فضای مجازی در دوران کرونا میان بر امن ارتباطی برای شهروندان است

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری شبستان، شیوع کرونا بسیاری از فعالیت های فرهنگی و هنری را در پنج ماه گذشته به تعطیل کشاند و در این شرایط خانه نشینی  بسیاری از فعالان فرهنگ و هنر خلاء برنامه های واقعی را در فضای مجازی و  شبکه های اجتماعی با برگزاری برنامه ها به صورت آنلاین پر کردند اما نمی شود مقایسه ای بین یک نمایش آنلاین و نمایش واقعی صحنه ای انجام داد چرا که برنامه واقعی  در فضای حضوری و چهره به چهره بین تمامی عواملی که در یک نمایش به صورت زنجیر وار دخالت دارند رخ می دهد و حال از دریچه کامپیوتر و گوشی موبایل بیشتر به پخش یک فیلم و تله تئاتر شباهت دارد و یا همینطور در نمایشگاه هنری هم وضعیت به همین شکل است چرا که دیدن نمایشگاه نقاشی در فضای رئال با نمایشگاه به صورت آنلاین تفاوت دارد در نمایشگاه واقعی بیننده یک اثر را با بافت واقعی و اتمسفر نمایشگاه می بیند اما به صورت آنلاین عکس هایی را در گوشی و یا لپ تاپ خود می بیند، نمی توان نقش تسهیل گر و تاثیر گذار رسانه های اجتماعی و فضای مجازی را  در محدودیت های شیوع کووید -19  نادیده گرفت، چرا که بسیاری از مردم  از طریق همین رسانه های اجتماعی فضای اجتماعی بیرون از خانه را به نظاره نشستند و حتی بسیاری از ملاقات ها و ارتباطات خود را از طریق این دنیای مجازی انجام دادند، نقش واسطه بودن و تسهیل گری شبکه های اجتماعی و پر کردن خلاء برنامه های فرهنگی و هنری را با «سعید رضا خان» هنرمند نقاش پشت شیشه به گفتگو نشسته ایم که در زیر می آید:

چگونه کرونا توانست شبکه‌های اجتماعی را از تهدید به یک فرصت تبدیل کند؟

نقش فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی یک نقش دو سویه است. نمی‌توانیم بصورت صرف بگوییم که زمانی تهدید بودند و امروز هم هیچ تهدیدی از سوی آنها نیست. بلکه در هر شرایط و هر زمان می‌توانند هم تهدید و هم فرصت باشند. اما در مورد کرونا باید بگویم که یک راه میان بر بود. دنیا حرکت خود را به سوی تبدیل شدن به دهکده جهانی آغاز کرده بود. فضای کسب و کار باید تغییر می‌کرد و این اتفاق در حال انجام بود. وقتی کرونا آمد؛ آن را سرعت بخشید. این همان راه میانبری بود که اشاره کردم. از آنجا که افراد در شرایط کرونایی نمی‌توانستند دورهمی های گذشته، نشست‌ها، نمایشگاه‌ها، بازارها، حراج ها و ... را داشته باشند و مجبور به رعایت فاصله اجتماعی بودند؛ این اتفاق با سرعت بیشتر و زودتر از آن زمانی که باید می‌افتاد؛ رخداد. اگر تا دیروز، برخی به شبکه‌های اجتماعی به صورت یک تفریح نگاه می‌کردند؛ امروز به آن با دید یک فرصت و یک بازار جدید نگاه می‌کنند. با این وجود همان زمان که یک عده شبکه‌های اجتماعی را با چشم سرگرمی و برای وقت گذرانی و گفتگو به کار می‌بردند؛ کسانی بودند که از آن برای پیشرفت علمی خود سود می‌جستند. با این حال امروز هم تمامی مردم به شبکه‌های اجتماعی با دید فرصت علمی، اقتصادی یا... نگاه نمی‌کنند. یعنی هنوز تهدید درباره آن وجود دارد. حتی می‌توانم ادعا کنم که نوع تهدید در آن تغییر کرده است.

