به گزارش خبرنگار شبستان، دعای مکارم الاخلاق، از ادعیه معروف و زیبای امام سجاد(ع) است که سرشار از مضامین ناب اخلاقی و دینی است. امام سجاد(ع) که پس از واقعه جانشوز عاشورا، با محدودیت ها و کج فهمی های زیادی رو به رو بود، دعا را بهترین راه بیان معارف اصیل اسلامی دانست و خیمه اسلام را بر پایه دعا استوار نگه داشت.
درس های فراوان معرفتی و اخلاقی از زبان امام سجاد(ع) در فراز های مختلف این دعا تبلور یافته اند که در ادامه گفت و گو با حجت الاسلام و المسلمین محمدرضا خلیل زاده درباره درس های معرفتی و اخلاقی امام سجاد(ع) در دعای مکارم الاخلاق، چند مورد دیگر از فضایل انسان کامل بازگو شدند و مورد بررسی قرار گرفتند.
حجت الاسلام خلیل زاده گفت: "مسابقه در نیکی ها" از ویژگی های انسان متعالی است و در دعای مکارم الاخلاق، امام سجاد(ع) از خداوند می خواهد که نه تنها همواره به دنبال کسب قضایل باشد، بلکه در این راه، با دیگران مسابقه دهد و از آنان سبقت گیرد.
وی با اشاره به آیه "واستبغوا الخیرات.."، ادامه داد: امام(ع) این درس را از آیات قران آموخته اند و می کوشند آن را در قالب دعا به ما بیاموزند.
این کارشناس حوزه دین با اشاره به "فروتنی" به عنوان ویژگی یک انسان صالح، افزود: فروتنی و خاکساری در فراز های مختلف این دعا مورد اشاره قرار گرفته است و امام سجاد(ع)، از ارتباط سالم و نرم با دیگران، تحت عنوان اخلاق خوشبو یاد کرده اند.
وی ادامه داد: نرم خویی، آرامش روحی و خوش سیرتی، از تعابیری است که امام(ع) در برخورد با دیگران مهم شمرده اند.
انسان مؤمن، آن قدر درگیر عیوب خویش است که به عیب جویی از دیگران نمی اندیشد
خلیل زاده گفت: "ترک عیب جویی"، فضیلت اخلاقی دیگری است که امام سجاد(ع) آن را از سجایای انسان متعالی دانسته اند و تبدیل این خصیصه به یک حالت راسخ نفسانی را از ویژگی های مؤمن معرفی کرده اند.
وی در توضیح این خصلت انسانی اذعان کرد: اگر عیوب و فسق علنی شود، امر به معروف و نهی از منکر با شرایط خاص خود واجب می شود ولی در زمانی که این موضوع علنی نشده است، هیچ کس حق ندارد عیوب دیگران را برملا سازد.
این دانش آموخته حوزوی تصریح کرد: انسان مؤمن، آن قدر درگیر عیوب خویش است که به عیب جویی از دیگران نمی اندیشد.
وی با بیان این که "مداومت بر طاعت" از دیگر سفارشات امام سجاد(ع) در دعای مکارم الاخلاق است، اظهار داشت: در روایات اسلامی نیز بر مدامت کار خیر تأکید شده است و بهترین اعمال، اعملی معرفی شده اند که به طور مداوم انجام گیرند: "قلیل تدوم علیه أرجی من کثیر مملول منه".
حضور در میان افراد با ایمان، انسان را از خطا دور می سازد
این کارشناس حوزه اخلاق، یکی از مهم ترین مشکلات فضای تربیت اخلاقی را نبود ثبات قدم عنوان کرد.
وی با اشاره به برخی روایات و حکایات تربیتی، اصرار بر کار خیر و مداومت بر انجام دعا و عبادت را راه به ثمر رسیدن و به بار نشستن اعمال خواند.
این معلم اخلاق، "همراهی با جماعت حق" را درس دیگر دعای مکارم الاخلاق توصیف کرد و افزود: امام(ع) در این دعا از خداوند می خواهد که او را همواره همراه جمع حق قرار دهد.
