الگوی عملی از سیره و منش معصومان و بزرگان دین ارائه کنیم

به گزارش خبرنگار گروه قرآن و معارف خبرگزاری شبستان، پانزدهم شوال سالروز جنگ احد و شهادت حضرت حمزه (ع) عموی باوفا و والا مقام پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) است. جایگاه حمزه به گونه ای رفیع است که در روزهای غربت و تنهائی امیرالمؤمنین (علیه السلام) و غصب حق خلافت، آن حضرت چنین فرمودند: وا حمزتاه، و لا حمزة لی الیوم. حمزه کجاست تا یاری ام کند، من که امروز حمزه ای ندارم. در جنگ بدر در حالی که مسلمانان در اقلیت بودند در کنار امیرالمؤمنین (علیه السلام) رشادت و جنگاوری از خود نشان داد. خبرنگار گروه قرآن و معارف خبرگزاری شبستان در این باره با حجت الاسلام «حمیدرضا مطهری» عضو هیات علمی و مدیر پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت(ع) به گفت و گو پرداخته است که در ادامه می خوانیم.

 حضرت حمزه سیدالشهدا چه ویژگی‌های شخصیتی داشتند؟

حضرت حمزه یکی از مهمترین شخصیت های تاریخ اسلام و عصر نبوی است و شخصیتی که در یاری پیامبر اسلام از هیچ کوششی دریغ نکرد و با گرویدن حضرت حمزه (ع) به اسلام، حضرت محمد تقویت شدند و با عده زیادی که به دشمنی با پیامبر و آزار و اذیت ایشان می پرداختند به مقابله برخاست. حضرت حمزه از نظر سنی به پیامبر نزدیک بود و در سال های صدر اسلام مسلمان شد یعنی در سال دوم بعثت به دین اسلام ایمان آورد. سید الشهدا همواره همراه پیامبر گرامی اسلام بودند و در زمان هجرت حضرت محمد (ص) جزو مهاجران اولیه بود. در جنگ های پیامبر یکی از افرادی بود که جزو پرچمداران اسلام محسوب می شد و احساس پشتوانه و نقطه اتکای مهمی برای پیامبر بودند و جایگاه ویژه ای در نزد رسول خدا و مسلمانان داشت.

چرا شهادت حضرت حمزه (ع) بر پیامبر بسیار ناگوار بود؟

حضرت حمزه (ع) نقطه اتکای مهمی برای پیامبر اسلام بودند و جایگاه ویژه ای در نزد ایشان داشت. از پیامبر اسلام در مقابل مشرکان حمایت می کرد. بنابراین حمایت از پیامبر و جلوگیری از آزار مشرکان و شرکت در جنگ های مختلف از جمله نکاتی است که باعث شد تا جایگاه حضرت حمزه در نزد پیامبر بالاتر برود. حضرت حمزه در جنگ های بدر و احد رشادت های زیادی از خود نشان داد و سرانجام در جنگ احد به شهادت رسید.

 حضرت حمزه علیه السلام چه نقش و تاثیری در تاریخ اسلام داشتند؟

ابوجهل یکی از کسانی بود که در دشمنی با پیامبر و مسلمانان از هیچ اقدامی دریغ نمی کرد. یکی از شاهدان مواجهه حمزه با ابوجهل بازگو می کند که حضرت حمزه به سراغ ابوجهل رفت و با کمان خود چنان بر سر ابوجهل کوبید که سرش زخمی شد و خطاب به او گفت که به حضرت محمد بدگویی می کنی مگر نمی دانی که من به دین او درآمده ام در حالی که نمی گوید به فرزند برادر من بدگویی کرده ای بلکه می گوید به پیامبر اسلام بدگویی می کنی. این نشان دهنده جایگاه حمزه در نزد پیامبر است.

 حضرت حمزه در جنگ بدر که اولین جنگ مستقیم مسلمانان با مشرکان بود، برخی از مهمترین سران مشرکان را از بین برد و بسیاری از آنها به دست حضرت حمزه کشته شدند و این موضوع باعث کینه و دشمنی علیه حضرت حمزه شد. از طرفی ابوسفیان چند روز به خانواده های کشته شدگان بدر اجازه عزاداری نداد تا حرص و کینه آنها از بین نرود و برای جنگ بعدی آماده شوند؛ بنابراین مشرکان در جنگ احد به خونخواهی کشته های بدر آمدند به طوری که هند همسر ابوسفیان که پدر، برادر و عمویش را در جنگ بدر از دست داده است، کینه حضرت حمزه را دارد؛ بنابراین به سراغ غلام وحشی خود می رود و با وعده آزادی از او می خواهد تا یکی از این سه نفر یعنی حضرت محمد (ص)، امام علی (ع) یا حضرت حمزه (ع) را به شهادت برساند و از آنجا که وحشی موفق نمی شود پیامبر و امام علی را به شهادت برساند، از پشت سر به حضرت حمزه (ع) حمله می کند و ایشان را به شهادت می رساند و حضرت را مثله کرده و جگر حضرت سیدالشهدا را از سینه بیرون می آورد.

با اینکه وحشی قاتل حضرت حمزه (ع) با آوردن اسلام مورد عفو پیامبر قرار گرفت اما چرا پیامبر اسلام (ص) به وحشی گفتند که خودت را از نظرم دور بدار و جلوی چشمم نباش؟

عفو وحشی قاتل حضرت حمزه (ع)، نهایت رفعت پیامبر اسلام را نشان می دهد و بهرغم آنکه وحشی جنایت بزرگ علیه حضرت حمزه انجام داده است و در کنار شهادت ایشان، به پیکر مطهر وی جسارت کرده و ایشان را مثله می کند، همه انتظار داشتند که پیامبر وحشی را مجازات و قصاص کند و پیامبر اسلام (ص) از قبل هم این موضوع را اعلام کرده بودند که وحشی باید قصاص شود اما وقتی وحشی اسلام می آورد، مانند بسیاری از کسانی که به دین اسلام گرویده اند، مورد عفو قرار می گیرد اما پیامبر در کنار اینکه وحشی را مورد عفو قرار می دهد، خطاب به او می گوید که تا آخر عمر جلوی چشم من نباش.

 حضرت حمزه (ع) در احتجاجات بسیاری از معصومان حضور دارد. حضرت علی (ع)، امام حسن(ع) و امام حسین (ع) بارها به شخصیت حمزه می پردازند و در جاهای مختلف از ایشان یاد می کنند و به آن استناد می کنند. تنها فردی که نماز میت برای وی با ۷۰ تکبیر خوانده شده، حضرت حمزه (ع) است. نماز میت پنج تکبیر دارد درحالیکه پیامبر در نماز میت حضرت حمزه 70 بار تکبیر می گوید و این چیزی است که قابل قیاس نیست.

در شناساندن سیره بزرگان دین و معصومان بسیار بسیار ضعیف عمل کرده ایم. باید سیره معصومان را بشناسانیم یعنی به روش های مختلف سیره معصومان و اهل بیت را به مردم بشناسانیم و به صرف گفتار نباشد و در عمل و رفتار به معرفی سیره ایشان بپردازیم و خود نیز عامل به آن باشیم. حضرت علی می فرماید: «و لعن‌الله الامرین بالمعروف التارکین له و الناهین عن المنکر العاملین به» خداوند لعنت کند کسانی را که امر به معروف می‌کنند، ولی تارک آنند و نهی از منکر می‌نمایند، ولی عامل به آن هستند. اگر می خواهیم منش و روش بزرگان دین در جامعه شناخته شود باید در رفتار عملی خود به آنها بپردازیم.