها و سختی های این حرفه بگویید.
به لطف خدا تا به امروز هیچ مشکلی در این حرفه برای من پیش نیامده است و امیدواریم از این پس نیز به همین روال سپری شود.
یکی از شیرینی های بدلکاری انجام کارهایی است که از توانایی هر کسی خارج است و این وجه تمایز، لذت و قدرتی خاص را درون انسان ایجاد می کند اما این حرفه سختی هایی همچون تمرینات دشوار، غلبه بر استرس و داشتن اعتماد به نفس بالا همراه با محاسبات دقیق در انجام کار را نیز دارد و حتی یک بدلکار باید بازیگری را نیز آموزش دیده باشد تا بتواند به جای یک شخص بازی کند، مانند او راه برود، لباس بپوشد، غذا بخورد و ....
از خاطرات تلخ و شیرین این کار برای ما بگویید.
من به شخصه خاطره تلخی از بدلکاری ندارم اما خبر فوت استاد پیمان ابدی نه تنها برای من بلکه برای جامعه بدلکاری و سینما تلخ ترین خاطره است.
تمامی لحظات فعالیت در این رشته شیرینی های خاص خود را دارد اما بهترین خاطره من زمانی است که ثبت کمیته رانندگان بدلکار تایید شد و نامگذاری این کمیته را به خودم محول کردند.
با توجه به خطرات احتمالی بدلکاری، تحت پوشش بیمه خاصی هستید؟
به دلیل اینکه این حرفه را نه اداره کل فرهنگ و ارشاد و نه اداره کل ورزش و جوانان تحت پوشش قرار نمی دهند بیمه ورزشی خاصی ندارد و ما بدلکاران شخصا خودمان را بیمه عمر یا حوادث می کنیم. من به شخصه علاوه بر بیمه تامین اجتماعی خود را بیمه عمر و حوادث نیز کرده ام.
آیا تاکنون مورد حمایت مسئولین قرار گرفته اید؟
متاسفانه تا به حال هیچ ارگانی جهت حمایت از بدلکاران اعلام آمادگی نکرده است. بنده به شخصه درخواستی در این زمینه به مجموعه یا ارگانی نداده ام اما اساتید من با اداره کل ارشاد و ورزش و جوانان مذاکره کرده اند اما هیچ یک از آن ها مسئولیت حمایت از بدلکاران را بر عهده نگرفته اند. ارشاد معتقد است ما ورزشکاریم و اعتقاد اداره ورزش نیز این است که ما اهالی سینما هستیم.
تنها مجموعه ای که تاکنون در بخش «رانندگی» از ما حمایت کرده هیأت اتومبیلرانی و موتورسواری استان البرز بوده است. ما مدیون تلاش های ریاست این هیأت هستیم زیرا بالاخره یکی از بخش های بدلکاری زیر مجموعه یک ارگان دولتی یا نیمه دولتی به نام هیأت اتومبیلرانی قرار گرفته است. این هیات زیرمجموعه فدراسیون اتومبیلرانی کشور است.
چه درخواستی از مسئولین دارید؟
چون حرفه بدلکاری تحت نظر اداره ورزش و جوانان یا اداره کل فرهنگ و ارشاد نیست، نمی توان با ارگان ها همکاری و از آن ها درخواست کمک کرد و حتی بیمه ورزشی نیز شامل حال بدلکاران نمی شود. از مسئولین تقاضا داریم فکری به حال بدلکاران کنند تا آن ها نیز بتوانند تحت پوشش ارگان یا مجموعه ای قرار گیرند و از این طریق از بیمه، بازنشستگی، خدمات درمانی و ... بهره مند شوند.
همچنین امیدوارم با پیگیری مسئولین و رؤسای هیأت های ورزشی و ریاست فدراسیون اتومبیلرانی و موتورسواری کشور، کمیته رانندگان بدلکار در تمامی استان ها راه اندازی شود و تنها محدود به استان البرز نباشد.
گروه هایی بدون اخذ مجوز و داشتن علم کافی در زمینه بدلکاری فعالیت می کنند که موجب ایجاد خسارت مالی و جانی برای خود و تهیه کنندگان می شوند که از مسئولین مربوطه درخواست داریم از فعالیت این گروه ها جلوگیری کنند.
