خبرگزاری شبستان:در بخش های اول و دوم و سوم از مقاله حاضر به دوران زندگانی سید قطب و معرفی برخی از اندیشه های مهم و کتب وی پرداختیم.در این قسمت نیز به برخی از آثار مهم وی نظری می افکنیم:
التصویرالفنی فی القرآن
که یک بار با نام آفرینش هنری قرآن به قلم محمد مهدی فولادوند ترجمه وچاپ شده (تهران،1359ش ) و بار دیگر با نام تصویر فنی نمایش هنری در قرآن به قلم محمد علی عابدی به فارسی برگردانده شده است. (تهران،1359 ش ).
در کتاب التصویر الفنی فی القرآن، بیشتر روی تصاویر قرآنی و جنبه های خیال انگیزی و صحنه پردازی های هنری آن تکیه شده است. سید قطب در مقدمه این کتاب در فصل چگونه قرآن را یافتم، می گوید :
سپاس خدای را که قران را از نو باز یافته بودم برآن شدم که نمونه های جدید از این تصاویر دلپسند را که در قرآن باز می یابم به مردم بنمایانم و ازجمال هنری قرآن پرده های چند بردارم ... دست بکار این پژوهش شدم اما چه دیدم ؟ گویی حقیقتی تازه بر من آشکار شد ه بود، مدار قرآن بر تصویر استوار بود و در تمام اغراض روش تعبیر مطالب غیر از مسایل تشریعی بر همان پایه تصویر بنا شد ه بود. هنگامی که به پایان این پژوهش رسیدم گویی زایشی نو از قرآن در خویش احساس کردم چنانکه گویی هرگز ندیده بودم (محمد مهدی فولادوند، آفرینش هنری قرآن، صص 11 تا 15 ، تهران ، 1360 ).
نویسنده التصویر الفنی القرآن، پس از این مقدمه ضمن ارائه فصولی متنوع از افسون قرآن و راز جاذبه آن، از تصویر هنری، نقش خیال و تجسم ، هماهنگی هنری ، ویژگی های هنری داستان ، شخصیت نگاری و روش قرآنی ... به تفصیل سخن می گوید و رمز جاودانگی این آهنگ دلنشین و کلام الهی را می شمارد.
فی ظلال القران الکریم
تفسیر سی جز قرآن است و بخش هایی از این اثر با همین نام به قلم احمد آرام ، محمد علی عابدی و مصطفی خرم د ل به فارسی ترجمه شده و به ترتیب در 1332 ، 1362 و 1366 ش، در تهران به چاپ رسیده است. این تفسیر با اسلوب و روش بدیع ، سهل ترین راه فهم قرآن را در اختیار شیفتگان و علاقه مندان به کلام الهی می گذارد و برای کسانی که مایل باشند به طوط مستقیم به معانی و مقصود کلام الهی برسند صرفنظر از اضافات و تفصیلات بهترین تفسیر و مرجع است.
سید قطب در مقدمه این تفسیر تحت عنوان در سایه قرآن می گوید : در قرآن نعمتی است که ارج و ارزشش را نمی شناسد جز کسی که خود از آن چشیده باشد، نعمتی است که بر عمر می افزاید و پاکیزه و مبارکش می گرداند ...سپس می افزاید:
روزگاری در سایه قرآن آرمیده و ازآن اوج به جهالتی می نگریستم که در پهنه زمین موج می زد، می دیدم که ساکنان به چیزهایی بی ارزش و ناجیزی عشق می ورزند و در راه آن می کوشند ... در سایه قرآن می دیدم که میان انسان همان گونه که خدایش خواسته و میان این جهانی که پروردگارش آفریده، همنوایی و هماهنگی استوار و زیبایی بر قرار است... در سایه قرآن ، انسان را آن اندازه بزرگ می دیدم که با مقیاس های گذشته و آینده بشر قابل محاسبه و بیان نیست ، او با نفحه ای ربانی ، انسان است . فاذا سویته و نفخت فیه من روحی فقعوا له ساجدین . ( آن گاه که او را آراسته و پیراسته نمودم و از روح متعلق بخود در او دیدم پس برایش سجده و تعظیم کنید ) حجر/ 29 . او با این نفحه ، جانشین خدا در زمین است و اذ قال للملائکه انی جاعل فی الارض خلیفه.. ( آن گاه که پروردگارت به فرشتگان گفت در زمین ، جانشین قرار می دهم ) بقره/30 و هرآنچه در زمین است همه از بهر او سر گشته و فرمانبردارند ؛ وسخر لکم ما فی السموات و ما فی الارض جمیعا 0 (آنچه از نعمت های الهی در آسمان ها و زمین است همه را مسخر شما کردیم ) جاثیه/13.
در سایه قرآن آموختیم که در این جهان بیکران تصادف کور و کر و جهش ناگهانی فاقد اعتبار است. انا کل شیء خلقنا بقدر ( ما هرچیزی را به اندازه و به مقتضای حکمت آفریدیم ) قمر/49.
درسایه قرآن با خاطر آسوده و اندرون آرام و دل روشن به زندگی ادامه داده و دست خدا را در هرکاری و هر امری می دیدم...
در سایه قرآن مطمئن شدم که هیچ گونه اصلاحی برای ساکنان زمین و هیچ آسایشی نصیب بشریت نمی گرد د و ترقی وتعالی و برکت و طهارت و همگامی و هماهنگی با قوانین جهان و فطرت حاصل نمی شود مگر با برگشت به سوی خدا. آری برگشت دادن همه امر زندگی به آیین خدایی و منهج الهی که مقررات آن را خداوند در کتاب خود قرآن مجید برای بشریت روشن کرده است.
مشاهدالقیامة فی القرآن
با نام دورنمای رستاخیز در ادیان پیشین و قرآن به قلم غلامرضا خسروی حسینی به فارسی ترجمه و منتشر شده است ( تهران، 1349)؛ معالم فی الطریق که با نام چراغی برفرا ز راه به قلم حسن اکبری مرزناک به فارسی برگردانده و چاپ شده است (تهران،1359ش)؛
در آثار ادبی او هم می توان به مهمات الشاعر فی الحیاة و الشعر الجیل الحاضره در نقد ادبی؛ مجموعه شعر الشاطی المجهول؛ نقد کتاب مستقبل الثقافة فی مصر؛ مجموعه شعر حلم الفجر و «کتب و شخصیات» اشاره نمود.
سید قطب برخی از آثار ادیبان ایرانی، بویژه حافظ و خیام را بررسی کرده و در بخشی از کتب و شخصیات به اغانی شیرازی که ترجمه دیوان حافظ به قلم ابراهیم امین الشواربی است ، پرداخته است و نیز مقاله ای درباره این اثر در نشریه الکاتب المصری به چاپ رسانده است( جلد دوم، شماره 5 ، فوریه 1946م).
آثار اسلامی بجا مانده از سید قطب نشان می دهدکه او اسلام را یک ایدئولوژی جهانی و همه جانبه می داند که در هر عصر زمانی برای بشریت لازم و ضروری بوده و دستوراتش قابل اجراست. از نوشته ها و کتاب های سید قطب روشن می شود علت اصلی اعدام او، موضوع تفکر و اندیشه حکومت اسلامی بوده است.
در ادامه مباحث پیشینه بیداری اسلامی، بررسی افکار محمد عبده را پی خواهیم گرفت.
ع.توکلی
پایان پیام/
نظر شما