به گزارش خبرگزاری شبستان در کرمانشاه، اولین عمل واجب دینی ای که پس از مرگ انسان از آن سوال می شود ، نماز است . این عبادتی که یادگار معراج پیامبر اسلام است ، فضیلت ها و آثار بسیار زیادی در زندگی انسان مومن و نمازگزار دارد . پیامبر اکرم بارها و بارها بر اهمیت نماز و برتری آن بر سایر اعمال تاکید کرده اند .
برخی از روایات تصویر و تمثیلی را برای نماز ترسیم نموده اند كه بر اساس آن، نماز بصورت ملكی با انسان به گفتگو می نشیند گاه تشكر می كند و گاه گله مند می شود.
در روایتی امام صادق ـ علیه السلام ـ میفرماید: وقتی نماز در وقت خود اقامه نگردد و بی دقّت ارائه شود با صورتی سیاه و تاریك به سوی انسان باز می گردد. میگوید: مرا ضایع كردی خدا تو را ضایع كند. و اگر در وقت خود اقامه شود برای انسان دعا می كند و می گوید: همان گونه كه مرا حفظ و احترام نمودی خداوند تو را حفظ كند.
اهمیت نماز در دین مبین اسلام تا آنجاست که حضرت محمد (ص) میفرمایند : (موضِعِ الصلاه مِنَ الدِّین کَموضِعِ الرَّأسِ مِنَ الجَسَد) ؛جایگاه نماز در دین ، مانند جایگاه سر در بدن است.
(کنز العمال، ج ۷، حدیث ۱۸۹۷۲)
در همین رابطه خبرگزاری شبستان به سراغ حمیدرضا حسینی اطهر ، مبلغ اعزامی تبلیغات اسلامی استان کرمانشاه رفته و گفتگویی را ترتیب داده که با هم می خوانیم.
سوال : نماز دردین اسلام چه جایگاهی دارد ؟
حسینی : در دین مقدس اسلام در میان عبادات اولین و مهمترین عبادت نماز است. در بین عبادات، بهترین عبادات و بهترین راز و نیاز با خدا همین شکل ارکان نماز است که با سجود و رکوع به جا آورده می شود.
سوال : آثار و نتایج نماز در زندگی فردی و اجتماعی چگونه است؟
حسینی: پیامبر اکرم ص میفرمایند:( إِنَّمَا بُعِثْتُ لِأُتَمِّمَ مَکارِمَ الْأَخْلَاقِ.به راستی که من برای به کمال رساندن مکارم اخلاق مبعوث شده ام.) ، وقتی که انسان نماز خوان می‌بیند که باید مثل بنده های دیگر سجده و رکوع کند و عبادت پروردگار را بجا بیاورد، هیچ وقت مغرور نمی‌شود و از دیگران خودش را برتر نمی داند چون می داند که خود باید کسی دیگری را عبادت کند . مقام برتری و کبریایی فقط مخصوص ذات باری تعالی است . و تکبر و غرور برای انسان نیست. انسان هم نوع زیاد دارد و نباید به همنوع خودش ظلم کند .نماز خواندن در ظلم نکردن و سازگاری با مردم و خوش اخلاق بودن تاثیر دارد.
سوال : علت واجب بودن نماز در دین اسلام چیست و نخواندن آن چه ضرری به شخص میزند ؟
حسینی: من که نماز می خوانم ،متوجه بنده بودن و مخلوق بودن خود و اینکه خالقی دارم، هستم . ظالم های بزرگ در طول زمان کسانی بودند که عابد نبودند و عبادت نکردند. در نتیجه خود را خدا می‌دانستند. مثل نمرود یا فرعون، اینها هیچ کدام اهل عبادت نبودند وگرنه ادعای خدایی نداشتند و ظلم به دیگران نمی کردند، چون خود را برتر نمی دانستند.
