به گزارش خبرنگار گروه قرآن و معارف خبرگزاری شبستان، آنچه در ادامه می آید گفتگوی ما با دکتر روح الله رجبی پور، کارشناس معارف اسلامی به مناسبت ولادت باسعادت حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیهاست:
اهمیت و جایگاه شخصیت حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها به چه واسطه ای است؟ آیا این اهمیت و جایگاه به واسطه انتساب ایشان به خانواده اهل بیت (ع) است؟ مشخصا چون پدرشان امام موسی کاظم (ع) و برادرشان امام رضا (ع) هستند چنین جایگاهی در میان شیعیان به ویژه ایرانیان یافته اند؟
جایگاه و منزلت حضرت معصومه (س) به واسطه فضایل، سجایا و علم حضرت است. ما اگر بخواهیم به سه زن که در میان شیعیان و مسلمانان از جایگاه رفیعی برخوردارند اشاره کنیم بعد از حضرت فاطمه زهرا (س) و حضرت زینب (س)، حضرت فاطمه معصومه (س) سومین بانوی اهل بیت هستند که در میان زنان و دختران مسلمان شاخص ترین فرد به شمار می روند. ما می دانیم که معصومین سخن به مبالغه نمی زنند و اگر موضوعیتی نداشته باشد از کسی تعریف و تمجید نمی کنند حتی اگر آن فرد از وابستگان ایشان باشد بنابراین وقتی امام موسی کاظم (ع) پدر حضرت فاطمه معصومه (س) خطاب به ایشان می گوید فداه ها اباها – که یادآور عبارت گرم و زیبای حضرت پیامبر اکرم (ص) خطاب به دختر بزرگوارشان حضرت فاطمه زهرا (س) است نشان می دهد که جایگاه حضرت فاطمه معصومه یک جایگاه معمول نبوده است.
نکته ای که در این باره می توان اشاره کرد همچنان که در پرسش بالا طرح کردید صرف انتساب یک فرد به خاندان اهل بیت (ع) باعث نمی شود که ما تصور کنیم به واسطه این انتساب فرد از هر خطایی مصون خواهد بود. همچنان که ائمه برخی از فرزندان و اعضای خانواده خود را به واسطه اعمال زشتی که مرتکب شدند تقبیح کردند و اتفاقا زیدالنار فرزند امام موسی کاظم و برادر امام رضا علیهما السلام و حضرت معصومه سلام الله علیها بهترین شاهد در این باره هستند . زید معروف به زیدالنار فرزند امام موسی کاظم بودند اما می دانیم که امام رضا با ایشان و رفتارهایی که انجام می داد به مخالفت برخاست. در حقیقت حضرت معصومه (س) برادران و خواهران فراوانی داشتند که در مورد هیچ کدام از آن ها به جز امام رضا و حضرت فاطمه معصومه آن فضایل برشمرده نشده است. اما آنچه درباره حضرت فاطمه معصومه می دانیم این است که حضرت با وجود سن کمی که داشتند به خاطر روح عبادت و بندگی که در ایشان دمیده شده بود و فضایل علمی که از پدر و برادر آموخته بودند به درجه ممتازی از ایمان و اخلاق و علم رسیدند.
چرا با وجود این که امام موسی کاظم علیه السلام فرزندان بسیاری داشتند و در واقع این فرزندان، پدری چون یک امام معصوم بالای سرشان بود و قاعدتا تربیت یکسانی داشتند اما این همه تفاوت به وجود می آید؟
نکته اساسی که نباید از آن غفلت کرد این است که انسان فارغ از وابستگی اش به فلان خاندان یا جامعه یا طبقه، صاحب اراده و اختیار است. این نیست که چون کسی فرزند ائمه یا پیامبران است اختیاری از خود ندارد و نمی تواند از دایره اخلاق خارج شد. در حقیقت انسان آنچه را درو می کند که کاشته است و مسیری را می رود که خود اراده کرده است و همین باعث فضیلت یا شقاوت است. قرار گرفتن در خانواده اهل بیت علیهم السلام البته یک موهبت است اما ممکن است کسی از این فرصت و موهبت به نحو شایسته بهره نبرد.
می دانیم که امروز برکت وجود حضرت فاطمه معصومه (س) در میان ایرانیان به واسطه سفری است که حضرت انجام می دهند. تا آنجا که اطلاع داریم این سفر به دنبال هجرت امام رضا علیه السلام از مدینه به مرو، خراسان و توس انجام می شود. آیا این یک سفر عاطفی بوده است؟ یعنی صرفا یک کشش برادر و خواهری در میان بوده است؟
اولا این سفر به دعوت امام رضا (ع) صورت می گیرد. امام رضا وقتی به مرو می رسند در همان روزهای اول نامه می نویسند و به یکی از غلامان خود می دهند که این نامه به مدینه خدمت حضرت فاطمه معصومه (س) برسد. در واقع امام رضا (ع) از حضرت معصومه می خواهند که بار سفر را ببندند و به برادر ملحق شوند و بلافاصله وقتی نامه می رسد این هجرت صورت می گیرد. در حقیقت سفر با وجود این که قطعا بُعد عاطفی و دلتنگی هم دارد اما متوقف در این بُعد نیست. در واقع امام رضا علیه السلام وقتی وارد فضای ایران می شوند و خراسان و نیشابور را می بینند این موضوع برایشان روشن و مسجل می شود که ایران و ایرانی ها ظرفیت بالایی در آشنایی با معارف اهل بیت علیهم السلام دارند . وقتی امام رضا (ع) به مرو رسیدند روحیات ایرانی ها برای حضرت قابل توجه بود، ایرانی هایی که از پایتخت خلافت یعنی بغداد دور بودند و خالصانه به دنبال تحقق عدالت و توحید بودند. این ظرفیت و ویژگی ها باعث می شود که حضرت نامه ای به خواهر عالِم و اهل فضل خود یعنی فاطمه معصومه سلام الله علیها بنویسند تا از وجود حضرت در بسط این معارف بهره برده شود.
در فرهنگ ما روز ولادت حضرت فاطمه معصومه به عنوان روز دختر نامگذاری شده است. درباره فلسفه این نامگذاری و ارتباط میان این دو بفرمایید.
ببینید این که ما روزهایی از سال را اختصاص به پدران، مادران یا دختران می دهیم در واقع می خواهیم به این واسطه به اهمیت و جایگاه این افراد در جامعه اشاره کنیم. در حقیقت خانواده ها و جامعه به واسطه حضور این افراد است که پیش می روند و می توانند اهداف خود را محقق کند و البته در این میان یکی از گروه هایی که آینده جامعه ما را می سازند دختران هستند و آنچه مسلم به نظر می رسد این که سهم دختران در جهت دادن به آینده جامعه بیشتر از پسران است. آن ها تربیت کنندگان جامعه فردا هستند هم به نوعی مردان و هم از زاویه ای زنان را تربیت می کنند. آن ها مادران آینده هستند بنابراین مناسب بود که روزی مختص دختران در فرهنگ ما باشد و مسلما الگو و چهره مناسبی به نماد این روز تبدیل می شد و بهترین شخص برای این منطور حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیهاست چون همچنان که اشاره شد حضرت از حیث دارا بودن خصوصیات ایمانی، علمی و فضایل مختلف در درجه ممتازی قرار دارند.
نظر شما