وی تأکید بر انجام نماز به صورت جماعت و اصرار بر حضور در نماز جمعه و مراسم عبادی اجتماعی را نشان از اهمیت همراهی با جماعت اهل حق دانست و ادامه داد: حضور در میان افراد با ایمان، انسان را از خطا دور می سازد و در راه بندگی خداوند استوار تر از پیش می گرداند.
حجت الاسلام خلیل زاده خاطر نشان کرد: بی تردید، نظام الهی دچار ریزش هایی است و افراد سست ایمان از همراهی با جامعه صالح الهی باز می مانند.
هرگونه تفسیر به رأی آیات قرآن و ترویج خلاف آموزه های دینی به نام دین، بدعت است.
این پژوهشگر حوزه دین، با اشاره به فرازی از دعای مکارم الاخلاق، "برخورد با بدعت و بدعت گزار" را خصلت اخلاقی فرد مؤمن معرفی کرد و تصریح نمود: انسان نباید تنها به تربیت فردی مشغول باشد و از وجه اجتماعی کمال انسانی چشم بپوشد؛ زیرا فرد بدون حضور در اجتماع نمی تواند به کمال خویش دست یابد.
وی در تعریف بدعت گفت: اگر چیزی که جزء دین نیست، به نام دین معرفی شود، بدعت نام دارد و هرگونه تفسیر به رأی آیات قرآن و ترویج خلاف آموزه های دینی به نام دین، بدعت است و همه مسلمانان باید سد راه این انحراف شوند تا جامعه دینی را از انحراف نجات دهند.
این کارشناس حوزوی، اجتهاد را برداشتی عالمانه و مبتنی بر منابع محکم فقهی و دینی نامید و تفاوت میان اجتهاد و استنباط دینی با بدعت را تفاوتی فاحش دانیت.
عزت مؤمن، بی نیازی او از مردم است
وی از "عزت نفس" به عنوان فضیلتی دیگر یاد کرد و با استناد به فراز های دعای مکارم الاخلاق گفت: در جای جای این دعای شریف می توان از توجه خاص امام سجاد(ع) به عزت نفس آگاه شد؛ زیرا ایشان تنها تضرع به دگاه الهی و مدد طلبیدن از خداوند را شایسته انسان متعالی می داند و بر آن تأکید دارد.
خلیل زاده مدعی شد: از خصلت های اخلاقی که امام سجاد(ع) برای آن دلیل ذکر می کند، همین عزت نفس است که ایشان تضرع به درگاه غیرخدا را نتیجه باور نداشتن حلال المسائل بودن خداوند دانسته است.
وی دور شدن از نعمت های خداوند را نتیجه ای از عدم عزت نفس و عدم بندگی خالص خدا عنوان کرد و گفت: عز المؤمن إستغناؤه عن الناس؛ عزت مؤمن، بی نیازی او از مردم است".
"داشتن افکار پاک"، یکی دیگر از فضیلت های انسان مؤمن و کمال جوست که امام(ع) در دعای مکارم الاخلاق بیان فرمود که حجت الاسلام خلیل زداده درباره آن گفت: رهرو مسیر عرفان عملی و سلوک، حتی افکار خویش را از بدی دور می سازد و ذهن خویش را سالم می گرداند؛ زیرا ذهنی که سرشار از بیهودگی هاست، یاد خدا را فراموش می کند.
وی اضافه کرد: حتی آرزو های بی جا و گمان های باطل نیز باید از ذهن انسان متعالی دور گردد تا فکر او با نام و یاد خدا جلا یابد.
شایان ذکر است، بخش سوم و پایانی این گفت و گو را که به فضایلی همچون خوش سخنی، قناعت و اصلاح گری اختصاص دارد، می توانید در شماره های بعدی "درس های امام سجاد(ع) در دعای مکارم الاخلاق" دنبال کنید.
پایان پیام/
نظر شما