به گزارش خبرنگار شبستان، چهارمین نشست از سلسله نشست های سومین جشنواره مطالعات قرآنی دانشجویان کشور عصر امروز، سه شنبه، 6 دی ماه با عنوان «بررسی شاخص های عرفان اسلامی»، در سالن اجتماعات دانشکده علوم و فنون قرآن کریم برگزار شد.
در این نشست، حجت الاسلام و المسلمین محمد مهدی نادری قمی، عضو هیئت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، ضمن اشاره به مؤلفه های عرفان راستین و ویژگی های تخشیص آن از عرفان های کاذب و نوظهور اظهار کرد: روشن است که مقصود از عرفان ادراک شهودی نسبت به حقیقت عالم است که در رأس آن ذات اقدس خدای متعال قرار دارد و از این جهت است که در اوج عرفان ادراک شهودی خداوند رخ می دهد.
وی در ادامه با طرح پرسشی مبنی بر اینکه آیا عرفان دقیقا علم حضوری است و یا تفاوتی با آن دارد؟، افزود: در پاسخ به این سوال باید گفت که میان اهل نظر و علما گفت و گوهای متعددی وجود دارد اما اجمالا آنچه که در آیات و روایات اسلامی ریشه دارد و مطرح می شود؛ بحث رویت ادراک بلاواسطه و شهودی است؛ البته در قرآن و روایات ما به علم حضوری اشاره ای نشده اما در روایات از تعبیر رویت و همچنین مفاهیمی چون قرب و شهود یاد شده است.
عضو هیئت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) تصریح کرد: هنگامی که ادراک شهودی نسبت به حقیقت عالم اتفاق می افتد، بر اساس تعبیرات عرفانی همه حقیقت عالم ذات اقدس یگانه خداست، بنابراین مقصود از عرفان حقیقی در یک معنا همین است.
نادری قمی در ادامه با بیان اینکه ندرت و کمیابی هر چیز حاکی از وجود ارزشمند آن است، گفت: عرفان یکی از برترین کمال‌ها یی است که بشر می تواند به آن دست یابد و تجربه تاریخی نشان داده است که متاسفانه به دلیل جاذبه عرفان کسانی وسوسه شده اند تا عرفان های دروغین و بدلی را مطرح کرده و افرادی را به عنوان مرید در اطراف خود جمع کنند؛ بنابراین ضروری است تا شاخصه های عرفان حقیقی را از عرفان دروغین تشخیص دهیم چراکه به نام عرفان ممکن است ضررهای جبران ناپذیری به فرد وارد شود.
وی در ادامه با بیان سقدمت طولانی عرفان در ادیان آسمانی و غیر آسمانی قبل و بعد از اسلام، گفت: در همه این ادیان، عنصر مشترک، آن است که اگر فلان طریق را را در پی بگیرید، سلوک شما به شهود می انجامد، به نحوی که بسیاری از ادیان ترک دنیا و لذات را راه رسیدن به مقامات عرفانی می دانند لیک میان همه این ادیان در باب عرفان اختلاف نظرهای زیادی موجود است.
نادری قمی با بیان آنکه آموزه ها و تعالیم ناب درپیکره ادیان اصیل و راستین الهی موجود بوده ولی دچار انحراف شده است، به اصل توحید به عنوان مهمترین آموزه دینی اشاره کرده و ادامه داد: هنگامی که این اصل در ادیان یهود و مسیحیت دچار انحراف شده، طبیعتاً این انحراف در آموزه های دیگر و از جمله آموزه های عرفانی مشهودتر است.
وی با بیان این که برخی مسیحیان و یهودیانی که مسلمان شدند، همین رسوبات ناشی از انحرافات ایجاد شده در دین سابق شان را در دین اسلام وارد و طرح کردند، تصریح کرد: این تصور که عرفان راستین جزء اسرار مگوی عالم است و جز محدودی از انسان ها به آن راه ندارند، کاملاً غلط و انحرافی است؛ زیرا خداوند انسان را برای کمال خلق کرده و این امکان برای همه انسان ها وجود دارد که در صورت طی طریق به شهود قلبی جمال و جلال الهی ـ بالاترین مرحله کمال انسانی ـ برسند و محدود‌کردن این کمال در افراد معدود با حکمت الهی ناسازگار است.
این پژوهشگر در ادامه به تببین شاخص های عرفان اسلامی از دیدگاه و راه تحلیل عقلی پرداخت و گفت: رسیدن به حقیقت عرفان سعنی رسیدن به والاترین کمالات انسانی؛ از سویی روشن است که پروردگار متعال انسان را برای کمال خلق کرده است که این کمال در پرتوی عبودیت حاصل می شود؛ بنابراین می توان گفت هنگامیکه مسیر وصل به کماب با عبودیت میسر می شود، پس عرفان هم از راه عبادت خداوند محقق می شود.
وی در راستای تببین شاخص های عرفان راستین، همه جانبه بودن و توجه به همه ابعاد امیال وجود انسانی را نخستین شاخصه عرفان اصیل اسلامی برشمرد و افزود: عرفان هایی که به بخشی از امکانات وجود انسانی بی اعتنا بوده و یا آن را سرکوب کرده اند، عرفان های بدلی و دروغین هستند.
این پژوهشگربا بیان اینکه عرفان اصیل علوی و محمدی، عرفان همه جانبه ای است، ادامه داد: از شاخصه های دیگر عرفان اصیل اسلامی این است که هیچ امر خلاف فطرتی در آن مشاهده نمی شود و تمام آموزه هایش مطابق فطرت انسانی است.
نادری قمی در خاتمه، مطابقت با شریعت را از دیگر شاخص های عرفان اصیل دانست و تاکید کرد: انسان به چیزی غیر از عقل نیاز دارد تا حد و مرز غرایز او را مشخص بکند و شریعت بهترین ملاکی است که غرایز انسان از خوردن و آشامیدن گرفته تا علم دوستی و گرایش به پرستش را سامان می دهد و در این میان اگر دستورات اسلام و فرمایشات پیامبر اکرم(ص) را مورد بررسی دقیق قرار دهیم، خواهیم دید که عرفان راستین در دین مقدس اسلام نهفته است.
پایان پیام/
نظر شما