سوال: پس چرا بعضی از افراد با وجود نماز خوان بودن به دیگران ظلم می کند و خصوصیات اخلاقی که فرد مومن باید داشته باشد را ندارند؟
حسینی: این موضوع به فهم افراد از نماز برمی‌گردد بعضی ها سطحی آموزش دیده اند وسطحی یاد گرفته اند، تصور می کند که فقط انجام حرکات نماز واجب است و فکر کردن به آن اهمیتی ندارد و فلسفه ای پشت آن نیست. چنین افراد نماز را فقط برای نرفتن به دوزخ میخواند و به حاشیه آن فکر نمی کنند.
هر عبادتی و هر عملی رتبه بندی دارد مثل علوم مختلف و حتی علوم دینی که رتبه های مختلف دارد و افراد در سطح های مختلف آن را می فهمند. نماز هم عبادتی است که رتبه ها و سطح های مختلفی دارد و هر فرد با ظرفیت خودش آن را می فهمد. پس درک نماز و تاثیر آن به میزان درک فرد از نماز بستگی دارد.
سوال : نشانه قبولی نماز چیست و فرد نمازگزار چطور متوجه شود که نمازی که خوانده مورد قبول واقع شده؟
حسینی : اگر نماز چنان تاثیری در فرد بگذارد که مانع ظلم کردن و آزار رساندن به دیگران به شود ، یعنی مورد قبول درگاه حق واقع شده. ذات نماز در انسان تاثیر زیادی دارد و همیشه به انسان یادآور می شود که تو که نماز خوان هستی و خدای عاقل را که هیچ وقت به هیچ کدام از بندگان ظلم میکند سجده می کنی پس تو هم به هیچ عنوان نباید ظلم کنی.
سوال: علت حواس پرتی و فکر های مختلفی که به ذهن خطور می کند در هنگام نماز چیست؟
حسینی : همه ما به غیر از معصومین، ضعف شخصیتی و ضعف تربیتی داریم. و به نسبت خصوصیات افراد و مشکلاتی که در زندگی هست به تمدد دچار حواس پرتی در نماز می شویم . اما این که انسان متوجه باشد که حواسش پرت است و باید در نماز خواندن دقت کند و برای اینکه در نماز اخلاص داشته باشد باید سعی کند حساب و کتاب خود را با مردم صاف کند چون بیشتر حواس پرتی در رابطه با دیگران است و مشکلاتی که با بقیه از نظر اخلاقی ، اجتماعی و اقتصادی دارد.همچنین ناراحتی ها نگرانی ها و دغدغه های فکری که در زندگی ایجاد می شود باعث حواس پرتی در نماز می شود. شخص باید این مشکلات را رفع کنند تا با خیال آسوده وبا خدای خودش صحبت کند بیشتر حواس پرتی ها مربوط به موضوعات اجتماعی است. ا انسان باید مشکلات خود را با مردم حل کند تا در هنگام عبادت دچار درگیری ذهن نباشد . پیامبر اکرم می فرمایند ( مَنْ یُصلِحْ ما بَینَهُ وَ بَینَ اللهِ یُصلِحِ اللهُ ما بَینَهُ وَ بَینَ النّاسِ.
کسی که میان خود و خداوند صلح و سازش دهد (خدا را اطاعت كند و به اوامر و نوایش عمل نماید) خداوند نیز میان او و مردم اصلاح و سازش خواهد داد. (الشِّهاب فی‌الحِكَمِ و الآداب، ص ٤٦)) پس انسان نمازگزار مراقب اعمال و رفتارش با دیگران نیز هست.
سوال : آیا نماز های دیگر بر نمازهای یومیه برتری و فضیلت بیشتری دارند؟
حسینی : هیچ نمازی مثل نمازهای یومیه فضیلت ندارد. نماز های یومیه غذای روح هستند. همانطور که جسم بدون نیرو سالم نمی ماند. روح هم بدون این قوت مریض میشود غذای روح کمترین آن نماز است ،تا انسان احساس بندگی کند و عبادت خدا را به جای آورد و تواضع داشته باشد.
