خبرگزاری شبستان، سرویس فرهنگی: فرهنگ های مختلف در طول تاریخ، یاد و خاطره بزرگان خود را به روش های مختلف زنده نگاه داشته اند. این امر در سده های گذشته که مفاهیمی چون دولت-ملت و مرزهای سیاسی وارد ادبیات جهانی شده، پررنگ تر از گذشته دنبال می شود. به همین خاطر است که کشورها قهرمانان خود را بزرگ می دارند و می کوشند نام آن ها در عرصه جهانی پرآوازه شود. جالب این که این رویه گاهی تا بدان جا پیش می رود که بر سر مالکیت چهره ای علمی یا ادبی، میان دو یا چند کشور نزاع درمی گیرد.
ایران فرهنگی با گستره ای فراتر از ایران جغرافیایی امروز، در طول چندین و چند سده قهرمانان علمی و ادبی فراوانی به خود دیده است که امروز هر یک از آن ها برای بزرگداشت یک ملت کافی اند. با این وجود تجربه سال های گذشته، نمایانگر نوعی غفلت نسبت به مفاخر علمی و فرهنگی از سوی نهادهای مسئول در داخل کشور است.
لازم به توضیح است که بزرگداشت مفاخر یک کشور طبیعتا در دو عرصه داخلی و خارجی امکان پذیر است. در عرصه خارجی، کشورها از یک سو می کوشند از طریق نهادهای بین المللی چون یونسکو، نام بزرگان خود را به ثبت جهانی برسانند. برپایی نمایشگاه آثار در خارج از کشور و فعال کردن وب سایت هایی برای معرفی مفاخر به زبان های مختلف نیز از دیگر اقدامات کشورهاست. اما در عرصه داخلی ماجرا به کلی فرق می کند. معرفی و پاسداشت مفاخر علمی و فرهنگی در داخل کشور بیشتر ابعاد هویتی دارد تا بین المللی. شاید بیراه نباشد که بگوییم ملت ها به تصویری که از خود دارند، زنده اند. اگر تصور یک ملت از خود، پویا و فعال باشد، آن ملت به سوی تعالی حرکت می کند اما اگر این تصور همراه با خمودگی و ضعف باشد، با ملتی روبرو می شویم که دچار افسردگی و بی تحرکی است. پاسداشت مفاخر علمی و فرهنگی اما در این میان نقشی مهم بازی می کند؛ چرا که یک ملت برای حرکت به سوی تعالی به الگوهای خود می نگرد. الگوهایی که در عرصه های مختلف چنان پیش رفته اند که به قهرمانان ملی بدل شده اند. این جاست که اهمیت معرفی مفاخر علمی و فرهنگی بیش از پیش نمایان می شود.
در این میان اما آن دسته از مفاخر که به زمانه زیست ما نزدیک ترند، به طور طبیعی پتانسیل بیشتری برای قرار گرفتن در جایگاه الگو را دارند؛ چرا که شرایط زیست آن ها به روزگار ما نزدیک تر است و از این نظر می توان با آن ها همذات پنداری کرد.
کشور ما ایران، علاوه بر بهره مندی از مفاخر بیشمار علمی و فرهنگی در سده های گذشته، در دهه های گذشته نیز شاهد رویش خیل قهرمانان ملی است. شهدا را شاید بتوان مهم ترین دسته قهرمانان ملی تلقی کرد؛ آن ها که جان شان را فدای سربلندی و پیشرفت مردم سرزمین خود می کنند. هشت سال جنگ تحمیلی، آینه تمام نمای رشادت جوانانی بود که در راه دفاع از کشور و عقیده خود جان شان را هدیه کردند.
شهادت جوانان نخبه ایرانی در طول هشت سال دفاع مقدس اما نقطه پایان شهادت در این کشور نبود. پس از جنگ نیز در دوره های مختلف نخبگانی از ایران به خاطر نقش کلیدی در تعالی کشور، مورد هدف مزدوران و دشمنان قرار گرفتند و به شهادت رسیدند. شهدای هسته ای شاید بارزترین نمونه این نخبگان باشند که در سال های گذشته و با پیشرفت دانش هسته ای کشور، در معرض ترور قرار گرفته اند.
روزهای گذشته با یادآوری شهادت این نخبگان علمی قرین شد؛ وقتی نخبه ای دیگر به جمع یاران شهیدش پیوست. «محسن فخری زاده» دانشمند هسته ای-دفاعی که سال ها در مسیر خودکفایی کشور کوشید، چند روز قبل بر اثر حمله تروریستی به شهادت رسید. حالا ملت ایران بار دیگر قهرمانی شهید دارد که می تواند به آن ببالد. اما چگونه؟ آیا می توان به بیانیه های پس از شهادت و فعالیت های جسته گریخته دل خوش کرد یا باید به راهکاری عمیق و ماندگار برای ثبت خاطره او در اذهان عمومی اندیشید؟ راهکارهایی که فخری زاده با دل های مردم عجین می کند تا او به آرزوی جوانان ایرانی تبدیل شود.
نظر شما