آیا شبکه‌های اجتماعی توانستند به عنوان تسهیل‌گر در انتقال پیام از جامعه هدف به مخاطبان تاثیر بگذارند؟

بله این یک امر بدیهی است. در حال حاضر هزاران سال است که از دوران پارینه سنگی فاصله گرفته‌ایم. جامعه‌های محدود و بسته دیگر وجود ندارند یا اگر هم باشند بسیار انگشت شمار هستند. در شرایط امروز که ویروس کرونا به عنوان یک تهدید برای نسل بشر مطرح است؛ این شبکه‌ها به عنوان یک راه امن برای برقراری ارتباط میان فرستنده و گیرندگان عمل می‌کنند.

چرا در  دوران شیوع کرونا شبکه‌های اجتماعی از دیگر رسانه‌های جمعی موفق‌تر  عمل کردند  و مورد توجه بیشتری از سوی مخاطبان قرار گرفتند؟

یکی از دلایل این موفقیت ارتباط دوسویه و سریع در شبکه‌های اجتماعی بود. دلیل دیگر خاصیت تولید کنندگی توسط کابران عام است. یعنی هر فردی می‌تواند به عنوان یک تولیدکننده اطلاعات، کالا، خدمات و... یک شبکه ایجاد کند و به راحتی مخاطبان خودش را پیدا کند. در حال حاضر رویکرد عمومی را می‌توانید در سطح جهان نسبت به این رسانه نوین شاهد باشید که این نیز می‌تواند نشانه‌ای از تسهیل‌گر بودن انتقال پیام باشد.

با توجه به مشکلات اقتصادی ناشی از کرونا، فضای مجازی چه نقشی می‌تواند در اقتصاد، فرهنگ و هنر ایفا کند؟

از مدتها پیش تغییرات در نحوه عرضه، فروش کالا، فعالیت های فرهنگی و... انجام شده بود و شما می‌توانستید حضور پررنگ فرهنگ و اقتصاد را در فضای مجازی ببینید. در کل فضای مجازی تاثیر زیادی بر روی حوزه‌های گوناگون فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و حتی سیاسی داشت. در اینجا باید یادآوری کنم حرکت آغاز شده در فضای مجازی روبه رشد بود و آینده را در این پهنه مشخص می‌کرد. ظهور بیماری کرونا باعث شد تا این حرکت سریع‌تر انجام گیرد. یعنی محدودیت در برقراری ارتباط فیزیکی و چهره به چهره باعث شد تا گرایش به سمت فضای مجازی بیشتر شود. به همین دلیل است که امروز می‌بینیم از فضا در کسب و کار و فعالیت‌های اقتصادی استفاده بیشتری نسبت به قبل می‌شود. در زمینه فرهنگی هم به همین شکل است. کتابهای صوتی، طرفداران بیشتری در مقایسه با چند ماه پیش پیدا کرده‌اند. نمایشگاه‌های مجازی نیز رونق گرفته‌اند. این نوع فعالیت را پیش از همه گیری کرونا کمتر شاهد بودیم. کلاس‌های مجازی و ورکشاپ های مجازی نیز طرفداران زیادی پیدا کرده‌اند. در کل تاثیر کرونا بر روی ارتباطات مجازی بسیار عمیق و گسترده بوده و هر روز نیز بیشتر می‌شود.

در نقاشی پشت شیشه که حوزه اصلی فعالیت شماست نقش کرونا و فضای مجازی چگونه است؟

نقاشی پشت شیشه نیز از تحولات ایجاد شده دور نمانده است، نخستین گام در این رابطه برگزاری کارگاه های آموزشی یا همان ورکشاپ ها بود. پس از آن نمایشگاه‌های مجازی شکل گرفتند و خیلی زود دوستان ما مخاطبان خودشان را پیدا کردند. البته همانطور که پیشتر هم اشاره کردم؛ این راهی بود که باید طی می‌شد. فقط در این میان بیماری کرونا باعث شد تا توده‌های گوناگون سریعتر وارد این فضا شوند. امروز دوستان زیادی را می‌بینیم که در همین فضای مجازی برای کارها و آثار خود بازاریابی می‌کنند و از این موضوع هم ابراز رضایت می‌کنند.