لزوم استفاده از ظرفیت فضای مجازی در بحران کرونا/ پیگیری ۶۰ پروژه پژوهشی قرآنی در پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری شبستان،  پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن کریم در زمینه هایی مانند ترجمه قرآن، تفسیر رهنما، موضوع شناسی، دایره المعارف قرآن، تربیت و همکاری با نیروهای قرآنی فعالیت می کند با توجه به اینکه بحران کرونا تمام فعالیت های اجتماعی، سیاسی ، فرهنگی، دینی و قرآنی کشور را تحت الشعاع قرارداده و مشکلاتی برای برپایی محافل مذهبی و قرآنی به وجود آورده است لذا پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن کریم فعالیت‌های مختلفی با هدف استفاده از ظرفیت‌های فضای مجازی برای تبلیغ و ترویج قرآن تدوین کرده است که در این خصوص با حجت الاسلام «محمدصادق یوسفی مقدم»، رئیس پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن کریم گفت و گویی انجام دادیم که مشروح آن تقدیم حضورتان می شود.

پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن  کریم در سال جهش تولید چه فعالیت ها و برنامه هایی دارد؟

پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن کریم در سال 99 برنامه های خود را در چند بخش اجرایی خواهد کرد. یک بخش ادامه فعالیت های گذشته و بخش دیگر ادامه برنامه های مستمر و تکمیلی است. در مجموع پژوهشکده حدود 60 پروژه در حال انجام دارد که برخی از این پروژه ها جدید و برخی هم مانند پروژه دایره المعارف قرآن کریم که از جمله پروژه های مستمر می باشد که 17 جلد آن آماده نشر و جلد 19 و 18 آن در دست انجام است که باید به اتمام برسد. همچنین پروژه بازنگری فرهنگ قرآن کریم نیز یکی دیگر از پروژه های کلان و ارزشمند است که امسال به اتمام خواهد رسید و پروژه مستمر دیگر بحث قرآن و استشراق است که در ذیل آن، پروژه های قابل توجه ای در حال انجام است؛ ضمن اینکه پروژه های فقه قرائت، اختلاف قرائات، آداب قرائات که جزو پروژه های در حال انجام هستند. پروژه فقه قرائت در سال 96 به اتمام رسیده و پروژه اختلاف قرائات هم امسال به پایان خواهد رسید و پروژه مرجعیت علمی قرآن از دیگر پروژه های مهم پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن است که خوشبختانه زیرساخت های مرجعیت علمی آن فراهم شده که امیدواریم با استارت آن در سال جهش تولید، تولیداتی در حوزه مرجعیت علمی قرآن داشته باشیم کما اینکه برخی از این پروژه ها را در حوزه مرجعیت علمی قرآن تعریف کردیم که تا پایان سال خروجی آنها مشخص می شود.

پژوهشکده چه راهکارهای قرآنی برای زندگی بهتر مردم در شرایط کرونا اندیشده است؟

ما از فرهنگ قرآن و حوزه های مختلف، فرهنگ نامه های تخصصی استخراج کردیم. در دایره المعارف قرآن، بعضی فرهنگ نامه های تخصصی استخراج شده و بعضی هم در حال استخراج است. این فرهنگ های تخصصی از جمله موضوعاتی هستند که برای ما حکم زیرساخت حوزه مرجعیت علمی قرآن را دارند و همچنین در حوزه مرجعیت علمی قرآن مصاحبه هایی با فرهیختگان علوم قرآنی صورت گرفته است که آماده نشر می باشد؛ ضمن اینکه نشست های علمی و هم اندیشی هایی در حوزه مرجعیت علمی قرآن برگزار و مقالات علمی تحت عنوان واکاوی اندیشه های شخصیت های علمی در حوزه مرجعیت علمی قرآن تدوین کردیم که همگی در حال نشر می باشند. در واقع طبق برنامه ریزی های صورت گرفته مقرر شده، رویکرد پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن در همه گروه های علمی، مرجعیت علمی قرآن شود، به طوری که تا 3- 4 ماه آینده هیچ پروژه ای غیر از پروژه مرجعیت علمی قرآن پذیرفته نخواهد شد مگر در موارد خاص که ناگزیر به پذیرش آن باشیم. همچنین پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن با هدف ارائه راهکارهای قرآنی برای زندگی بهتر، اقدام به فعالیت در شبکه‌های اجتماعی با عنوان «قرآن و زندگی» کرده و در این راستا کانال «قرآن و زندگی» در پیام‌رسان‌های ایتا و تلگرام و صفحه قرآن و زندگی در اینستاگرام با آدرس maarefquran ایجاد کرده است و گروه «قرآن و زندگی» در پیام‌رسان واتساپ فعالیت می‌کند.

ما درحوزه دایره المعارف نگاری هم دانش نامه نوجوانان را تدوین کردیم، ضمن اینکه فعالیت های گسترده علمی و پژوهشی مانند دانش نامه نوجوانان برای کودکان و نوجوانان را در دست انجام داریم که جلد هفتم آن برای نشر ارسال شده و جلد هشتم آن در حال انجام است؛ ضمن اینکه "پیام های آسمانی اسم تفسیر" برای کودکان هم از جمله برنامه های پژوهشکده است که برخی از جلدهای آن برای چاپ ارسال شده است.بحث عرفان در آینه قرآن نیز از دیگر پروژه های کلانی بود که به اتمام رسیده در صورتی که محقق این پروژه هرچه زودتر نظرات ارزیابان را اعمال کند، می توانیم شاهد این پروژه ها در سال جاری باشیم.

