سیره علمی و عملی صادق آل محمد دربردارنده نکات فراوان تربیتی برای جامعه و مسئولین است

حجت الاسلام محسن محبی فر در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری شبستان از کرمان، ضمن تبریک میلاد با سعادت پیامبر اکرم(ص) و امام صادق(ع) در خصوص فضائل و سیره اخلاقی امام صادق(ع) با بیان اینکه این موضوع را از جهات مختلف می توان مطرح کرد؛ به چند مورد به عنوان نمونه اشاره کرد و گفت: در رابطه با فضائل امام صادق(ع) یکی از موضوعاتی که حتی بعضی از شاگردان امام صادق(ع) از بزرگان فقهی اهل سنت نقل کردند، توجه خاص حضرت به عبودیت و بندگی بوده  است.

مدیرکل مرکز خدمات حوزه های علمیه استان کرمان افزود: مالک بن انس یکی از ائمه فقهی اهل سنت نقل می کند«مدتی که در خدمت امام صادق(ع) بودم، ایشان را معمولاً در یکی از این 3 حالت نماز خواندن، روزه دار بودن و یا مشغول ذکر گفتن می دیدم» بنابراین این یکی از فضائل اخلاقی امام صادق(ع) است.

وی ادامه داد: دومین خصلت شاخص حضرت، توجه به نوعدوستی و توجه حضرت به افرادی است که تهی دست بودند و به واسطه همین، حضرت انفاقاتی انجام می دادند و در بعضی از نقل ها اینگونه آمده که حضرت شب ها به طور ناشناس نان، گوشت و حتی مقداری پول را داخل کیسه ها می گذاشتند و درب منازل افراد مستحق و تهی دست می رساندند.

حجت الاسلام محبی فر با اشاره به اینکه جدای از شاخص های فراوان اخلاقی؛ در رابطه با روش و سیره امام صادق(ع) و به خصوص سیره تربیتی حضرت چند موضوع را به عنوان شاخص می توان دید، اظهار کرد: اولین شاخصه، برخورد با غالیان بود؛ غالیان افرادی بودند که نسبت به ائمه اطهار غلو و بزرگنمایی داشتند که یا قائل به ربوبیت اهل بیت و یا قائل به پیامبران بودن ائمه بودند که حضرت اینجا به شدت با این عقیده برخورد کردند و حتی در بعضی از نقل ها آمده که بدترین دشمنان خدا را غالیان معرفی کردند.

وی با بیان اینکه یک نکته تربیتی از این برخورد حضرت که به درد زمانه ما هم می خورد، در خطاب به مسئولین و حتی نسبت به تک تک آحاد جامعه است؛ اظهار کرد: اگر قرار شد افرادی نسبت به ما تعریف و مدحی داشته باشند که اصلاً به جا نیست، ما نسبت به آن بی توجه نباشیم و سکوت نکنیم؛ همانطور که غالیان نسبت به اهل بیت تعریف و تمجید می کردند اما امام صادق(ع) سکوت نکردند و در مقابل این فکر انحرافی و تعریفات بی جا سکوت نکرده و برخورد کردند.

مدیرکل مرکز خدمات حوزه های علمیه استان کرمان در ادامه بیان کرد: نکته دوم، تکیه بر عقلانیت و احساسی و هیجانی کار نکردن است و این هم نکته مهمی است که ما در تربیت قرار نباشد که تحت تأثیر یکسری هیجانات و احساسات تصمیمی بگیریم، چه نسبت به افراد خانواده و فرزندان و یا در یک سطح وسیع تر نسبت به افراد جامعه که با آن ها سروکار داریم؛ پس اصل اساسی تکیه بر عقلانیت است.

وی در همین رابطه افزود: یک عده حضرت را دعوت به قیام می کردند زیرا حکومت بنی امیه تضعیف شده بود، دعوت می کردند که شما قیام کنید و ما همراه شما هستیم و خیلی ها دور حضرت را گرفتند اما حضرت با دور اندیشی که داشتند و با عقلانیت کاملی که در نهاد ائمه است؛ بر این هیجانات و احساسات غالب شدند و نگذاشتند که این جو و اینطور افراد بخواهند بر تصمیمات حضرت اثر بگذارند.

حجت الاسلام محبی فر گفت: این تصمیم حضرت به ما تذکر می دهد نسبت به کادرسازی در جامعه، شهر و محله بی توجه نباشیم و اگر قرار باشد یک اثر مثبت تربیتی را در جامعه، شهر، محله و خانواده داشته باشیم،  فکر نکنیم که به تنهایی حتماً توان انجام آن را داریم.

وی در ادامه اظهار کرد: حضرت می توانستند بگویند که «من امام و دریای علم هستم و به تنهایی جامعه را می توانم اداره کنم» اما حضرت شروع به تربیت افراد و شاگردانی در زمینه های مختلف کردند که با یک پشتوانه کامل نیروی عقیدتی و پا به کار؛ سازمان وکالت را توانستند شکل بدهند و این هم یک نکته شاخص در زندگی امام صادق(ع) است که ما می توانیم در همین زمان خود هم از این استفاده کنیم.

