خبرگزاری شبستان در کرمانشاه - در آن زمان از این دو نهاد بنیادی و مهم انتظار می رفت که برای "اجتماعی ساختن" اعضای جامعه، انتقال مفاهیم و ایجاد مهارت های شناختی، عاطفی، رفتاری در آنان، جهد و جد نمایند و در فرایند تربیت جسمانی، معنوی، اخلاقی، اجتماعی، عاطفی، فرهنگی و رفتاری نسل های جدید، از هیچ تلاش و کوششی فروگذار ننمایند. به همین سبب اغلب نظریه های نخستین تعلیم و تربیت، نظریه هایی هستند که برای کاربست، توسط والدین و متولیان و مربیان آموزشی مفهوم سازی شده اند.
با گذشت زمان و به ویژه با ورود به دوران پسا مدرن در چند دهه اخیر، بخشی از این رسالت (رسالت تعلیم و تربیت) به گونه ای رسمی و غیر رسمی بر دوش اصحاب قلم و رسانه و جماعت پر تکاپو و پویای خبرنگار نهاده شده است. از همین روی، در نظریه های رسانه ای بالاخص در نظریه های متاخرتر، کارکرد آموزشی رسانه ها جایگاه ممتاز و برتری یافته است.
بی نیاز به هیچ گفتگویی ورود خبرنگاران و صاحبان رسانه و قلم به قلمروهای آموزشی از سر اتفاق نبوده است، بلکه اندیشمندان هر دو قلمرو، یعنی هم متولیان آموزش و پرورش و هم بزرگان رسانه از این واقعیت آگاه شده اند که "اجتماعی سازی" پویای افراد جامعه و انتقال مستمر مفاهیم و دانش ها و یافته های در حال ظهور و پدیدآیی به نسل های پویا و فراگیر و فراگیرنده جامعه، به تنهایی از عهده نهادهایی که ماهیتاً از پویایی اندکی برخوردارند (یعنی نهاد خانواده و نهاد آموزش) بر نمی آید، بلکه افرادی می توانند این رسالت را تکمیل نمایند که ذاتاً پویا و جستجوگرند و با سرک کشیدن عالمانه و روشمند و حرفه ای به اینجا و آنجا "خبر" را می یابند و با انتقال و انتشار سریع آن به بسط و گسترش "نظام خبر پردازی" مخاطبان و افزایش دانش و آگاهی آنان، یاری می رسانند.
بنابراین، در امروزه روز تحقق پروسه آموزش و پرورش با تلاش و کوشش توقف ناپذیر جماعت پر ارج و قرب خبرنگار میسر خواهد گشت. به همین سبب، از این جمع انتظار می رود در تهیه و تولید و نشر هر خبر و گزارش و نوشته ای از این کارکرد پر اثر خویش غفلت نورزند و به یاد داشته باشند که با انتشار این گونه اخبار و اطلاعات است که در ذهن و ضمیر شهروندان "شناخت" شکل می گیرد و "دانش" ساخته می شود.
افزون بر "کارکرد آموزشی" در دنیای پیچیده و همواره در حال پیشرفت و تغییر امروز، اصحاب رسانه و خبرنگاران متکلف نقش و کارکرد بسیار مهم دیگری نیز شده اند. این نقش عمیق و مهم "غنا بخشی به فرهنگ" است. این نقش از آن رو در خور اهمیت است که تاثیر بلا واسطه و فوری بر "نگرش" شهروندان بر جای می گذارد، هم "نظام باور" آنان را تعمیق می بخشد و متزلزل می سازد و هم رفتار آنها را سمت و سو می دهد.
شاید عزیزان خبرنگار، خود چندان به عمق این کارکرد اذعان ننمایند. چه، وقتی از آنان خواسته می شود تا از مهمترین کارکردهای خود سخن بگویند اغلب بلادرنگ از نقش "اطلاع رسانی" و "خبر دهی" و "آگاه سازی" خویش سخن می گویند و رسالت خود را به چنین حیطه هایی محدود می نمایند. اما، ناگفته پیداست که "خبرنگاری" با چنین کارکردهایی هویت می یابد لیکن همین کارکردها، حیطه فرهنگ شهری و فرهنگ جامعه را، چه در مفهوم بسیط آن و چه در مفهوم محدود رفتاری آن، متاثر می سازند.
البته کارکرد فرهنگی خبرنگاران و اهالی محترم رسانه از این حد فراتر می رود و به "انباشت فرهنگی" گسترش می یابد. چه این که، هر آن چه خبرنگار می بیند و می شنود و بر صفحه کاغذ می نگارد و به مطبعه می سپارد و یا در فضای مجازی انتشار می دهد در شمار انباشته های فرهنگ معنوی جای می گیرد. از همین روی، هر آن کس که گام در این وادی مهم می نهد باید در برابر یکایک واژگان از قلم تراویده خویش "احساس تعهد" نماید.
