«ابراهیم حافظی» در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری شبستان در مشهد با بیان اینکه ادبی‌نویسی ۱۷ سال پس از آغاز روزنامه‌نگاری در ایران وارد این عرصه شد، افزود: روزنامۀ «علمیۀ دولت علیۀ ایران» در سال ۱۲۸۰ قمری در برخی شماره‌ها مطالب ادبی را چاپ می‌کرد، اما نخستین روزنامه‌ای که توجه جدی‌تری به ادبیات داشت روزنامۀ «ملتی» است که سال ۱۲۸۳ قمری به‌همت اعتضادالسلطنه، وزیر علوم دورۀ ناصری چاپ می‌شد.
رئیس اداره مطبوعات سازمان کتابخانه‌های آستان قدس ادامه داد: این روزنامه که دورۀ کامل آن در آرشیو آستان قدس رضوی موجود است، ادامۀ عنوان «روزنامۀ وقایع اتفاقیه» است که به دستور ناصرالدین‌شاه به چهار نشریۀ متفاوت تقسیم شد.
حافظی با بیان اینکه در دورۀ مظفری توجه به ادبیات در روزنامه‌ها بیشتر شد، اضافه کرد: اولین روزنامۀ غیردولتی ایران را ذکاءالملک فروغی با نام «تربیت» در سال ۱۳۱۴ قمری منتشر کرد که ۴۳۴ شمارۀ آن در آرشیو موجود است و روزنامۀ «ادب» را ادیب‌الممالک فراهانی در سال ۱۳۱۶قمری در تبریز چاپ کرد و بعد انتشارش را در مشهد و تهران ادامه داد.
وی در ادامه به اولین مجله‌های تخصصی ادبی اشاره و تصریح کرد: در دورۀ مشروطه برای اولین‌بار یوسف اعتصام‌الملک آشتیانی، پدر پروین اعتصامی، مجلۀ «بهار» را در سال ۱۳۲۸ قمری به‌عنوان اولین نشریۀ کاملاً ادبی منتشر کرد که ۲۴ شمارۀ کامل آن در کتابخانۀ آستان قدس رضوی موجود است و دومین نشریۀ ادبی را نیز ملک‌الشعرای بهار با نام «دانشکده» در سال ۱۳۳۶ قمری منتشر کرد.
رئیس اداره مطبوعات سازمان کتابخانه‌های آستان قدس خاطرنشان کرد: در سال‌های پایانی حکومت قاجار، نشریات ادبی رشد چشمگیری داشت که نشریات «گل زرد»، «ارمغان»، «آینده»، «ناهید»، «آزادیستان» و «شرق» تنها تعدادی از ده‌ها نشریۀ چاپ‌شده در این دوره است که تأثیر بسزایی درروزنامه‌نگاری ادبی پس از خود داشتند.
حافظی از جوّ سانسورمآبانه و اختناق‌آمیزی که در حکومت پهلوی اول بر مطبوعات حکم‌فرما بود یاد کرد و گفت: نشریات این دوره یا دچار سانسور شدند یا بیشتر جنبۀ تمجیدگرایانه دارند. وی افزود: در این دوران، مجله‌هایی چون «ارمغان» و «آینده» به انتشارشان ادامه دادند و موضوعات شعر و داستان در مطبوعات این دوره بیشتر شد.
وی به رشد چشمگیر چاپ مطبوعات ادبی مشهد پس از پیروزی انقلاب اسلامی اشاره کرد و گفت: منابع مطبوعاتی بیش از ۷۰ عنوان را در این زمینه فهرست کرده‌اند و آرشیو مطبوعات آستان قدس رضوی در مجموع تعداد ۶۵ نشریۀ تخصصی این حوزه را جذب کرده است که دانشگاه‌های مشهد با ۳۵ عنوان، سرآمد ناشران ادبی مشهد هستند.
رئیس اداره مطبوعات سازمان کتابخانه‌های آستان قدس با بیان اینکه بیشترین مجوز صادر‌شده برای چاپ نشریات ادبی در تاریخ روزنامه‌نگاری ایران مربوط به دهۀ ۸۰ است، استان‌های تهران، خراسان رضوی، اصفهان و آذربایجان شرقی را به ترتیب صاحب بیشترین تعداد نشریۀ ادبی اعلام کرد و گفت: از هریک از این استان‌ها بالغ بر ۵۰ نشریۀ ادبی در آرشیو مطبوعات آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود.
نظر شما