خبرگزاری شبستان:حکایت الاغ بوریدان هر چند که راه افسانه دارد اما بیراهه نیست.گفته اند که ژان بوریدان الاغی داشت.برای این الاغ دو مسیر با ویژگی های یکسانی فراهم آورد.یک دوراهی که در طرفی از آن جاده ای وجود داشت با همان ویژگی هایی که جاده ی کناری آن را داشت.در انتهای این دو جاده دو توبره عین هم قرار داشتند با رنگی یکسان و حتی با اذوقه ای به یک میزان.حتی حجم توبره ها هم به یک میزان بود.بیچاره الاغ بوریدان در سر دوراهی ماند این سو رود یا آن سو.حیرانی الاغ همان و ویرانی حیات اش همان.
غرض حکایتی است از افلاطون حکیم در یکی از دیالوگ هایش که گفت:روزی فردی نزد سقراط بیامد از او خواست که شمیرش را به امانت نزد او گذارد.سقراط امانت را پذیرفت.بعد از چندی همان فرد آمد و از سقراط خواست تا شمشیر را برای قتل فردی بدو باز پس دهد.سقراط به فکر فرو رفت:اگر شمشیر را بدو پس بدهم موجب قتل خواهم شد که غیر اخلاقی است و اگر رد امانت نکنم هم غیر اخلاقی.
کانت در بنیاد مابعد الطبیعه اخلاق سخن از مطلق بودن اخلاق کرد.به هیچ عنوان نباید دروغ گفت.انسان در هر حال باید راست بگوید حتی اگر راست گفتن اش به فتنه ای منجر شود.سعدی در مقابل گفت که اگر دروغی سبب مصلحتی شود به است از آن راستی که باعث فتنه شود.
اگر سقراط کانت را به پرسش گیرد آن گاه کانت چه خواهد گفت؟
یک از مسائلی که در فلسفه اخلاق مطرح است پاسخ به دوگانه های اخلاقی از نوع بالا است.آیا می توان از میان دو شاخ و حد فوق یکی را برگزید.چه پاسخی می توان برای پرسش هایی از نوع بالا داشت.آیا راه سومی در این بین می توان برگزید؟
استاد مصباح یزدی در بسیاری از کتب خویش از جمله نقد و بررسی مکاتب اخلاقی و نیز دروس فلسفه اخلاق و فلسفه اخلاق نگاه کانتی به مسئله ی دوگانگی و ذو حدین اخلاقی را در ترازوی نقد سنجیده اند.
در نظر استاد،فلسفه اخلاق کانت از آن جهت که راه حلی برای این گونه از تزاحم های اخلاقی ارائه نمی دهد نظام اخلاقی ناقص است.در نظام کانتی برای ذوحدین اخلاقی نمی توان مهملی مناسب بدست داد.و عدم پاسخ گویی نظام اخلاقی کانت به این گونه از مسائل در نگاه استاد مصباح حاکی از ناقص بودن این نوع از نگاه اخلاقی است.
در قسمت بعد سعی می کنیم تا پاسخ هایی که حکمای مسلمان به این گونه از پرسش های اخلاقی داده اند را واکاویم.
مهدی قائدشرف
انتهای پیام
نظر شما