مدیرکل مرکز خدمات حوزه های علمیه استان کرمان در خصوص شیوه های علمی و عملی و آموزشی امام صادق(ع) گفت: یکی از شیوه های علمی و آموزشی امام صادق(ع) که می توان از آن درس گرفت؛  تکیه و توجه بر تخصص است زیرا شاگردان امام صادق(ع) در زمینه های مختلف تبحر داشتند یعنی زمانی که هشام، ابوبصیر و عبدالله بن سنان و ... را نگاه می کنیم، هرکدام از این ها در یک زمینه ای تخصص داشتند.

وی ادامه داد: این یک درس برای ما است که در آموزش و مباحث علمی از سیره امام صادق(ع) استفاده کنیم که باید توجه ما بر روی تخصص باشد و قرار نباشد در آموزش، همه آموزش را یک کاسه و یکپارچه ببینیم.

حجت الاسلام محبی فر اظهار کرد: دومین نکته ای که از زندگی حضرت در رابطه با موضوع آموزش؛ اینکه ما علم خود را منحصر در یک حیطه خصوصی ندانیم زیرا حضرت شروع به تربیت شاگردان کردند و زمانی که نگاه می کنیم شیخ طوسی در رجال خود نقل می کنند که «حضرت 3 هزار و 200 شاگرد داشتند» و شیخ مفید در کتاب ارشاد خود اشاره دارند «حضرت تا 4 هزار شاگرد پرورش دادند».

وی افزود: یکی از موضوعاتی که از سیره اهل بیت به دست می آوریم، عدم انحصارگرایی است؛ چیزی که الان غرب بر آن تکیه دارد و یکسری موضوعات علمی را منحصر برای خود کردند و اجازه نشر آن را نمی دهند اما این خلاف سیره امام صادق(ع) و اهل بیت است و حضرت اگر به این انحصارگرایی قائل بودند نباید این علم را در این سطح وسیع نشر و گسترش می دادند.

وی در خصوص مهمترین ویژگی های مسئولان از دیدگاه امام صادق(ع) گفت: بزرگترین ویژگی هایی که مسئولین باید داشته باشند با توجه به سیره ای که امام صادق(ع) داشتند، می توان به چند نکته اشاره کرد؛ اولاً تکیه بر شایستگی ها داشته باشند؛ وقتی می بینید که امام صادق(ع) در تربیت شاگردان خاص خود، افرادی انتخاب کرده بودند که حضرت شایستگی و لیاقت های خاصی را در وجود آن ها دیده بود و این علوم خاص را به طور تخصصی نگاه کنید می بینید افرادی مانند هشام بن سالم افرادی بودند که تخصص داشتند و معلوم بود حضرت این لیاقت و شایستگی را در وجود این افراد دیده بود که اینطور منتقل کرده بود و بسیاری از مسائل را به این شاگردان واگذار می کردند.

مدیرکل مرکز خدمات حوزه های علمیه استان کرمان بیان کرد: بنابراین اولین نکته تکیه بر لیاقت و شایستگی ها است که ما در انتخاب مسئولین باید نسبت به آن توجه داشته باشیم و دومین نکته عدم توجه به منفعت طلبی در مسئولین است و این شاخصه دوم از آنجا است که اگر حضرت به دنبال منفعت طلبی بودند نباید با غالیان مقابله می کردند زیرا غالیان داشتند امام را روز به روز بزرگ می کردند اما حضرت جلوی این را گرفتند و نگذاشتند این ها واقعیت را عوض کنند پس مسئولین ما نسبت به مدح و بالا بردن و تعریف های بی جا باید حتماً حساس باشند.

وی افزود: خصلت سوم برای مسئولین از سیره امام صادق(ع)، واگذار کردن امور و عدم انحصار انجام همه کارها به شخص مدیر و یا مسئولی است که در جایگاهی قرار دارد؛ گاهی اوقات بعضی افراد خدمت امام صادق(ع) می رسیدند و سوالاتی داشتند و امام صادق(ع) می توانستند جواب سوالات آن ها را بدهند اما بعضی از این افراد را به شاگردان خود حواله می دادند و تفویض می کردند.

حجت الاسلام محبی فر اظهار کرد: این امر دو اثر مثبت دارد؛ اثر اول منحصر نبودن کارها به شخص مسئولین و تفویض به دیگران و دومین اثر این بود که افراد را با این تفویض امور، تربیت می کردند و به لحاظ شخصیتی، ارزش و کرامت شاگردان خاص خود را بالا می بردند و این درسی است که مدیران و مسئولین نسبت به تربیت نیروهای زیردست خود هم باید توجه داشته باشند.