به نظر شما حق مطلب در خصوص حرفه بدلکاری و بدلکاران ادا شده است؟
خیر. به اعتقاد من این رشته هم ورزشی است و هم سینمایی اما هیچ یک از ارگان های مربوطه بخش خودشان را نیز قبول نمی کنند. به نظر من باید انجمن یا فدراسیونی زیر مجموعه ورزش تشکیل شود و به ثبت برسد و بدلکاران را تحت پوشش قرار دهد.
درست است که کار ما سینمایی است اما یک حرفه ورزشی محسوب می شود. نظر شخصی من این است که وزارت ورزش باید مسئولیت تحت پوشش قرار دادن این قشر را بر عهده گیرد زیرا این حرفه نوعی ورزش است که از مهارت آموختگان آن در فیلم ها استفاده می شود.
حتی اسامی تیم بدلکاری در پایانی ترین نقطه های تیتراژ فیلم ها قرار می گیرد و جایگاه خاصی برای آن ها قائل نمی شوند در صورتی که بدلکاران و صحنه های اکشن زیبایی های فیلم ها را رقم می زنند که چهره واقعی آن ها نیز به تصویر کشیده نمی شود.
پیشنهاد و توصیه شما به افرادی که قصد ورود به حرفه بدلکاری را دارند چیست؟
این حرفه بیشتر عشق است و کسی که عاشق آن نباشد نمی تواند ادامه دهد. بیشتر باید به این حرفه عشق ورزید تا اینکه به آینده و نتایج آن فکر کرد اما کسانی که به فکر آینده خود در این رشته هستند و قصد ادامه دادن آن را دارند می توانند در آینده به اشخاص بزرگی تبدیل شوند که تمامی کارگردانان و فیلمسازان آن ها را بشناسند و قراردادهای سنگین ببندند و درآمدهای خوبی کسب کنند.
متاسفانه آینده قهرمانی جهانی در این حرفه وجود ندارد و تنها دیده شدن در پشت صحنه است نه حتی روی صحنه مگر کسانی که هم بازیگر باشند و هم بدلکار و به عنوان بازیگر اکشن به روی صحنه بیایند که چهره واقعی آن ها نیز دیده شود مانند جکی جان و بروسلی. این افراد «بازیگران اکشن» هستند یعنی بدلکاری شخصیت خود را خودشان انجام می دهند.
در بهترین حالت، آینده این رشته تبدیل شدن به یک بازیگر اکشن یا مربی سرشناس است. پیشنهاد می کنم افراد علاقمند به این حرفه پیش از ورود به تیم های مربوطه جهت فراگیری مهارت های این رشته ابتدا تحقیقات لازم را انجام دهند و پس از حصول اطمینان از دارا بودن مجوزهای لازم و نحوه تدریس اقدام به ثبت نام کنند.
چه درسی از کار خود (بدلکاری) گرفته اید؟
در لحظه لحظه این کار درسی نهفته است اما بزرگترین درس اجرای کار تیمی و همبستگی میان اعضا بوده است. البته برداشت شخصی من از بدلکاری این است که هرآنچه که دیده می شود حقیقی و هرآنچه که دیده نمی شود غیرحقیقی نیست. درس دیگر نیز انجام محاسبات دقیق در تمامی امور در کار و زندگی است.
اگر فرزندتان در آینده بخواهد وارد این حرفه شود موافقت می کنید؟
اگر تمامی موارد را رعایت کند بله موافقت می کنم. چون من و همسرم هر دو بدلکار هستیم، اصول، لغات و کلمات، زبان سینما و ... را در منزل به فرزندمان نیز آموزش می دهیم و گاهی وی را با خود به باشگاه های بدلکاری یا سر صحنه فیلمبرداری می برم که با سیستم ها و رفتارهای سر صحنه آشنا شود. در واقع فعالیت او از هم اکنون آغاز شده است.
بزرگترین آرزوی شما چیست؟
بزرگترین آرزوی من در حرفه بدلکاری ثبت رکوردی نوین در این عرصه است که با تحقق آن رسالتم را به پایان رسانده ام.

گفت و گو: مینا صدیقیان