در پژوهشکده فرهنگ قرآن و معارف چه اقداماتی در حوزه فضای مجازی صورت گرفته است؟

ما در حوزه فضای مجازی پرتال جامع قرآن کریم را راه اندازی کردیم. این پرتال باید هم از لحاظ کمی و هم کیفی توسعه یابد کما اینکه اقداماتی هم در این زمینه صورت گرفته است. همچنین سبد قرآنی نیز از جمله برنامه های ما در فضای مجازی است که در حال حاضر در اختیار مخاطبان قرار گرفته و افراد می توانند با مراجعه به آن دیدگاه های خود را ملاحظه و بارگزاری کنند؛ ضمن اینکه تکمیل برخی از سایت های راه اندازی شده از دیگر برنامه های ما در حوزه فضای مجازی است که در این راستا می توان به سایت قرآن استشراق اشاره کرد که ظرف چند ماه آینده تمام اطلاعات و خروجی آن در سایت بارگزاری خواهد شد و همچنین حدود 300 مقاله خارجی و داخلی که به طور مستقیم و غیر مستقیم مربوط به مرجعیت علمی قرآن کریم بودند را شناسایی و در سایت بارگزاری خواهیم کرد. در واقع عمده کار ما در سال جاری به غیر از انجام فعالیت در کلان پروژه های جاری، حرکت به سمت مرجعیت علمی قرآن کریم است؛ ضمن اینکه در هفته جاری هم جلسه ای برگزار شد که در آن برنامه ریزی های لازم در مرجعیت علمی قرآن برای پروژه قرآنی استشراق صورت گرفت.

 از ظرفیت های فضای مجازی در بحران کرونا چگونه استفاده کردید؟

بحث استفاده از فضای مجازی در شرایط فعلی بسیار مهم است. با تقویت ظرفیت آن می توانیم فعالیت های خود را توسعه و گسترش دهیم هرچند ما در بحران کرونا هم از ظرفیت فضای مجازی استفاده کردیم و برنامه های پژوهشی خود را تعطیل نکردیم مانند برنامه شورای پژوهشی پژوهشکده که در صورت نیاز به صورت مجازی برگزار شده است. این کار نه تنها برای دوران کرونا بلکه برای پسا کرونا هم می تواند مفید باشد؛ اینکه ما می توانیم از ظرفیت شخصیت های غیر قابل دسترس در مباحث دینی، طراحی و ارزیابی پروژه ها و نظارت های علمی استفاده کنیم و در صورت تقویت این ارتباطات در فضای مجازی می توانیم از توانایی افراد در داخل و خارج کشور در توسعه و تقویت فعالیت های پژوهشی و علمی قرآن کریم بهره مند شویم؛ ضمن اینکه در هزینه ایاب و ذهاب دعوت کنندگان از شهرستان ها یا کشورهای خارجی هم صرفه جویی می شود و بدون پرداخت این هزینه در فضای مجازی از ظرفیت و توانایی آنها استفاده می کنیم.

هرچند بحران کرونا تلخی هایی برای ما داشت اما در صورتی که این کار تقویت شود و از نظر کمی و کیفی ارتقا یابد، می تواند زمینه توسعه علمی و پژوهشی را برای ما فراهم کند البته ما در این زمینه فعالیت های جانبی دیگری داشتیم از جمله راه اندازی کانال قرآن و زندگی در ماه مبارک رمضان بود، در این کانال اعضای هیئت علمی، علاوه بر مباحث عمومی، مباحث علمی نیز به مخاطبان ارایه می دادند و همچنین نشست های پاسخ و پرسش نیز در این کانال صورت می گرفت. در حال حاضر نیز افراد می توانند با مراجعه به این کانال از مباحث آن استفاده کنند. هدف ما تقویت این کانال است البته به غیر از مباحث قرآنی مباحث علمی نیز در آن فراهم خواهد شد، به گونه ای که برای همه افراد قابل استفاده و بهره برداری باشد لذا تقویت و توسعه پرتال قرآنی از جمله برنامه های مهم ما در فضای مجازی است. همچنین تقویت سبد قرآنی و تقویت سایت های جدید راه اندازی شده مانند سایت نظام سازی قرآنی نیز از برنامه های مهم ما است که تا چند ماه دیگر تمام اطلاعات لازم برای کاربران در حوزه مطالعات نظام سازی در این سایت بارگزاری خواهد شد. در مجموع فعالیت های مربوط به فضای مجازی الزامی است که باید مورد توجه قرار گیرد و ما هم در این زمینه اقدامات لازم را انجام خواهیم داد.

چشم انداز پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن  را چگونه می بینید؟

آینده این پژوهشکده را آینده ای روشن می بینیم و در این جهت که بتوانیم پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی و دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم را از نظر نگاه قرآن و استشراق به یک مرحله ارزنده و بالنده ای برسانیم که چشم همه مراکز علمی در داخل و خارج از کشور به این پژوهشکده باشد.