یکی از محله های قدیمی شیراز که با باغ های کوچک و بزرگ و دیوارهای کاه گلی از 11 محله معروف و اصلی شیراز بود، محله «لب‌آب» است که گرچه اثری از باغ هایش باقی نمانده اما هنوز هم رونق دارد و بافت قدیمی خود را در کوچه پس کوچه هایش حفظ کرده است.
محله لب آب در شمار پنج محله «نعمتی» شیراز قرار می گرفت و به دلیل عبور بخش اعظم آب‌های قنات‌های جاری قصردشت از این محله به این نام خوانده می شد و هنوز هم به همان اسم دیرینه خود شناخته می شود.
لب آب
همانطور که در بسیاری از محله های قدیمی شهر، شاهد ساخت ماندگاری بناهای تاریخی هستیم در لب آب نیز آثار عدیده ای بر جای مانده است این چنین توصیف شده است:
یک پژوهشگر بافت تاریخی و گردشگری با اشاره به آثار تاریخی باقی مانده در محله لب آب شیراز می گوید: در این محله کهن، اماکن ارزشمندی باقی مانده که قدمت بخشی از آنها به قرن هشتم و نهم هجری می‌رسد و برخی آثار نیز دارای سبک معماری ویژه هستند.
«محمدرضا احمدی» ادامه می دهد: از بناهای این محله تاریخی می توان به بقعه «علمدار» و مدرسه «منصوریه»، متعلق به قرن 9 هجری اشاره کرد.
وی اضافه می کند: در این محله، 2 مسجد قدیمی «آقالَر» و «آتشی‌ها» وجود دارد که مسجد «آقالَر» در نزدیکی مدرسه «منصوریه» از مساجد دوره قاجار با معماری خاص خود از جاذبه های گردشگری مذهبی و تاریخی شهر شیراز به شمار می رود.
شبستان
شبستان از عناصر اصلی معماری مساجد به شمار می رود که نمازخانه مسجد به شمار می رود و اغلب شامل چندین ردیف ستون است که سقفی مسطح را نگه داشته اند.
شبستان ها، فضاهایی سرپوشیده و دارای ستون ها مشابه و موازی هستند که از یک سو نیز به صحن مسجد راه پیدا می کنند و در محل محراب، فاصله ستون ها در شبستان بیشتر می شود و یا در مقابل محراب، گنبدی در شبستان برپا می شود.
انتظام شبستان در مساجد تاریخی شیراز بیش از هر چیز از جهت قبله و عدم به کارگیری گنبد و شکل زمین و همسایگی هاست و انتظام شبستان با تناسبات حیاط انجام می شود.
در طراحی مساجد شیراز، اغلب تمام عرض مستطیل به یکی از اضلاع حیاط اختصاص داده می شود و ضلع دیگر حیاط متناسب با اختصاص فضا به شبستان معین می شود.
آقالَر
قدمت مسجد تاریخی «آقالَر» که در محله لب آب شیراز قرار دارد به عصر قاجار بازمی گردد که یک راهنمای گردشگری این مسجد را این گونه توصیف می کند:
یک راهنمای گردشگری با توصیف سردر ورودی مسجد «آقالر» می گوید: سر در این بنا از یک طاق سنگی یکپارچه تشکیل شده است که بر فراز آن تزئینات کاشیکاری به چشم می خورد.
«عظیمه داوری» ادامه می دهد: در ورودی بنا با ازاره های سنگی بی نظیری مزین شده است و پس از عبور از یک دالان کوچک مربع شکل با یک پله به حیاط مسجد می رسیم که گرداگرد آن با طاق نماهایی بزرگ و کوچک احاطه شده است.
وی اضافه می کند: سبک آجرکاری بالای طاق نماهای حیاط به شکل خفته و راسته است و یک حوض کوچک مربعی در وسط حیاط، فضای دنجی را به وجود آورده است.
داوری با اشاره به شبستان این مسجد بیان می کند: شبستان مسجد در ضلع غربی و جنوبی بنا قرار دارد و شبستان جنوبی به اندازه یک متر از حیاط پایین تر است و در تابستان ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
وی می افزاید: شبستان ضلع غربی بنا، همسطح حیاط مسجد است و کاربرد زمستانی دارد و در شبستان جنوبی با 2 ستون سنگی هشت گوش و 2 ستون مربع چهار گوش وجود دارد که در جهت شرقی غربی و در یک امتداد قرار گرفته اند.
این راهنمای گردشگری با اشاره به پوشش سقف شبستان مسجد «آقالر» می گوید: پوشش سقف در شبستان مسجد، عرق چین است گوشواره‌های زیر سقف شبستان نیز جلوه خاصی به فضا می دهد.
داوری ادامه می دهد: عمده مصالح به کار رفته در ساخت این بنا سنگ ،آجر، ملات گچ و گل است و با استفاده از کاشی معرق و هفت رنگ تزئین شده است.
وی اضافه می کند: بر روی کاشی های هفت رنگ، عبارات «یا ستارالعیوب» و «یا غفار الذنوب» نوشته شده و در محراب شبستان از کاشی معرق استفاده شده است.
گفتنی است، از بانی مسجد «آقالَر» اطلاعی در دست نیست، بنا در آثار ملی به ثبت رسیده است و برای بازدید گردشگران از این مسجد تاریخی با هماهنگی قبلی با خادم مسجد می توان هماهنگی های لازم را به انجام رساند.
گزارش: مریم شمالیان
نظر شما