سوال : فلسفه و حکمت نماز آیات چیست؟
حسینی: به جز منظره ای که می بینیم که ممکن است خسوف، کسوف، زلزله ،سیل یا... باشد ،تغییر روحی به انسان وارد می شود که ممکن است باعث نگرانی، ناراحتی یا شادی زیاد شود.
از حیث معنوی و شرعی ،با نماز خواندن آن اثرات را به خالق و خود ربط می‌دهیم و به جهان هستی و از خرافات و جهل دور می مانیم دلیل علمی برای رخدادهای طبیعی پیدا میکنیم نمازهای آیات جنبه علمی و معنوی دارند و اثر عینی و وضعی در زندگی انسان می گذارند.
سوال : نمازهای حاجات نمازهای استغاثه به ائمه و توسل به همه و زیارات آنها سندیت و تاثیری دارند؟
حسینی: بله قطعا سندیت دارند و اثربخشی آنها زیاد است. انسان های عادی در اختراعات خود برای مثال بین تلویزیون و کنترل آن ،کدهایی قرار داده اند که با زدن این کد ارتباط بین آنها برقرار می شود. کلماتی که ما به آن ذکر یا نماز استغاثه یا نماز زیارت می گوییم اذکاری هستند که یک معصوم گفته است . آیا این معصوم که علت خلقت است و در پیشگاه خدا مقام والایی دارد ، در اندازه یک مخترع اثر ندارد بین خالق و مخلوق ؟ قطعاً اثر دارد.
سوال : در آخر ، ریشه نماز و حرکات خاص آن و علت نحوه بجا آوردن آن چیست؟
حسینی: طبق منابع شیعی و کتاب علل الشرایع از منابع اصلی شیعه هستند،هنگام معراج پیامبر عبادتی همراه بار کوع و سجود انجام دادند که این عبادت از لحاظ روحی برای ایشان خوشایند بود. بعد از یک رکعت از این عبادت جبرئیل امین به ایشان گفت ای رسول خدا باری تعالی از این روکوع و کرنش و سجده هایت خشنود شده آن را تکرار کن و در نتیجه این تکرار پیامبر نماز را دو رکعتی خواند.
وقتی پیامبر از معراج برگشتند، به یادبود لحظات شیرینی که در معراج برای گذشته بود و لذت روحی و معنوی که برده بود این ۲رکعت را به ۴ رکعت رسانده و در شبانه روز تکرار می کرد.
اما علت سه رکعتی بودن نماز مغرب ، طبق سندی که در وسائل شیعه و علل الشرایع هست در نماز مغرب زمانی که پیامبر به رکعت سوم رسید جبرئیل مژده ولادت حضرت فاطمه زهرا را به ایشان داد و به خاطر همین موضوع پیامبر نماز را کوتاه کرده و سه رکعتی خواند.
شاید این سوال پیش بیاید که نماز با این اهمیت و درجه آیا متولد شدن یک نوزاد باید نماز را سبک شمرد؟
پاسخ این است که اولاً نماز در آن زمان هنوز واجب شرعی نشده بود و مقداری که واجب بود دو رکعتی بود که پیامبر خود دو رکعت اضافه بر آن میخواند. از طرفی مقام حضرت فاطمه را که بررسی می کنیم عظمت ایشان را درک میکنیم .امام رضا علیه السلام می فرمایند اگر ما امام مردم هستیم مادر ما فاطمه بر ما ولایت دارد. اهمیت ولایت حضرت فاطمه زهرا بر بقیه معصومین به اندازه‌ای است که رسول اکرم فرمودند( اگر علی نبود خداوند مرا خلق نمی کرد و اگر فاطمه نبود خداوند من و علی را خلق نمی کرد.)پس این ارزش را داشت که به خاطر تولد نوزاد مبارکی همچون حضرت زهرا این نماز را قطع کند و سه رکعتی بخوانند.
نظر شما