سومین نکته ای که یادآوری آن را در این مجال ضروری می دانم "پاسخگو ساختن کارگزاران" توسط گروه تیزبین خبرنگاران است. به درستی گفته اند که خبرنگار "چشم تیزبین" شهروندان جامعه است او نه تنها رخدادها را رصد می کند و منعکس می سازد بلکه عملکردها و بد کارکردی ها و اهمال های احتمالی را نیز کنجکاوانه می نگرد و آنها را هوشمندانه و حرفه ای و مسئولانه منعکس می سازد.
او هم چون ناظر و ارزیاب و بازرس دانا و متعهد و شجاعی است که واقعیات را آن گونه که هست می نماید و با واقعیات نمایی خود، مدیران و کارگزاران سازمان های مختلف کشور را ناگریز از پاسخگویی در برابر شهروندان می سازد. بی تردید انجام مطلوب چنین کارکردی افزون بر مهارت و دانش و تبحر و آزمودگی حرفه-ای مستلزم تعهد و برخورداری از منش و هوش اخلاقی و اجتماعی بالاست. (شاید به همین سبب است که گفته اند خبرنگار علاوه بر داشتن ضریبهوشی بالا و مهارت نوشتاری و هوش کلامی سرشار، باید هوش اخلاقی بسیار بالایی نیز داشته باشد.
چهارمین نکته ای که می خواهم آن را یادآور شوم و به قلمرو شغلی و ماموریتی خودم مربوط می شود، سهم و نقش خبرنگاران در تولید و بسط و تقویت امنیت اجتماعی و یا فرو کاستن از سطح و تراز آن است. در این باب گرچه فراوان سخن گفته ایم اما اهمیت آن، چنان زیاد است که دگر باره از آن سخن گفتن بعید است ملال بیافریند.
واقعیت این است که حتی تنظیم یک خبر سه خطی، به ویژه در خصوص رخدادهایی که با جان و مال و ناموس و اخلاق شهروندان پیوند دارد، می تواند هم امنیت روانی قاطبه شهروندان را فزونی بخشد و هم ذهن و روان آنها را دستخوش آشوبناکی کرده، هراسناک و ناامن و مضطرب سازد.
ما در تائید این ادعا انبوهی شواهد پژوهشی در اختیار داریم. به عنوان مثال، در یک پژوهش تجربی و آزمایشی خبر مربوط به یک حادثه به دو گونه تنظیم و در اختیار دو گروه شهروند قرار گرفت.
گروه اول خبر عریانی را دریافت داشتند که توسط یک خبرنگار غیرحرفه ای و کم دانش تهیه شده بود. در حالی که گروه دوم همان خبر را به صورت "پردازش شده" و تنظیم شده به صورت حرفه ای دریافت نمودند. نتیجه حاصل از سنجش احساس امنیت این دو گروه نشان داد که خبر موجب کاهش احساس امنیت گروه اول شده است، در حالی که همان خبر احساس امنیت و هوشیاری و آرامش گروه دوم را فزونی بخشیده است.
بنابراین از اصحاب قلم و رسانه انتظار داریم در "برجسته سازی" هر خبر و رویدادی و در تنظیم و نشر آن، اندکی در تاثیر پذیری نظام روانی مخاطبان تامل ورزند و بیش از آن که به ایجاد هیجان کاذب و منفی بیندیشند به بسط و افزایش آرامش و امید و خوش بینی مخاطبان فکر کنند. شاید خبر و گزارش سرشار از هیجان منفی بتواند در کوتاه مدت شمار مخاطبان را فزونی بخشد اما مطمئناً در بلند مدت فراوانی آنها را تقلیل می دهد.
ناگفته پیداست که نقش امنیت آفرینی خبرنگاران در سطح بسط احساس امنیت محدود نمی ماند بلکه قلمروهای عینی امنیت اجتماعی را نیز در بر می گیرد. یعنی خبرنگاران در فرایند اطلاع رسانی خود هم می توانند به شهروندان در برابر انواع کژکارکردی ها و کج روی های اجتماعی یاری رسانند و هم می توانند به پلیس در فرایند علمی و حرفه ای کشف جرم و کجروی کمک نمایند.
و کلام آخر اینکه لازم است به سهم خود و به نمایندگی از فرماندهان و کارکنان خانواده بزرگ پلیس کرمانشاه، روز خبرنگار را به اصحاب قلم و رسانه و خبرنگاران، تبریک گفته و اعلام کنم که ما سپاسگزار تلاش ها و زحمات شما هستیم چراکه به تقویت فرهنگ عمومی و بهبود رفتارهای اجتماعی و بسط و گسترش نظم و امنیت عمومی ما را یاری می رسانید.
محمدرضا آمویی - معاون اجتماعی پلیس کرمانشاه
نظر شما